در حالیکه پلتفرمهای آنلاین طلا از محدودیتهای بیدلیل و مقررات محرمانه گلایه میکنند و هشدار میدهند این تصمیمها نقدشوندگی سرمایه میلیونها کاربر را تهدید میکند، رضا باقریاصل، دبیر کارگروه اقتصاد دیجیتال، خبر از تغییر رویکرد دولت چهاردهم و آغاز فصلی تازه برای اکوسیستم دیجیتال ایران میدهد. این دو روایت متضاد نشان میدهد اقتصاد دیجیتال ایران در نقطه حساسی ایستاده است؛ جایی میان فشارهای تنظیمگری قدیمی و امید به اصلاحات جدید.
بازار آنلاین طلا در ایران با بیش از ۱۰ میلیون کاربر و ذخیره چندین تن طلا، یکی از بزرگترین بازارهای سرمایهگذاری دیجیتال است؛ اما این بازار پرپتانسیل همچنان گرفتار مقرراتگذاری مبهم، مصوبههای محرمانه و تصمیمگیریهای بدون حضور بخش خصوصی است.
در پنل تخصصی «قوانینی برای یک دارایی بیمرز» در فیناپگلد، فعالان این صنعت زنگ خطر را به صدا درآوردند. پیام آنها روشن بود: «مقرراتگذاری در کشور روشن است، اما پشت درهای بسته و گاه با محدودیتهایی که هیچ استدلال اقتصادی ندارند.»
محمدرضا حاجیجعفری، معاون مرکز ملی پایش محیط کسبوکار، با انتقاد از محدودیتهای غیرشفاف گفت: «به پلتفرمها اعلام شده نهایتاً هفتهای ۲۰ کیلوگرم طلا تحویل دهند، بدون اینکه دلیلی ارائه شود. این تصمیمها هم مسیر رشد کسبوکارها را مبهم میکند و هم نقدشوندگی سرمایه مردم را به خطر میاندازد.»
بیشترین انتقادات متوجه دو بازیگر بزرگ تنظیمگری یعنی بورس و بانک مرکزی بود. بورس همچنان اصرار دارد پلتفرمهای آنلاین را به صندوقهای طلا تبدیل کند؛ اقدامی که به باور فعالان بازار، تنوع مدلهای کسبوکار و نوآوری را محدود میکند. بانک مرکزی نیز به دلیل مسدودسازی ناگهانی حسابهای پلتفرمها بدون اطلاع قبلی، زیر تیغ انتقاد رفت؛ اقدامی که حتی کاربران خرد با کمتر از یک گرم طلا را هم در نقد کردن داراییشان دچار مشکل کرد.
محسن ابوالفتحی، مدیرعامل طلاین، ظرفیت واقعی این بازار را قابلتوجه دانست: «پیشبینی میکنیم بیش از سه تن طلا در بانک کارگشایی به نام پلتفرمها ذخیره شده و حداقل ۱۰ میلیون کاربر فعال در این حوزه حضور دارند.» او تاکید کرد که تعدد نهادهای ناظر و تضاد منافع میان آنها، باعث شده هیچ سیاست منسجمی برای آینده این صنعت شکل نگیرد.
از سوی دیگر، امینرضا ریاضتی، مشاور رئیس مرکز تتا، خبر از تلاش برای کاهش برخوردهای قهری داد و گفت: «سندباکسهای طراحیشده عملاً جواب ندادهاند و فضای کسبوکار همچنان با رویکرد سنتی “راه بیفته، جا بیفته” اداره میشود.»
اما این تصویر فقط یک سوی ماجراست. در همان رویداد، رضا باقریاصل، دبیر کارگروه اقتصاد دیجیتال، از آغاز دورهای تازه برای اقتصاد دیجیتال سخن گفت و یادآور شد که دهه ۹۰ «دوران طلایی» رشد استارتاپها بود و امروز، پس از چند سال محدودیت و ناامیدی، دولت چهاردهم در حال بازتعریف رابطهاش با اکوسیستم دیجیتال است.
به گفته او، وزارت ارتباطات و معاونت علمی نگاه بازتری به این فضا پیدا کردهاند و حتی احتمال برگزاری جلسهای با رئیسجمهور درباره آینده اقتصاد دیجیتال مطرح است. باقریاصل توصیه کرد که فعالان این حوزه پیشنهادهای مشخص خود را تدوین کنند تا زمینه همکاری دولت و بخش خصوصی فراهم شود.
اکوسیستم دیجیتال ایران امروز در نقطه عطفی ایستاده است: یک سوی این نقطه، بازارهایی مثل طلای آنلاین قرار دارند که میلیونها کاربر جذب کردهاند و آماده رشد بیشترند، اما با مقررات مبهم و محدودیتهای بدون توجیه دستوپنجه نرم میکنند. سوی دیگر، نشانههای تغییر رویکرد دولت چهاردهم است که اگر به عمل تبدیل شود، میتواند فصل تازهای برای نوآوری، جذب سرمایه و بازسازی اعتماد میان حاکمیت و کسبوکارهای دیجیتال رقم بزند.
