KiOR، جدال ناکام در برابر ضعف تجربه عملیاتی

در فضای استارتاپی عادت بر این است که از موفقیت‌ها بگوییم تا امیدمان به آینده را زنده نگه‌داریم اما اشتباه بزرگی است که شکست گذشتگان را به فراموشی بسپاریم و از تجارب گذشتگان بهره‌مند نشویم. برای این منظور تیم اکوموتیو اقدام به جمع‌آوری تجربیات مجموعه‌ای از استارتاپ‌های ناموفق کرده است تا شاید مرور سرگذشت ناکام ایشان زمینه‌ای باشد برای موفقیت استارتاپ‌های نوپای جامعه استارتاپی ایران. این مجموعه به مرور و در قالب بخش داستان شکست منتشر و در اختیار مخاطبین قرار خواهد گرفت. نهمین قسمت از این مجموعه که به داستان شکست استارتاپ KiOR می‌پردازد را با هم مرور می‌کنیم.

شرکت کیور در سال ۲۰۰۷، به­ طور مشترک توسط استارتاپ­های هلندی به ­نام بیواکون و کاسلا ونتوریز راه ­اندازی شد. هدف از تأسیس این شرکت، تجاری‌سازی فرآیند بیواکون در تبدیل مستقیم ضایعات کشاورزی به زیست-نفت بود؛ ترکیبی از مولکول­های کوچک هیدروکربن که می­توانند در پالایشگاه­های نفت، به سوخت­هایی مثل گازوئیل یا بنزین تبدیل شوند.

به ادعای کیور، این فرآیند نسبت به دیگر شیوه‌­های تولید زیست-سوخت، مزیت‌­هایی دارد: کاتالیز غیرسمّی، ارزان بودن نسبی، استفاده از زیرساخت­های پالایش سوخت و انتقال که در حال حاضر موجود است و تولید سوخت پاک که می­تواند در موتورهای فعلی مورد استفاده قرار گیرد.

کیور صاحب کارخانه­‌ای بود که با هدف کارآفرینی برای صدها نفر و با آرمان تولید انرژی پاک و سوخت تجدیدپذیر، کار خود را آغاز کرده و نماد نسل آینده‌­ی زیست-سوخت‌­ها شده بود. این بلندپروازی تا حدّ زیادی مرهون تفکر سرمایه­‌گذار بزرگ آن وینود کاسلا و میلیون­‌ها دلاری بود که او در این راه خرج کرد. به گفته‌­ی همه، این شرکت بیش از ۶۰۰ میلیون دلار هزینه کرد تا در زمانی کوتاه ۲.۳ میلیون دلار درآمد داشته باشد.

کیور شرکت مهمی برای کاسلا بود. شخصی که مجله­‌ی فورچون در سال ۲۰۰۰ او را «موفق‌­ترین سرمایه‌­گذار خطرپذیر همه­‌ی دوران­‌ها» خواند. کاسلا میلیارد‌‌ری بود که در عرصه‌­های خاص و نادر سرمایه‌گذاری می­‌کرد. او می­خواست سرمایه­‌گذاری عظیمی روی انرژی­‌های پاک انجام دهد. کاسلا صدها میلیون دلار را روی بیش از ۱۰ شرکت زیست-سوخت و زیست-شیمی هزینه کرد. او بر این باور بود که: «ما می­توانیم بیشتر نیازمان به بنزین در ۲۵ سال آینده را با زیست-توده برطرف کنیم». اشخاص رده­‌بالایی در رسیدن به این آرمان، در مقام مشاور یا سرمایه‌­گذار به کیور اضافه شدند، از جمله کاندولیزا رایس، تونی بلر و بیل گیتس.

کمبود کارکنان دارای تجربه عملیاتی واقعی یکی از ایرادات مهمی بود که شرکت را با مشکلاتی مواجه کرد؛ در سال ۲۰۱۳ تجهیزات کیور در می­سی­سی­پی تولید زیست-سوخت را متوقف کردند و فشارهای بیرونی از جمله بدتر شدن فضا برای سرمایه­‌گذاری روی فناوری­‌های سبز و سقوط شدید بهای نفت، روند سقوط شرکت را تسریع نمود. در نهایت کارخانه در سال ۲۰۱۴ اعلام ورشکستگی نمود.

بازرسی‌ها از این شرکت نشان‌ می‌دهد که کیور در اعلام حجم تولیدات خود اغراق نموده و سرمایه­‌گذاران را به اشتباه انداخته است. کاسلا و دو تن از مدیران شرکت متهم به گمراه کردن سرمایه­‌گذاران درمورد حجم تولیدات، دست­بردن در داده­‌های تکنیکی برای بزرگ جلوه دادن دستاوردهای تجاری شرکت و فریب دادن وام­‌دهندگان هستند چرا که قصد داشتند به ادامه‌­ی تأمین سرمایه‌­ی خود از این راه ادامه دهند.

امروزه بسیاری از استارتاپ­های زیست-سوختی که کاسلا ونچرز از آنها حمایت می کرد، بسته شده یا به بهای اندکی فروخته شده‌اند، برخی هم تغییر کاربری داده و محصولات شیمیایی و زیست-پایه تولید می­کنند.