بررسی برندگان ادوار مختلف مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا

مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا یا EUSIC، یک جایزه رقابتی است که توسط کمیسیون اروپا در میان تمام کشورهای عضو افق ۲۰۲۰ برگزار می شود. این رقابت که به یاد دیگو واسکونسلوس ترتیب داده شده، از تمام اروپایی ها می خواهد که راهکارهای خود را برای مسائل اجتماعی فعلی، ارائه دهند.

مسابقات نوآوری اجتماعی در جستجوی نوآوری‌ در ابزارها، خدمات و مدل‌هایی است که امکان به چنگ آوردن فرصت‌هایی را به همه می‌دهد که به‌واسطه تغییر فناوری فراهم شده‌اند.

این رقابت، به چند طریق از نوآوری اجتماعی حمایت می‌کند. در وهله اول، مزایای این مفهوم را در سرتاسر منطقه اروپا ترویج داده و سعی می‌کند توسعه آن را به عنوان بخش مهمی از اقتصاد در هر یک از کشورهای اروپایی تقویت کند. به علاوه برای حمایت از گروه‌هایی که هر سال به مرحله نیمه‌نهایی این مسابقات می‌رسند، برنامه دارد. این حمایت شامل دسترسی به مربیان باتجربه در این منطقه،وبینارهای توسعه و گروهی از مشاوران متخصص می‌شود. مورد اخیر در باشگاه مهارت‌آموزی به اوج خود می‌رسد، در آنجا فرصتی در اختیار رقیبان مرحله نیمه‌نهایی قرار می‌گیرد تا با یکدیگر ملاقات کرده، از هم یاد بگیرند و شبکه‌های خود را گسترش دهند. رقابت مذکور، در ادامه برای اجرایی‌سازی و توسعه خوش‌آتیه‌ترین ایده‌های نوآورانه اجتماعی، سرمایه لازم را فراهم می‌سازد، درواقع هر سال ۳ برنده برای پروژه‌های خود ۵۰،۰۰۰ یورو دریافت می‌کنند. ۵۰،۰۰۰ دلار دیگر هم به شرکت‌کننده‌ای داده می‌شود که سال گذشته تا مرحله‌ی نیمه‌نهایی بالا آمده و طی یک سال اخیر به بیشترین اثرگذاری اجتماعی دست یافته است.

تفاوت نوآوری اجتماعی، بنگاه اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی

داوران به دنبال چه چیزهایی هستند؟

میزان نوآوری: اینکه هر محصول، خدمت یا مدل جدید، تا چه اندازه‌ای به نیازهای برآورده‌نشده، مؤثرتر رسیدگی می‌کند. ایده باید در بستر اجتماعی-اقتصادی و جغرافیایی خود، جدید و نوآورانه باشد.

اثرگذاری: قابلیت ایده مطرح‌شده در حل مسئله‌ای که به‌عنوان چالش تعریف شده است. شرکت‌کننده باید تعریف روشنی ارائه دهد از اینکه ایده‌اش قرار است چه مسئله‌ای را برای چه کسی حل کند، و از یک نظریه تغییر معتبر نشأت می‌گیرد.

پایداری: پایداری ایده از نظر مالی و محیط زیستی و قابلیت کفایت و جذابیت آن از توسعه ایده‌ای نشأت می‌گیرد که از همان ابتدای شکل‌گیری با آزمایش، اعتبارسنجی و مدل‌سازی کسب و کار روی کاربران اجرا شده باشد.

مقیاس: قابلیت رشد، مقیاس‌پذیری و امکان تکرار ایده در اروپا.

ششمین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۸

دوره ۲۰۱۸ مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا پروژه‌هایی با موضوع «تفکر محلی» را پذیرفت، که چالش‌های محلی ناشی از تغییر اقتصادی را به فرصت‌هایی برای نسل‌های جوان‌تر تبدیل می‌کنند. پروژه‌های برنده، از این قرارند:

پلت‌فرم سفر دیجیتال برای افراد ناشنوا (Ulisse)، برنامه رشددهی برای جوانانی که می‌خواهند کسب و کاری راه بیاندازند (HeritageLab) و جهت‌گیری شغلی برای جوانان برآمده از مناطق کوچک شهری و روستایی (Career Bus).

• Heritage Lab: این شرکت شیوه‌های جاافتاده رشددهی نوآوری را به جوانان برآمده از شهرهای کوچک آموزش می‌دهد. این کار از آنها حمایت می‌کند تا براساس بازار موجود برای درک ارزش میراث فرهنگی محلی، کسب و کارها و خدمات تازه‌ای را به راه بیاندازد.
• Ulisse: این شرکت تجارب سفر محلی و بسته‌های تعطیلاتی را ساخته و می‌فروشد که توسط ناشنوایان برای ناشنوایان طراحی شده‌اند. این اولین پلت‌فرم دیجیتال اروپایی در نوع خودش است. این پلت‌فرم، هم‌زمان به آموزش زبان اشاره بین‌المللی هم کمک می‌کند.
• Career Bus: این شرکت با تلفیق فن‌آوری و تعامل رو در رو، به جوانان روستایی کمک می‌کند. Career Bus به مناطق دورافتاده‌ سفر کرده و فرصت‌های اشتغال و دانش‌افزایی را در اختیار ساکنان جوان آنها قرار خواهد داد.

جایزه ۵۰،۰۰۰ یورویی تأثیرگذاری یا Impact Prize در این سال به Mouse4All از اسپانیا تعلق گرفت، پروژه‌ای که به افراد دچار معلولیت‌های شدید امکان کار با تبلت یا گوشی هوشمند اندروید را بدون لمس صفحه نمایش می‌دهد. درحالی‌که جهان در حال موبایلی شدن است، میلیون‌ها نفر از دایره این انقلاب دیجیتال بیرون مانده‌اند. افراد دچار معلولیت‌های حرکتی نمی‌توانند از صفحه‌ی لمسی رابط کاربری فیزیکی اکثر دستگاه‌های موبایل استفاده کنند یا به سختی می‌توانند. Mouse4All از دستگاه‌های ورودی جایگزین مثل کلیدها، موش‌واره‌های انطباق‌یافته و جوی‌استیک‌ها (دسته‌های بازی) استفاده می‌کند. این شرکت با دردسترس قرار دادن دستگاه‌های اندروید و تمام برنامک‌های نصب‌شده، عدم وابستگی و استقلال افراد مذکور را افزایش می‌دهد.

پنجمین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۷

موضوع رقابت سال ۲۰۱۷، «ریبوت کردن برابری» بود. برندگان این دوره عبارتند از:

• Buildx از انگلستان: این پلتفرم همکاری، دانش و ابزارهای لازم جهت طراحی و ساخت خانه‌های مقاوم را در اختیار کاربران و جوامع محلی قرار می‌دهد. ساختمان‌های مقاوم به قیمت پایین‌تر در دسترس جمعیت‌ وسیع‌تری قرار گرفته‌اند که به معنای دسترسی شرکت‌ها به بازاری وسیع‌تر در زنجیره تأمین هم هست.
• Feelif از اسلوونی: یک ابزار چندرسانه‌ای است که امکان حس کردن اشکال بر روی یک صفحه نمایش تخت را به افراد نابینا و کم‌بینا می‌دهد. برنامکی که با یک شبکه جبرانی ترکیب شده و به کاربران اجازه می‌دهد ازطریق سیگنال‌های ویبره، ضربات حاصل از اشکال و محیط آنها را بر روی صفحه‌ نمایش حس کنند. این فن‌آوری جامع می‌تواند به نابینایان کمک کند تا یاد بگیرند، بخوانند و تولید محتوا کنند.
• Saga از هلند: این پروژه، یک شبکه یادگیری همتا به همتاست که کاربران در آن مهارت‌های فنی عندالمطالبه را از کارشناسان صنعتی، به شکلی انعطاف‌پذیر می‌آموزند. تمام دوره‌های آموزشی تکمیل‌شده و نتایج آنها، با استفاده از بلاک چین در یک پرونده دیجیتال نگهداری می‌شود. کاربران می‌توانند اعضای جامعه را به سرمایه گذاری جمعی در آموزش خود دعوت کنند. سرمایه گذاران می‌توانند در عوض، سهمی از درآمد آینده کاربر را دریافت نمایند.

یک جایزه اثرگذاری دیگر به مبلغ ۵۰،۰۰۰ یورو به «پروژه دوچرخه» تعلق گرفت. آنها دوچرخه‌های دست دوم را نوسازی و به پناهندگان و پناهجویان اهدا می‌کنند به طوری که دقیقاً بیش از ۱۰۰۰ دوچرخه در عرض یک سال اهدا شده است. برای پایدار ماندن این مدل، برخی دوچرخه‌های دریافتی از طریق فروشگاه دوچرخه، به فروش می‌رسند تا بودجه مورد نیاز تأمین شود.

چهارمین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۶

در این سال حول محور «آینده‌های یکپارچه»، خبرهایی از تازه‌واردان به اروپا شنیده شد که تجارب خود را با هم به اشتراک می‌گذارند، و هم‌چنین از کمیسیون اروپا که یکپارچه‌سازی و کارآفرینی برای مهاجران را مورد حمایت قرار می‌دهد.

در این سال Cucula از آلمان، Project Virtuous Triangle از ترکیه و The Machine to be Another از اسپانیا، برندگان مسابقه نوآوری اجتماعی اروپا شدند.

• Cucula برنده آلمانی، یک کارگاه عملی و یک برنامه آموزشی است که برای پناهندگان و مهاجران و با کمک آنها در برلین ایجاد شده است. این کارگاه، براساس مفهوم طراح ایتالیایی، اِنزو ماری، محصولاتی را طراحی و تولید کرده و می‌فروشد؛ و با محوریت تولید مبلمان مدرک فنی ارائه می‌دهد. هم‌چنین یک برنامه آموزشی را اجرا می‌کند که شامل کلاس‌های زبان آلمانی، مشاوره حقوقی و حمایت‌های دیگر برای نوشتن CV، درخواست‌های شغلی، و زندگی روزمره در آلمان می‌شود.
• The Machine to be Another، پروژه‌ای اسپانیایی است برای به اشتراک گذاشتن تنوع فرهنگی و تجربه واقعیت مجازی که به‌منظور بازتولید، تکرار و در میان گذاشتن تجارب مهاجران طراحی شده است؛ به نحوی که هر فردی می‌تواند خودش را جای یک پناهنده بگذارد. این پروژه با استفاده از یک روایت صوتی ضبط شده، قصه‌ای ساخته، و آن را در ترکیب با فن‌آوری واقعیت مجازی ۳۶۰ به اشتراک می‌گذارد. هدف از این پروژه، ایجاد ایستگاه‌های روایت آرشیوی به نقل از پناهندگان و مهاجران، در مدارس، کتابخانه‌ها، موزه‌ها و دیگر نهادهای فرهنگی سراسر اروپا و جهان است.
• Project Virtuous Triangle از ترکیه، بچه‌های دبستانی سوری را با دانشجویان جوان ترک پیوند می‌دهد، در کنار یک دانشجوی مربی در دانشگاه که تدریس، مربی‌گری و به اشتراک‌گذاری زبان را بر عهده دارد. این پروژه به مبارزه با تبعیض نژادی در ترکیه کمک کرده و باعث می‌شود کودکان پناهنده بتوانند زبان ترکی یاد گرفته، به مدرسه بروند، و درنهایت شغلی پیدا کنند؛ یا فرصت‌های آینده به رویشان باز شود. هدف از این پروژه، افزایش مشارکت میان شرکت‌های خصوصی، دولت، مدارس و دیگر نوآوران اجتماعی به‌منظور ترویج هم‌بستگی و وحدت اجتماعی از سنین پایین است.

در این سال علاوه ‌بر برنده آینده‌های یکپارچه، جایزه اثرگذاری چهارم به مبلغ ۵۰،۰۰۰ یورو به Love Your Waste اهدا شد، یک شرکت اجتماعی فرانسوی که با دور ریختن مواد غذایی مبارزه می‌کند. این شرکت، در دوره ۲۰۱۵ رقابت‌ها، به مرحله نیمه‌نهایی رسیده بود و از آن زمان تاکنون تأثیرگذاری قابل‌ملاحظه‌ای داشت.

Love Your Waste دکه‌هایی در شرکت‌ها، مدارس، و بیمارستان‌ها داشته و به جمع‌آوری پسماندهای زیستی می‌پردازد که به انرژی تجدیدپذیر تبدیل می‌شوند. آنها از آوریل ۲۰۱۵، بیش از ۱۳۷ تن پسماند خوراکی را بازیافت کرده و برای آموزش دادن مردم و جلوگیری از تولید زباله، برنامه‌های آموزشی فشرده‌ای برگزار کرده‌اند. داوران مسابقه، تحت تأثیر اثرگذاری دوگانه این پروژه یعنی هم اثر زیست‌محیطی و هم اجتماعی، در کنار برنامه‌های قدرتمند کسب و کار آنها قرار گرفتند.

سومین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۵

سه برنده این سال، بر مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی تأکید دارند که دغدغه بسیاری از اروپاییان است. آنها با روش‌های خلاقانه، به مسئله پیری جمعیت، عدم تبعیض و دسترسی همگانی می‌پردازند.

• Apiform، برنده اهل بوسنی، زنبورداری را برای افراد ویلچری، شهروندان مسن، مبتلایان به کمردرد یا آرتروز ممکن می‌سازد. Apiform با افزایش دسترسی به کندو از پشت و از سطح پایین‌تر، به افراد بیشتری امکان دسترسی به فرصت‌های حاصل از زنبورداری را می‌دهد. هدف آنها تکرار این مدل در کشورهای مختلف به‌منظور تقویت کارآفرینی و زندگی ارگانیک و درعین‌حال کمک به بازیابی جمعیت زنبورها در اروپاست.
• Freebird club، یک پلت‌فرم اجتماعی سفر و سکونت در منزل همتا به همتاست که به‌طور ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال طراحی شده است. این ایده که در ایرلند شکل گرفته، اصول اقتصاد مشارکتی را برای حل مسائل عملی مثل تنهایی و ثبات مالی سالمندان به کار می‌برد. Freebird club با مدل عضویت محور خود، جهان تازه سفر اجتماعی را برای سالمندان به ارمغان می‌آورد.
• Wheeliz به وسیله یک پلت‌فرم به‌اشتراک‌گذاری، به مسئله دسترسی و همه‌گیری صنعت حمل و نقل می‌پردازد. حمل‌ و نقل عمومی در بسیاری از شهرها، برای شهروندان ویلچری قابل استفاده نبوده و استفاده از خدمات تاکسی ویژه هم برای آنها مقدور نیست. Wheeliz قصد دارد ۱۰۰،۰۰۰ خودروی ویژه‌ای را که طبق برآوردها در فرانسه وجود دارد، گرد هم آورده و ناوگانی اشتراکی از این خودروها ایجاد نمایند تا کاربران ویلچری بتوانند آنها را کرایه کنند؛ با این امید که این پلت‌فرم در سرتاسر اروپا توسعه پیدا کند.

دومین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۴

هدف پروژه‌های برنده در این سال، کمک به زنان محروم با استخدام آنها به‌منظور تهیه مجموعه‌های مد ارزان و محدود، اشتغال‌زایی در بخش کشاورزی شهری و تبدیل مسکن‌های اجتماعی متروک به فضاهای آموزشی و مراکز کارآفرینی است.

ایده‌های نو و استثنایی که در ادامه می‌بینید، برندگان دومین دوره‌ مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا هستند:

• پروژه QUID در ایتالیا: پارچه‌ای که به مرور خراب شود را نمی‌توان برای برندهای برتر استفاده کرد لذا این پروژه می‌خواهد این ضایعات بسیار باکیفیت را در قالب مجموعه‌های محدود بازیافت کرده و بدین‌ترتیب برای زنان محروم شغل ایجاد نماید. موضوع این پروژه، تولید محصولات پرمخاطب و واجد ارزش اجتماعی ازطریق بازیافت است.
• Urban Farm Lease در بلژیک: کشاورزی شهری ۶۰۰۰ شغل مستقیم در بروسل فراهم ساخته، و ۱۵۰۰ شغل دیگر ایجاد نموده که استخدام غیرمستقیم محسوب می‌شوند (توزیع، مدیریت پسماند، آموزش یا رویدادها). هدف از این پروژه آموزش‌دهی، ارتباط و مشاوره به‌نحوی است که افراد بی‌کار از سطوح وسیع موجود برای کشاورزی در شهر بهره بگیرند (مثلاً ۹۰۸ هکتار زمین یا ۳۹۴ هکتار سقف مسطح مناسب).
• Voidstarter در ایرلند: تمام شهرهای بزرگ اروپا فضاهایی خالی دارند، واحدهایی از مسکن اجتماعی که خالی‌اند چون شوراهای شهر بودجه کافی برای تبدیل آنها به منازل مسکونی را ندارند. در عین حال این شهرها تحت فشار تأمین مسکن اجتماعی و بی‌خانمانی به سر می‌برند. Voidstarter فرصت‌های آموزشی و تاجران ماهر در زمینه نوسازی فضاهای خالی را در اختیار افراد بیکار قرار خواهد داد.

اولین مسابقات نوآوری اجتماعی اروپا در سال ۲۰۱۳

اهداف پروژه‌های برنده در این سال از این قرارند: کاهش بیکاری جوانان با تقسیم فرصت‌های شغلی میان کارمندان جوان و مسن، توسعه کیفیت و دسترسی به مراقبت‌های اجتماعی و خدمات بهداشتی در مقیاس کوچک ازطریق یک برنامک و بهبود دسترسی محرومین اقتصادی به بازار کار با نشان دادن مهارت‌های آنها به همگان.

نوآوری اجتماعی می‌تواند محصولات، خدمات و کسب و کارهای جدیدی برای تقویت جایگاه نسبی اروپا در عرصه‌های درحال رشد عرضه کند، حوزه‌هایی مثل بهداشت و خدمات زیست‌محیطی. نوآوران اجتماعی، خدمات عمومی را به نحوی طراحی می‌کنند که با نیازهای شهروندان تناسب داشته و از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر باشد. ایده‌های تازه و شاخصی که در ادامه می‌بینید، به چگونگی آزاد کردن استعدادها و مهارت‌های تازه جهت تأمین نیازهای مبرم برآورده‌نشده‌ پرداخته و برنده رقابت‌ نوآوری اجتماعی در سال ۲۰۱۳ شده‌اند.

• افزایش میزان دسترسی و اثرگذاری خدمات پایدار سلامت و بهداشت در مقیاس کوچک: Community Catalysts در انگلستان استعدادهای رابط را در کسب و کارها و جوامع معرفی می‌کند تا به نفع جامعه اشتغال‌زایی نماید؛ بدین‌منظور به افراد کمک می‌کند تا خلاقیت خود را به کار گرفته و اقدام به راه‌اندازی خدمات بهداشت و مراقبت اجتماعی در مقیاس کوچک و به‌صورت پایدار کنند؛ به‌نحوی که مردم قادر به تأمین آنها باشند. این بنگاه‌های اقتصادی کوچک می‌توانند به دست اقشار مختلف، ازجمله معلولین، سالمندان و مراقبین خانواده عرضه شوند. Community Catalysts می‌خواهد دامنه‌ و اثرگذاری فعلی خود را از طریق شبکه‌ای متشکل از کسب و کارهای حرفه‌ای و مربیان حرفه‌ای گسترش دهد که به واسطه یک پلت‌فرم برخط، از کارآفرینان اجتماعی در سرتاسر انگلستان حمایت می‌کنند.
• بهبود دسترسی به بازار کار برای محرومین اقتصادی با نشان دادن مهارت‌های آنها به همگان: این برنامه می‌تواند از پنیر خانگی تا هم‌سفری و پشتیبانی رایانه‌ای یا هر محصول یا خدمت دیگری را شامل شود که منطقاً می‌شود در خانه یا هر مکان تجاری کوچکی فراهم گردد. Economy App در آلمان از کاربران می‌پرسد که در اقتصاد محلی چه چیزی می‌توانند عرضه کنند و نیازهای اقتصادی آنها چیست. این نرم‌افزار در این شبکه اقتصادی، سوابق قیمت محصولات و خدمات ارائه‌ یا پذیرفته‌شده از جانب هر شخص را در اختیار دارد و درنتیجه هرگز لازم نیست که هیچ پولی دست به دست شود.
• کاهش دادن بیکاری جوانان با تقسیم شغل میان کارمندان جوان و مسن: MITWIN در اسپانیا یک شبکه کاری بین نسلی ارائه می‌دهد که به‌منظور تسهیل ارتباط میان افراد تشکیل شده تا بتوانند پست و دانش شغلی خود را با هم به اشتراک بگذارند؛ هدف اصلی این شبکه، کم کردن نرخ بالای بیکاری جوانان است. این شرکت پیشنهاد می‌کند که شاغلین مسن‌تر، یک شغل را با افراد جوان تقسیم کنند و به افرادی که در آستانه بازنشستگی هستند پیشنهاد می‌دهد دانش خود را در اختیار آنهایی قرار دهند که تازه وارد بازار کار شده‌اند، بدین‌ترتیب هم ورود و هم خروج از بازار کار را راحت می‌کند و از طرف دیگر به مسئله بیکاری جوانان می‌پردازد.