امسال هم مانند رویه سال های گذشته نمایشگاه توانمندی های روستایی و عشایری در محل نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار می شود. اما این نمایشگاه این بار تفاوت هایی با دوره های قبلی برگزار شده دارد و آن حضور چشمگیر استارتاپ های مختلف مرتبط با حوزه روستایی و کشاورزی است. تعداد این شرکت های نوپا به قدری زیاد بوده که یک سالن مخصوص به آن ها اختصاص داده شده است: سالن ۲۷ نمایشگاه.
اما چنین حضور گسترده ای می‌تواند نشانه چه چیزی باشد؟
در طی سالیان اخیر اکوسیستم استارتاپی کلیشه های خاصی در ذهن ها ایجاد کرده است. یکی از کلیشه های رایج در این فضا این بوده که مؤسسان استارتاپ ها دانشجویانی از دانشگاه های برتر کشور مثلا شریف یا مهاجران تحصیلی بازگشته از غرب بوده اند که ادامه تحصیل را رها کرده اند و برای ایجاد تغییر در اقتصاد کشور وارد عمل شده اند. بعدها کمی کارشان توسعه یافته و توانسته اند سرمایه گذاری را پیدا کنند که روی کارشان سرمایه گذاری کند. این سرمایه گذاران هم معمولا افرادی خارج دیده و آشنا با اکوسیستم سرمایه گذاری اروپا و آمریکا بوده اند.
اما چیزی که در نمایشگاه توسعه روستایی امسال دیده می‌شود متمایز با این کلیشه ها است. دیگر خبری از نخبگان دانشگاهی (با آن غلظتی که قبلا شاهد بودیم) نیست. این‌ها عموما نخبگان و تحصیل کردگان دارای ارتباطات بومی یا بازارگردانان محلی هستند که در اینجا دیده می‌شوند. شیوه کسب و کارها هم چندان تکنولوژیک نیست. بسیاری از آن ها کسب و کارهای مبتنی بر اینترنت هستند که خدماتی که قبلا وجود داشته را به شیوه جدیدی ارائه می‌دهند و ارائه محصولات کشاورزی در بستر اینترنت یا فروش بدون واسطه صنایع دستی نمونه هایی از کار آن‌هاست.
سرمایه گذاران آن ها هم معمولا قدر نیستند. جز چند شتاب دهنده که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند، سایرین یا خودشان سرمایه‌ای کنار گذاشته اند یا از صندوق‌های سرمایه گذاری روستایی و نهادهای دولتی کمک‌های مالی و مشاوره ای دریافت کرده اند. نحوه کنار هم جمع شدن آن ها هم متفاوت است. گروه‌ها لزوما از عده ای دوست و همکلاسی که در تصورات کلیشه وجود دارد، تشکیل نشده بلکه وابستگی خانوادگی در میان اعضا به شکل واضحی به چشم می‌خورد.
طبیعتا گسترده تر شدن اکوسیستم و علاقه مندی بیشتر عموم مردم برای حضور یافتن در فضای استارتاپی چالش‌های خودش را خواهد داشت. آموزش مفاهیم کارآفرینی به شکل قابل فهم‌تر و نیاز به ارزیابی‌های دقیق‌تر از ارزش واقعی شرکت‌های نوپا از نیازهای جدی این فضای جدید است تا به جای پرداختن به مسائل جدی مشغول استارتاپ بازی نشویم.
کشور ما با وجود این که در حال حاضر بیشتر جمعیتش شهرنشین است اما هنوز جمعیت روستایی قابل توجهی دارد که برای مهاجرت نکردن به شهرها به دنبال دلیل می‌گردند. شاید زمان آن رسیده است که کارآفرینان و اکوسیستم استارتاپی کشور خود را برای گروه گسترده‌تری آماده کنند. گروهی در ارتباط با شهرستان‌های کوچک‌تر و روستاها که می‌خواهند کسب و کار خودشان را به شیوه جدیدتری بنا کنند. صدای آن‌ها در نمایشگاه روستایی و عشایری امسال رساتر به گوش می‌رسد:
