ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با هدف ارتقا دانش و فناوری های زیستی به منظور کسب ثروت و رفاه عمومی در سال ۱۳۸۷ تشکیل گردید. از وظایف اصلی ستاد می توان به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی ملی، هماهنگی و هم‌افزایی منابع و امکانات کشور و حمایت از طرح های دانش بنیان در حوزه های مختلف کشاورزی، پزشکی، تجهیزات و دیگر صنایع مربوط بوده است.
به عنوان مثال در سال های اخیر ورود زیست فناوری به حوزه صنعت داروسازی کشور باعث کاهش ارزبری یک و نیم میلیارد دلاری در این صنعت شده است. تقویت زیست بوم دانش بنیان در کشور در حوزه های مختلف زیست فناوری، جریان بزرگ اشتغال را برای فارغ التحصیلان دانشگاهی کشور به ارمغان آورده است. هم چنین حضور ایران در میان پنج کشور برتر آسیا در حوزه زیست فناوری و کسب جایگاه اول در خاورمیانه از دیگر دستاوردهای ستاد توسعه زیست فناوری بوده است.
فناوری زیستی به دلیل ماهیت بین رشته ای و اثرگذاری صنعتی و اقتصادی در تمام ابعاد زندگی بشر، تبدیل به ثروت زاترین فناوری در حال حاضر دنیا شده است. پیش بینی می شود با اجرای برنامه های ستاد توسعه زیست فناوری، تولید ناخالص ملی GDP تا سال ۱۴۱۰، ده درصد افزایش پیدا کند. هم چنین کسب سه درصد سهم بازار جهانی زیست فناوری تا سال ۱۴۱۰ که عددی معادل ۳۵ میلیارد دلار خواهد بود می تواند اقتصاد نفتی ایران را به اقتصاد دانش بنیان و بدون نفت تبدیل کند.
افزایش جمعیت زنگ خطری است که می تواند با اقتصاد زیستی به فرصتی جذاب تبدیل شود.
طبق پیش‌بینی‌ها، جمعیت جهان تا سال ۲۰۳۰ حدود ۹ میلیارد نفر خواهد شد و این امر نیاز به منابع طبیعی ضروری مثل غذا، خوراک دام، پوشاک، مسکن، آب سالم، انرژی و تقاضای جهانی برای خدمات سلامت و بهبود کیفیت زندگی و طول عمر را بیشتر خواهد کرد . برای مواجه‌شدن با نیازهای آینده، تأمین منابع باید با سرعت بیشتری نسبت به گذشته انجام شود. محدودیت منابع موجود و مسائل زیست‌محیطی باعث شده است الزامات توسعه پایدار به شدت در توسعه اقتصادی کشورها مورد تأکید قرار گیرد. به همین دلیل سیاست استفاده از منابع تجدیدپذیر اهمیت یافته است. در این میان، توجه به منابع زیستی به عنوان منابع طبیعی و تجدیدپذیر که به خوبی می تواند انتظارات توسعه پایدار را برآورده سازد، نوع جدیدی از فعالیت‌های اقتصادی را رونق بخشیده است که تحت عنوان اقتصاد زیستی یا زیست بنیان مطرح می‌شود.
اقتصاد زیستی دقیقا به چه معناست؟
در تعریف سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) ، اقتصاد زیستی به معنی فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با تولید و ابداع محصولات جدید، بهبودیافته، رقابت‌پذیر و سازگار با محیط زیست به کمک فناوری‌های زیستی است و در آن بر توانایی نوآوری در تبدیل و استفاده مؤثر از منابع زیستی تأکید شده و می‌توان گفت که اقتصاد زیستی بر روش‌های تغییر و تبدیل مواد خام زیستی به محصولات با ارزش متمرکز می‌باشد.
نقش منابع طبیعی در اقتصاد زیستی
در تعاریف اتحادیه اروپا این نوع اقتصاد بیشتر از آنکه بر فرایندهای تبدیلی متمرکز باشد بر خود منابع زیستی به‌عنوان ماده اولیه فرایند استوار است. به همین دلیل آن را اقتصاد زیست‌بنیان می‌نامد که بر دامنه وسیعی از مواد طبیعی و تجدیدپذیر زیستی – که در خشکی و دریا قابل یافت هستند- همچون گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسم‌ها و مصرف و تبدیل آنها، متکی است. با وجود این تفاوت‌ها، در اغلب موارد در حوزه سیاستگذاری، هر دوی این مفاهیم در کنار یکدیگر و به‌جای یکدیگر و تحت عنوان کلی اقتصاد زیستی به‌کار گرفته می‌شود. اقتصاد زیستی که بخش مشخصی از اقتصاد یک کشور را تشکیل می‌دهد اغلب در حوزه‌های کاربردی مثل زیست‌فناوری و علوم زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل برخی از کشورها توسعه زیست‌فناوری را منتج به توسعه اقتصاد زیستی می‌دانند.
توسعه پایدار و زیست فناوری
در هر کشوری سرمایه های مختلف اجتماعی، انسانی، اقتصادی و طبیعی وجود دارد که مجموعه این سرمایه ها لازمه دستیابی به توسعه پایدار است. به طور کلی توسعه پایدار را می توان به دو دسته تقسیم کرد؛ توسعه پایدار ضعیف و توسعه پایدار قوی. بر اساس توسعه پایدار ضعیف، سرمایه های مختلف تا حدودی قابل جایگزینی با یکدیگر است. در مقابل آن، توسعه پایدار قوی قرار دارد که بر اساس آن سرمایه های مختلف قابلیت جایگزینی خیلی محدودی با یکدیگر دارد زیرا از نظر توسعه پایدار قوی، سرمایه های مختلف برای افزایش رفاه نسل حاضر و آینده لازم است. با توجه به اهمیت سرمایه های مختلف (اقتصادی، اجتماعی، طبیعی و انسانی)، توسعه پایدار قوی شاخص مناسب تری است. در حال حاضر زیست فناوری به عنوان یک ظرفیت فوق العاده جذاب برای پیشبرد توسعه پایدار کشور به شمار می رود. در سال های اخیر و پیش روی ایران، اقتصاد زیستی چراغی سبزی پر رنگ به توسعه پایدار کشور نشان داده است.
