تفاوت ربات ها با هوش مصنوعی در چیست؟

تفاوت ربات ­ها و هوش مصنوعی، به دلیل ارتباط نزدیکی که این دو مفهوم دارند، گاهی نادیده گرفته می­شود. این عدم شناخت درست، گرچه می­تواند برای مخاطب عمومی بی اهمیت باشد، اما برای علاقه­ مندان و فعالان حوزه تکنولوژی چندان قابل قبول نیست. یکسان دانستن این دو مفهوم می­تواند باعث عدم استفاده صحیح از این عناصر تکنولوژی شود و قابلیت­های فراوانی را از نظرها پنهان نگه­دارد.

اولین و بهترین راه برای درک تفاوت­های این دو مفهوم، تعریف دقیق آن­هاست که موجب پررنگ شدن مرزها خواهد شد. از این رو در ابتدا به تعریف این دو مفهوم می­پردازیم:

رباتیک چیست؟

رباتیک نوعی از فناوری است که با طراحی و عملکرد ربات­ها سروکار دارد. ربات‌ها، ماشین‌هایی قابل برنامه‌ریزی هستند که می‌توانند به‌طور مستقل یا نیمه مستقل، فعالیت‌های گوناگونی را انجام دهند. بنابراین، یک ربات طراحی شده، ساخته شده و برنامه ­ریزی شده می­تواند با دریافت دستورات کار کند یا به تنهایی و با استفاده از حافظه داخلی فعال شود.

برخی از ویژگی­ های اساسی یک ربات عبارت ­اند از:

• دارا بودن ساختار و طراحی مکانیکی دقیق برای انجام وظایف
• قابلیت تغذیه و کنترل محرک­ های مختلف به وسیله قطعات الکتریکی
• داشتن برنامه­ های کامپیوتری کوچک برای تضمین عملکرد مناسب

هدف اصلی ایجاد ربات ­ها، کاهش بار کاری بر روی افراد است. ربات ­ها می­توانند از طریق برنامه­ نویسی، کارهایی مانند جابجایی، چیدن، بسته ­بندی، تشخیص و تعمیر اشیا را انجام دهند و با این کار، نیروی انسانی را از کارهای روزمره و تکراری راحت کنند.

کاربردهای عمده رباتیک

• انواع صنایع: ربات­ها می­توانند کارهای مختلفی مانند جابجایی مواد، برش، جوشکاری، پوشش رنگی، سوراخ کاری، پرداخت، بسته­ بندی و… را انجام دهند.
• نظامی: نوعی از ربات­ ها وجود دارند که قابلیت این را دارند تا در مناطق جنگی که خطر زیادی پیاده نظام را تهدید می­کند، مورد استفاده قرار بگیرند. برای مثال می ­توان از آن­ها برای شناسایی و خنثی سازی بمب­ ها استفاده کرد.
• پزشکی: ربات­ ها نه ­تنها می­توانند چندین آزمایش پزشکی را به طور همزمان انجام دهند، بلکه می­توانند بدون هیچ گونه شک یا اشتباهی، به انجام جراحی­ های پیچیده مانند برداشتن تومورهای مغزی هدایت شوند.
• فضایی یا زیر آب: ربات‌ها در حال حاضر برای کاوش در مکان‌هایی از فضا یا زیر آب استفاده می­شوند؛ مناطقی که برای انسان خطرناک و غیرقابل دسترس هستند.
• سرگرمی: امروزه ربات ­ها به طور موثری برای ایجاد انواع فیلم­ها، کار با دوربین ­های مختلف، انجام اقدامات مکاترونیک و… استفاده می­شوند.

هوش مصنوعی چیست؟

پدر هوش مصنوعی، جان مک کارتی، می‌گوید:

«هوش مصنوعی، علم و مهندسی ساخت ماشین‌ها و برنامه‌های رایانه‌ای هوشمند است».

هوش مصنوعی (AI)، زیرمجموعه ­ای از علوم کامپیوتر است و به توسعه برنامه‌هایی می‌پردازد که اقداماتی مشابه هوش انسانی انجام می‌دهند. هوش مصنوعی با مطالعات گسترده روان­شناسی، ریاضیات، فلسفه، جامعه ­شناسی، علوم عصبی، علوم کامپیوتر و زیست­  شناسی توسعه یافته است.

هدف اصلی ایجاد هوش مصنوعی، ایجاد سیستم‌های خبره‌ای است که می‌توانند به انسان کمک کنند و ماشین‌ها را قادر می‌سازند تا با هوش انسان کار کنند. بدون هوش مصنوعی، یک برنامه فقط می­تواند به برخی از سوالات از پیش تعیین شده پاسخ دهد، در حالی که با هوش مصنوعی، یک برنامه می­تواند با شرایط مختلف سازگار شده، موضوعات گوناگونی را یاد بگیرد و به سوالات متداول در مورد هر مشکلی پاسخ دهد.

حوزه ­های اصلی هوش مصنوعی

1. سیستم­های خبره: برای پردازش کارآمد دنیای دیجیتال
2. پردازش زبان طبیعی: برای آموزش مهارت­ها و کمک­ های اجتماعی
3. رباتیک: برای ایجاد ربات­ های پیشرفته با هوش مصنوعی و شبیه انسان
4. سیستم­ های منطق فازی: برای مشاهده، پیاده­ سازی و استدلال منطقی

برخی از وظایفی که یک برنامه هوش مصنوعی باید انجام دهد عبارت ­اند از: یادگیری، درک محیطی، درک زبان، حل مسائل، استدلال منطقی، تشخیص گفتار، تشخیص چهره و… .

نمونه­ هایی از این برنامه ­ها همچون دستیار گوگل، سیری، کورتانا، الکسا و… در تلفن­های هوشمند و لپ­تاپ ­ها قابل مشاهده است.

کاربردهای اصلی هوش مصنوعی

• بازی: هوش مصنوعی نقش مهمی در بازی­ های استراتژیکی مانند شطرنج ایفا می­کند؛ جایی که کامپیوتر باید به تمام راه­ های ممکن برای به چالش کشیدن بازیکنان فکر کند.
• پردازش زبان پایه: رایانه­ های تعاملی که می­توانند زبان اصلی صحبت شده توسط انسان­ها را درک کنند و مطابق با آن عمل کنند.
• مشاوره: نرم ­افزارهایی برای ارائه کمک، مشاوره و پیشنهاد به کاربران نیازمند
• سیستم ­های بینایی: این سیستم­ها باید ورودی­ های بصری را رمزگشایی، تجزیه و تحلیل و تفسیر کنند؛ مثل پهپادهای مورد استفاده در نقشه ­برداری از مناطق مختلف، سیستم­های دستیار برای انجام تشخیص ­های پزشکی و نرم افزارهای تجزیه و تحلیل شواهد و شناسایی مجرمان
• تشخیص گفتار: برخی از برنامه‌های هوشمند می‌توانند زبان‌ها، گویش‌ها، جملات یا کلماتی که در اطراف آن­ها صحبت می‌شوند را شناسایی و پردازش کنند.
• شخیص دست­خط: برخی از برنامه ­ها می­توانند دست­نوشته­ ها را بخوانند و حتی حروف شکسته یا کج را رمزگشایی کنند. همچنین قادر هستند که آن حروف را پردازش کرده تا به متن رایج تبدیل شوند.

تفاوت اساسی بین رباتیک و هوش مصنوعی چیست؟

به طور خلاصه، ربات، ماشینی است که برای انجام وظایفی خاص، ممکن است نیاز به هوش داشته باشد یا نداشته باشد. همچنین یکی دیگر از ویژگی­های اصلی ربات ­ها، داشتن شکل فیزیکی است.

این در حالی است که هوش مصنوعی، نوعی برنامه است و جسم فیزیکی خاصی ندارد. هوش مصنوعی می‌تواند در تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ­ ها، ربات‌ها و… وظایفی را انجام دهد که مربوط به سیستم‌ها، الگوریتم‌ها و اطلاعات هستند و پس از تجزیه و تحلیل و محاسبه، یک نتیجه خاص را به دنبال داشته باشند.

البته یک نوع ربات وجود دارد که متحرک نیست و بدنی ندارد، مانند ربات‌های چت که در داخل سایت ­ها و برنامه‌های مختلف کار می‌کنند. برخی افراد ممکن است استدلال کنند که این­ها نمی­توانند به عنوان ربات طبقه بندی شوند، زیرا ربات­ها باید فیزیکی باشند و مطابق با آن، عمل کنند.

بنابراین، آیا این ربات­های چت می توانند به عنوان هوش مصنوعی طبقه­بندی شوند؟

جواب، مثبت است. زیرا این ربات‌های چت، از هوش مصنوعی برای عملکرد مؤثر استفاده می‌کنند و توانایی یادگیری و اجرای وظایف را دارند.

بنابراین می‌توان این‌طور بیان کرد که هوش مصنوعی در سیستم‌ها و نرم ­افزارها وجود دارد در حالی که ربات‌ها باید دارای جسم و بدن بوده و قابلیت انجام وظایف فیزیکی را داشته باشند.

ربات­های باهوش

برنامه­ های هوش مصنوعی می­توانند بر روی سیستم‌های ربات تعبیه شوند و با ادغام در یکدیگر، ربات­های با هوش مصنوعی را ایجاد کنند. هوش مصنوعی نقشی کلیدی در هوشمندسازی ربات­ها دارد و از سوی دیگر، رباتیک، هوش مصنوعی را وارد دنیای واقعی می‌کند و با اشیا و زمان­ های واقعی مواجه می­کند.

به این ترتیب، در کنار این که رباتیک با اجزای مکانیکی مانند کامپیوترها، افکتورها و حسگرها سر و کار دارد، هوش مصنوعی به استدلال و درک آن کمک می­کند. این دو با هم می­توانند روش­های حل مسئله جدیدی ایجاد کنند و به طور موثر عمل کنند و یکدیگر را تکمیل کنند.

ربات­های عادی معمولاً برنامه های از پیش تعیین شده­ای دارند تا مجموعه خاصی از وظایف را با در نظر گرفتن محدودیت­هایی انجام دهند. اما یک ربات هوشمند می تواند کارهایی مانند درک، تجزیه و تحلیل را به صورت مستقل انجام دهد.

یکی دیگر از مزایای استفاده از هوش مصنوعی در رباتیک، بینش کامپیوتری است. بینش کامپیوتری یک نوآوری تحت هوش مصنوعی است که به ربات کمک می­کند تا نقش مهمی در فعالیت­های امنیتی، بهداشتی، سرگرمی و… ایفا کند. در واقع، این نوآوری می­تواند اطلاعات مهم را به طور مستقل از یک یا چند تصویر شناسایی، تجزیه و تحلیل و درک کند و به طور خلاصه درک بصری را امکان ­پذیر کند.

برخی از نمونه ­های کاربردی درک بصری عبارت ­اند از:

• تشخیص، تفسیر و تبدیل متن دست­نویس یا اسکن شده به متن قابل اجرا
• تشخیص چهره و شناسایی حالات مختلف انسان که به مجموعه اطلاعات مرتب شده و یادگیری می­ افزاید
• تشخیص اشیا که می­تواند به ثبت داده­ ها همراه با تخمین فاصله بین جسم و ربات کمک کند.

حوزه ­هایی که بینش کامپیوتر می­تواند به آن­ها کمک کند عبارت ­اند از: کشاورزی، صنعت، تشخیص چهره، پزشکی قانونی، امنیت، نظارت بر آلودگی، رباتیک، حمل و نقل، تشخیص حرکت، وسایل نقلیه خودکار، کمک ­های پزشکی و انواع تشخیص ­ها.

کاربردهای هوش مصنوعی در رباتیک

با کمک هوش مصنوعی، ربات­ ها می­توانند با چندین حسگر و پردازشگر اطلاعات، وظایف خود را بهتر انجام دهند. افزودن بینش، تشخیص گفتار، حرکت و درک داده‌ها، ربات‌های هوشمند را کارآمدتر از آنچه تصور می‌کنیم، می‌سازد.

ربات­ های باهوش مصنوعی قادر به انجام وظایف بر اساس دستورات انسانی هستند. آن­ها مجهز به حسگرهایی برای تشخیص اطلاعات فیزیکی مانند دما، صدا، نور، حرکت و… هستند. آن­ها دارای پردازنده ­های مخصوص برای استفاده موثر از این ماژول­ ها هستندو علاوه بر قابلیت سازگاری با شرایط، مهارت­ های خودآموزی دارند.

هوش مصنوعی به ربات‌ها کمک می‌کند تا نه ­تنها اطلاعات را با استفاده از حسگرهای محیط اطراف خود درک کنند، بلکه در هنگام انجام وظیفه، آن اطلاعات را به یک برنامه کاربردی تبدیل کنند. همچنین باعث می­شود تا ربات، اطلاعات جمع ­آوری شده را برای استفاده ­های بعدی ذخیره کند، آن­ها را درک کرده و از آن­ها بیاموزد. هوش مصنوعی همچنین مهارت­های تصمیم­گیری ربات را افزایش می دهد.

دو نوع هوش مصنوعی هستند که با رباتیک سازگار هستند. اول، هوش نرم ­افزاری (ارائه شده توسط ریزپردازنده ­ها، میکروکنترلرها) است که سخت ­افزار را برای انجام عملیات­ های مختلف و تصمیم ­گیری، کنترل می­کند، بیشتر یاد می­گیرد و با تجربه سازگار می­شود.

نوع دوم، هوش سخت‌افزاری است که در آن، ربات اجازه دارد از نحوه پردازش اطلاعات توسط انسان‌ها تقلید کند و این کار را از طریق مدارهای یادگیری خود انجام می­دهد.

مزایای ادغام هوش مصنوعی در رباتیک چیست؟

یکی از مزایای عمده ربات­های با هوش مصنوعی، موضوع مراقبت اجتماعی است. آن­ها می­توانند از طریق ربات­های چت، پردازشگرهای پیشرفته و یادگیری مهارت­های اجتماعی، مردم را راهنمایی کنند. این ویژگی، به خصوص برای کمک به افراد مسن و بیمارانی که نیاز به مراقبت دائم دارند، کاربردی است.

• ربات­های هوش مصنوعی کشاورزی به کشاورزان کمک می­کنند تا علاوه بر کاهش فشار کاری، محصولات خود را در حجم بیشتر و با کیفیت بهتر تولید کنند.
• ربات‌های نظامی می‌توانند از طریق آشکارسازهای گفتار، قابلیت­ های بینایی و انواع تشخیص­ ها و تحلیل­ ها به حل چالش ­های امنیتی کمک کنند و با جایگزینی آن­ها به جای پیاده نظام، جان مردم را از خطرات احتمالی حفظ کنند.
• می­توان از آن­ها برای کاوش در مکان ­هایی که ممکن است به انسان آسیب وارد شود استفاده کرد. مانند آتشفشان ­ها، اقیانوس­ های عمیق، شرایط آب و هوایی بسیار گرم یا سرد، در فضا و… .
• همچنین می‌توانند جراحی‌های پیچیده‌ای را انجام دهند که خطر ارتکاب خطای بیشتری از سوی انسان دارد. ربات­ها با استفاده از هوش مصنوعی می­توانند، تعداد تلفات را تا حد زیادی کاهش دهند.

این موارد، تنها گوشه ­ای از قابلیت­های هوش مصنوعی و رباتیک بودند. قطعا شما نیز با نگاه و دقت بیشتر در اطراف خود، می­توانید مصادیق بیشتری از این مزیت­ها پیدا کنید.