چندی پیش محمد رازینی، مدیرعامل این صندوق سرمایه گذاری در توییتر خود رسما اعلام کرد که به دلیل عدم همراهی برخی مدیران مجموعه بالادستی مجبور به خداحافظی با تیم صندوق سرمایه گذاری سینا شده است.
محمد رازینی، که پیش از این نامش در ترکیب مدیریتی تاکسی آنلاین اسنپ هم شنیده شده بود، میگوید که دلیل این استعفای اجباری، تغییرات استراتژی برنامه‌های بنیاد مستضعفان بعد از تغییر مدیر این بنیاد در تابستان سال جاری و اولویت نداشتن سرمایه گذاری این نهاد در حوزه استارت آپی و خطرپذیر بوده است. او از مقاومت جدی بنیاد به عنوان مجموعه مادر گروه دانشمند برای سرمایه گذاری در این حوزه میگوید و اینکه در دور جدید مدیریتی بنیاد، تزریق سرمایه به ۵ شرکت استارت آپی یعنی توانیتو، بیمه بازار، نویسش، مپ و NSF Games که سینا وی سی با آنها اخیرا قرار داد بسته نیز متوقف شده است.
در همین زمینه هم مدیران این ۵ شرکت استارت آپی می‌گویند تیم مدیریتی جدید در این صندوق سرمایه گذاری تا کنون در جلسات محدود و پراکنده نه به صورت مستقیم؛ اما به شکل غیرمستقیم اعلام کرده‌اند که ممکن است ادامه انجام قرارداد با آنها برای پرداخت سرمایه امکان‌پذیر نباشد که در آستانه یک عید دشوار بسیاری از آنها را با چالشی جدی در پیش‌بینی‌های مالیشان مواجه کرده است.
خانه تکانی در بنیاد
روزهای گرم تابستان که خبر تغییر رئیس بنیاد مستضعفان منتشر شد شاید هیچکس فکرش را نمی‌کرد که این تغییر حتی جامعه استارت آپی کشور را هم تحت تاثیر خود قرار دهد. تغییرات در این بنیاد محدود به صندلی ریاست نماند و اکثر بدنه مدیریتی در این نهاد و همچنین مدیران برخی از شرکتهای زیر مجموعه‌های آن از جمله موسسه دانشمند به عنوان بازوی فناورانه بنیاد مستضعفان نیز دستخوش تغییرات گسترده‌ای شدند.
در نهایت به دنبال این تغییرات مدیریتی در موسسه دانشمند، مدیرعامل شرکت توسعه دانش بنیان سینا یا همان سینا وی سی نام آشنا برای جامعه استارت آپی به عنوان شرکت تابعه موسسه دانشمند، در توییتر خود خبر جدا شدنش را از این صندوق سرمایه گذاری به دلیل آنچه خود ”عدم همراهی برخی مدیران” خوانده بود، اعلام کرد.
محمد رازینی که از بهمن سال جاری با استعفایش دیگر به عنوان مدیرعامل سابق صندوق سرمایه گذاری سینا شناخته می‌شود، اصلی‌ترین دلیل خداحافظی اجباری‌اش با این مجموعه که کمتر از ۱ سال در آن مدیریت کرده را پایبند نبودن بنیاد و موسسه دانشمند، بازوی فناورانه بنیاد، به تعهداتشان برای انجام قراردادشان با ۵ شرکت استارت آپی جهت سرمایه‌گذاری روی آنها اعلام می‌کند.
آنطور که او میگوید در دور جدید مدیریتی بنیاد، استراتژی برای سرمایه گذاری در حوزه خطرپذیر و استارت آپی تغییر و دیگر سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها برای بنیاد مستضعفان در بین اولویت‌های اصلی قرار ندارد.
رازینی میگوید بنیاد مستضعفان در حال حاضر به عنوان یک سازمان با اقتصاد بزرگ در بخش‌های مختلف صنعتی، خدماتی، کشاورزی، دامپروری، فولاد و … حضور دارد و استراتژی جدید هم این است که به سمت کمک کسب و کارهایی بروند که سبد خدمات و محصولات بنیاد در این زمینه‌ها را تقویت کند.
رازینی با بیان اینکه سرمایه گذاری بنیاد در حوزه استارت آپی و خطرپذیر دیگر اولویت این نهاد نیست اعلام می‌کند: «از سمت دیگر موسسه دانشمند هم به عنوان بازی فناورانه و دانش بنیان این نهاد اعلام کرد که کسب و کارهایی که روی آنها سرمایه گذاری شده جایی در پورتفوی بنیاد ندارند و در طرح تحول جدید اولویت‌هایشان چیزهای دیگر است.»
او ادامه داد: «طبیعتا هر مدیری می‌تواند استراتژی خودش را داشته باشد و برنامه‌های قبل را تغییر دهد ولی ما باید تعهداتی که قبل از این تغییرات ایجاد شده را عملی می‌کردیم. چه طبق قانون تجارت و چه شرعا و عرفا و از همه مهمتر اخلاقا مکلف هستیم که به تعهدی که آن را امضا کرده‌ایم پایبند باشیم.» رازینی توضیح می‌دهد که در چند ماه اخیر او پیوسته به دنبال انجام تعهدات صندوق سرمایه‌گذاری سینا برای ۵ شرکت استارت آپی بوده که به تازگی روی آنها با عقد قرارداد سرمایه گذاری شده است؛ اما در نهایت به دلیل اینکه همراهی لازم را در موسسه دانشمند برای اجرای این پیگیری‌ها ندیده مجبور به استعفا شده است.
حالا اما استعفا این سوال را ایجاد می‌کند که خداحافظی با تیم صندوق سرمایه گذاری سینا چه مشکلی را می‌تواند حل کند؟ یا در این بین مسئولیت تیم های استارتاپی که امضای مدیرعامل کنار گذاشته شده پای قراردادهایشان برای جذب سرمایه‌های میلیاردی نقش بسته با چه کسی خواهد بود؟
رازینی در پاسخ به این سوال‌ها توضیح می‌دهد: «من تمام تلاش برای انجام تعهداتی که امضای من پای آنها بوده انجام دادم اما به نتیجه نرسیدم و به نوعی مجبور به استعفا شدم. ادامه همکاری در این شرایط فایده‌ای نداشت و ماندن به ایجاد اختلاف‌های جدی‌تر دامن می‌زد.» براساس گفته‌های رازینی تمام مسئولیت قرارداد‌ها با توجه به اینکه امضای او پای آنها بوده حالا بر عهده صندوق سرمایه گذاری سینا است.
۱۰میلیارد سرمایه برای ۵ استارت آپ
در حالی که این مجموعه‌های بزرگ از انجام تعهداتشان برای ۵ شرکت استارتاپی که طی قراردادهای قانونی وعده سرمایه گذاری در آنها را داده سر باز می‌زنند که براساس اعلام محمد رازینی مجموعه سرمایه‌ای که قرار بوده به این ۵ شرکت وارد شد نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان بوده است. رازینی میگوید اگر اراده جدی در بنیاد وجود داشته باشد این میزان سرمایه آنقدر برای نهادی مانند بنیاد بزرگ نیست.
براساس اظهارت رازینی در کمتر از یکسالی که او بر صندوق سرمایه گذاری سینا مدیریت می‌کرده با نزدیک به ۴۳ شرکت استارتاپی برای سرمایه‌گذاری جلسه داشته‌اند و در نهایت از این بین نیز با سرمایه گذاری روی ۱۴ تیم موافقت شده است؛ اما تنها ۵ تیم به مرحله عقد قرارداد برای جذب سرمایه رسیده‌اند.
او در مورد مراحل انتخاب و سرمایه گذاری در شرکتهای استارت آپی از سمت صندوق سرمایه‌گذاری سینا میگوید: «در آن زمان برای انتخاب شرکتهای استارت آپی زیاد در قید این نبودیم که حتما یک شرکت باید ویژگی خاص داشته باشد تا روی آن سرمایه گذاری کنیم. بیشتر دنبال این بودیم که روی شرکتی سرمایه گذاری کنیم که نوآوری فراگیر داشته باشد و اثرگذاری مستقیم روی قسمت پایین حرم توزیع ثروت بگذارد. از سمت دیگر هم روی شرکتی که مشابه آن در پرتفوی صندوق بود سرمایه گذاری نمی‌کردیم؛ چرا که منطقی نبود که روی یک شرکت رقیب سرمایه گذاری کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «دلیل انتخاب ۵ شرکت استارت آپی هم برای سرمایه گذاری همین بود. برای مثال توانیتو به یک جامعه خاص و ویژه سرویس آنلاین می‌دهد. یا بیمه بازار در حوزه بیمه ارائه سرویس می‌دهد که کمتر در ایران به آن توجه شده یا نویسش هم به عنوان سرویس تولید کننده محتوا یک سرویس نوآور است. دو شرکت دیگر یعنی مپ که در حوزه سرویس نقشه فعالیت می‌کند و شرکت NFS Gams که به صورت مشخص در حوزه انتشار و تولید بازی دیجیتال کار می‌کند نیز وضعیت به همین صورت بود.»
رازینی در پاسخ به این سوال که در مقابل میزان سرمایه گذاری که سینا ی‌سی روی این ۵ استارت آپ انجام می‌دهد قرار است چند درصد سهام دریافت کند اعلام کرد: «از آنجا که در قرارداد شرکت‌ها اعلام شده ارائه این جزییات محرمانه است من هم نمی‌توانم در این زمینه پاسخی ارائه کنم؛ اما سهامی که براساس قرارداد و درصورت سرمایه‌گذاری قرار بود به صندوق داده شود زیر ۳۰ درصد بود. از سمتی قرار نبود این سهام تا ابد در اختیار سینا وی سی بماند و تصمیم بر این بود که در یک دوره زمانی بین ۲ تا ۴ سال بعد از سرمایه گذاری از شرکت‌ها خارج شویم.»
رازینی اعلام می‌کند که همچنان تمام تلاش خود برای انجام تعهدات صندوق برای ۵ شرکت استارت آپی را به کار می‌گیرد و امیدوار است که هرچه زودتر بنیاد نیز شرایط لازم برای اجرای تعهداتش در این زمینه را به وجود بیاورد؛ چرا که وارد نشدن سرمایه صندوق به این شرکت‌ها می‌تواند آسیب‌های جدید به آنها بزند و حتی آنها را به تعطیلی بکشاند.
یک پدیده جدید برای بازار استارت آپی
هنوز عکس‌های یادگاری مدیرعامل سابق سینا وی سی با مدیران ۵ استارتاپی که در آن سرمایه گذاری کردند و خبرهای مرتبط با این اتفاق روی وب‌سایت این شرکت سرمایه گذاری خودنمایی می‌کند؛ اما حالا به نظر می‌رسد با مشخص نبودن برنامه‌های بنیاد برای سرمایه گذاری در این شرکت‌ها آن چهره‌های خندان در عکس‌ها به چهره‌های نگرانی تبدیل شده باشد که نمی‌دانند قرار است چه سرنوشتی برای کسب و کارشان رقم بخورد.
در حالی که بازار استارت آپی ایران به دلیل تحریم های بین المللی از استفاده سرمایه خارجی محروم مانده و آن اندک سرمایه داخلی هم بیشتر به حوزه‌های کم ریسک‌تر و غیر از حوزه تکنولوژی سرریز می‌شوند، حضور صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر جرقه نوری است که می‌تواند به تنها منبع امید شرکتهای استارت آپی در کشور تبدیل شود. هرچند که حالا همین نور بیشتر به سرابی تبدیل شده که شرکت‌ها استارت آپی هرچقدر می‌دوند به آن نمی‌رسند.
محمدرضا فرحی، موسس و مدیرعامل استارتاپ بیمه بازار، در گفت‌وگو اعلام می‌کند که این یک پدیده جدید در ایران و شاید کل جهان است که یک سرمایه گذار با وجود بستن قرارداد از انجام تعهداتش سر باز بزند.
او که در سال ۹۸ توانسته موفق به جذب سرمایه از سمت صندوق سرمایه گذاری سینا و عقد قرارداد در این زمینه شود در مورد وضعیت دریافت سرمایه از این صندوق میگوید: «ما ۵ میلیارد سرمایه از این صندوق جذب کردیم که قرار بود در ۳ دوره این میزان سرمایه به ما تعلق بگیرد که تنها یک دوره این میزان یعنی ۱ میلیارد تومان به ما در دوره مدیریت آقای رازینی پرداخت شد و حالا هم در مدیریت جدید با اینکه زمان پرداخت فرا رسیده نتوانسته‌ایم هیچ پولی دریافت کنیم.»
فرحی با اعلام اینکه انجام نشدن تعهدات می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به یک کسب و کار بزند ادامه داد: «خوشبختانه ما تمامی تمهیدات لازم را دیده بودیم و با مدیریت هزینه و تمرکز روی ارائه سرویس سازمانی بیمه، فروش خود را بالا نگه داشتیم تا به افزایش درآمد برسیم و حالا در شرایط ثابت و خوبی قرار داریم؛ اما این شرایط هیچ تقصیری از گروهی که وعده سرمایه گذاری مکتوب به ما داده بودند کم نمی‌کند.»
فرحی میگوید که در بیش از ۴ سالی که در اکوسیستم استارت آپی کشور فعال بوده به شرکتهای مختلفی مشاوره سرمایه گذاری داده و یا در کمیته‌های سرمایه گذاری حضور داشته و تا کنون نیز بیش از ۱۲۰ مورد قرار داد سرمایه گذاری دیده؛ اما در این بین سابقه نداشته که یک شرکت سرمایه گذاری با وجود تعهدات کتبی برای ارائه سرمایه از انجام وظایفش سر باز بزند. به باور او این اتفاق بسیار کم‌سابقه و استثنایی است.
او با اشاره به پیگیری پرداخت سرمایه از تیم جدید سینا وی سی و موسسه دانشمند توضیح می‌دهد که تاکنون این پیگیری‌ها بی‌نتیجه بوده است: «انگار سرنوشت شرکت‌هایی که به واسطه سرمایه آنها قرار بوده رشد کنند و حالا در نزدیکی ورشکستگی قرار دارند برای این نهاد و مجموعه فاقد کمترین اهمیت است.»
فرحی تاکید می‌کند که با توجه به پایان قرارداد آنها به سینا وی سی و اینکه آنها به تعهداتشان عمل نکرده‌اند امکان فسخ قرار داد وجود دارد و بیمه بازار در حال مذاکره با تیم‌های دیگر برای جذب سرمایه است.
شرکت استارت آپی توانیتو، که خدمات آنلاین ویژه در اختیار جامعه‌ای مانند معلولان و سالمندان می‌گذارد نیز یکی دیگر از شرکتهای استارت آپی است که حالا به دلیل عدم پرداخت سرمایه از سمت صندوق سرمایه گذاری سینا براساس قرار داد با مشکل مواجه شده است.
وحید رجبلو، بنیانگذار و مدیرعامل توانیتو اعلام می‌کند که تنها قرار بود سینا وی سی روی این شرکت یک میلیارد تومان سرمایه گذاری کند و از این میزان تنها ۵۰۰ میلیون تومان به آنها پرداخت شده و ۵۰۰ میلیون تومان باقی مانده با وجود گذشتن زمان پرداخت، هنوز در اختیار این شرکت قرار نگرفته است.
او با اشاره اینکه آنها شاخص‌های لازم برای جذب این سرمایه را زده و به سرعت رشد کرده‌اند میگوید: «بخشی از این سرمایه به رشد ما کمک زیادی کرد و حتی باعث شد ارزش توانیتو که در ابتدا ۴ میلیارد تومان بود حالا بین ۱۲ تا ۱۴ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شود. اما حالا این شرکت از پرداخت باقی‌مانده سرمایه براساس قراردادش با ما سر باز می‌زند و نمی‌دانم چرا باید یک شرکت سرمایه گذاری با اینکار پول سرمایه اولیه خودش که به رشد ما کمک کرده را بسوزاند.»
رجبلو از پیگیری‌های پی‌درپی شخصی خود از مدیران بنیاد گرفته تا موسسه دانشمند و صندوق سرمایه گذاری سینا میگوید و اینکه حتی ساعت‌ها پشت در این مدیران بدون اینکه او را ببینند برای دریافت سرمایه منتظر مانده اما تا کنون هیچ‌کدام از این پیگیری‌ها و انتظارها به پاسخ روشن و نتیجه ختم نشده است.
رجبلو با اعلام اینکه پرداخت نشدن این سرمایه به آنها خسارت وارد خواهد کرد، میگوید: «باید هزینه‌های مارکتینگ پرداخت شود و در کنار آن هزینه‌های عیدی و سنوات نیروهای من نیز وجود دارد. چک‌های من در حال‌حاضر برگشت خورده و این شرایط را برای ما سخت کرده است.»
رجبلو که نگران شرایط به وجود آمده برای کسب و کارش است از تلاش برای جذب سرمایه جدید از سمت شرکتی دیگر خبر می‌دهد؛ اما تاکید می‌کند که بنیاد با بی‌توجهی به انجام تعهداتش مشکلات زیادی را برای توانیتو به وجود آورده و حالا او نگران از دست دادن نیروهای نخبه‌ای است که در شکل‌گیری توانیتو نقش داشته‌اند.
نویسش، فعال در حوزه تولید محتوا هم از دیگر استارت آپ های است که چند ماه پیش توانسته از سمت صندوق سرمایه گذاری سینا موفق به جذب سرمایه شود. هرچند میلاد اسلامی‌زاد، موسس این سرویس اعلام می‌کند که زمان برای پرداخت بخش دوم سرمایه به این شرکت باقی مانده اما او هم از آینده مبهم ادامه همکاری سینا وی سی با کسب و کارش میگوید.
اسلامی‌زاد با اشاره به اینکه نمی‌تواند میزان جذب سرمایه خود از این شرکت را براساس قرارداد فاش کند، توضیح می‌دهد: «قرارداد ما با سینا وی سی مربوط به مهر ماه امسال بود و تا این لحظه هم این صندوق خارج از تعهداتش عمل نکرده و آن میزانی که باید پرداخت می‌کرده را پرداخت کرده و دریافت پرداختی دوم ما هم باید در سال آینده اتفاق بیافتد.»
او با اعلام اینکه از زمان تغییرات مدیریتی در موسسه دانشمند و صندوق سرمایه گذاری سینا تنها یک بار با تیم جدید جلسه داشته میگوید: «در جلساتی که با این مدیران جدید داشتم با قطعیت اعلام نشده که قرار نیست این سرمایه به ما تعلق نگیرد اما احساس خودم این است که هنوز مشخص نیست قرار است چه اتفاقی بیافتد و این احتمال وجود دارد که من هم به مشکل استارت آپ های دیگر در این زمینه برخورد کنم.»
اسلامی‌زاد تاکید می‌کند که در حال‌حاضر و با شرایط به وجود آمده استراتژی آنها این نیست که صبر کنند تا از تصمیم این صندوق برای جذب سرمایه با خبر شوند و درحال مذاکره با شرکت‌هایی هستند که برای سرمایه‌گذاری در نویسش اعلام آمادگی کرده‌اند.
اما شرکت دیگری که پشت درهای بسته صندوق سرمایه گذاری سینا برای جذب سرمایه براساس قرارداد مانده مپ است، شرکت استارت آپی که در حوزه نقشه فعالیت می‌کند. براساس اظهارات امین علی اکبریان، مدیرعامل مپ، قرار بوده این صندوق در ۲ مرحله و در هر مرحله با ۳ پرداخت میزان سرمایه وعده شده را به این شرکت پرداخت کند که در حال حاضر در مرحله اول تنها ۲ پرداخت به آنها تعلق گرفته است.
علی اکبریان با اعلام اینکه آنها در مرحله آشنایی با مدیران تازه و صحبت در مورد دریافت پرداخت‌های باقی‌مانده هستند، میگوید: «تاکنون یک جلسه آشنایی با مدیران جدید داشتیم و نمی‌دانیم قرار است چه اتفاقی رخ دهد. ادامه همکاری به طرفین بستگی دارد و نمی‌توانم بگویم قرار است چه اتفاقی در این زمینه بیافتد.»
او با اشاره به اینکه با تیم مدیریتی جدید خبرهایی شنیده‌اند که سیاست‌ها در زمینه سرمایه گذاری روی استارت آپ ها از سمت بنیاد در حال تغییر است ادامه داد: «به نظر می‌آید دیگر نگاه قبلی بنیاد به اکوسیستم دانش بنیان برای تزریق سرمایه کمرنگ‌تر شده و مدیران جدید بیشتر تمایل به حل مشکلات داخلی خود از طریق کمک گرفتن از شرکتهای دیگر را دارند. با این حال قضاوت در مورد اینکه قرار است چه اتفاقی رخ دهد برای من زود است.»
علی اکبریان با اعلام اینکه آنها برنامه ریزی‌های لازم برای جلوگیری از هر مشکلی در این زمینه را در نظر گرفته‌اند میگوید که چندان نگرانی از توقف همکاری با این صندوق سرمایه گذاری ندارد چرا که این اتفاق هم مانند ده‌ها اتفاق بدی که برای کسب و کارهای نوپا در یک سال اخیر رخ داده و باعث نگرانی آنها شده می‌گذرد.
موسسه دانشمند: اولویت برای سرمایه گذاری در حوزه استارت آپ تغییر نکرده
درحالی که مدیرعامل سابق صندوق سرمایه گذاری سینا و برخی مدیران شرکتهای استارت آپی در ارتباط با بنیاد از اولویت نداشتن سرمایه گذاری این نهاد در حوزه استارت آپی می‌گویند اما مدیر عامل موسسه دانشمند در گفت‌وگو تاکید می‌کند که اولویت‌های بنیاد در این زمینه مانند سابق است.
علی خطیبی در این مورد توضیح داد: «اولویت سرمایه‌گذاری در استارت آپ ها فرقی نکرده اما اینکه رو چه شرکت‌هایی سرمایه گذاری کند تغییر کرده است. بنیاد بیشتر به دنبال این موضوع است که روی شرکت‌هایی دانش بنیان و استارت آپی سرمایه گذاری کند که در راستای فعالیت‌های صنعتی و علمی بنیاد باشد.»
در مورد وضعیت قراردادهای قبلی صندوق سرمایه گذاری سینا به عنوان زیر مجموعه بنیاد با شرکتهای استارتآپی هم اعلام کرد که صندوق در حال انجام تعهدات خود با این ۵ شرکت است ولی از این به بعد این صندوق به سراغ مجموعه‌های استارت آپی خواهد رفت که در راستای فعالیت بنیاد کار کنند. همچنین او در پاسخ به سوال در مورد تاخیر در پرداخت‌های این شرکتهای استارت آپی با توجه به قرار داد تاکید کرد که در حال‌حاضر پرداخت‌ها براساس قرار داد در حال انجام است و اگر هم تاخیری در این پرداخت‌ها وجود دارد این تاخیر چندان زیاد نبوده است.
با این حال که موسس دانشمند از پیگیری تعهدات خود در مقابل ۵ استارت آپ میگوید همچنان این شرکت‌ها از به نتیجه نرسیدن پرداخت‌های به تاخیر افتاده خود از سمت سینا وی سی خبر می‌دهند. در همین حال بنیاد مستضعفان نیز تاکنون نسبت به وضعیت این چند شرکت که در انتظار تزریق سرمایه وعده داده شده از سمت این نهاد هستند سکوت اختیار کرده حالا باید منتظر ماند و دید که آیا در آینده مدیریت بنیاد وارد این بحث خواهد شد و مشکلات این چند استارت آپ جوان را در آستانه عیدی سخت حل خواهد کرد؟
