در آبان ماه امسال و پس از قطع مقطعی شبکه اینترنت در کشور، موضوع تاب آوری شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساختی مستقل از شبکه اینترنت، بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و از آنجایی که این شبکه نتوانست به تمامی درخواست ها پاسخ دهد، با انتقادهای مختلفی در خصوص عدم اجرای کامل الزامات مرتبط با این شبکه و تأخیر در پیاده سازی و اجرا، روبرو شد.
به نحوی که حسن روحانی رئیس جمهور اواسط آذرماه و همزمان با جلسه ارائه لایحه بودجه ۹۹ در مجلس، اعلام کرد که مقام معظم رهبری اخیراً تاکیداتی درخصوص شبکه ملی اطلاعات داشته‌اند. اهمیت شبکه ملی اطلاعات در حدی است که پیش از این نیز مقام معظم رهبری بارها بر لزوم ایجاد شبکه ملی اطلاعات تاکید داشته‌اند و کوتاهی در این خصوص را گوشزد کرده‌اند.
در این زمینه رضا تقی پور عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان جزئیات بیشتری از تأکیدات مقام معظم رهبری و برنامه‌های دولت برای تکمیل شبکه ملی اطلاعات گفت: شبکه ملی اطلاعات از سال ۸۹ در برنامه پنجم توسعه به تصویب رسید و دو هدف اصلی را دنبال می‌کرد. این اهداف در مصوبه شورای عالی فضای مجازی تحت عنوان «سند ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» تعریف و مطرح شد. در این سند مهمترین بحثی که در تعریف شبکه ملی اطلاعات مطرح شد مربوط به موضوع «استقلال» این شبکه بود که در الزامات ۶ گانه مصوبه شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۲ مورد تاکید قرار گرفته است.
به این معنی که از آنجایی که روز به روز خدمات شبکه ای و دولت الکترونیکی در کشور در حال شکل گیری است، مدیریت اینترنت به صورت یکجا و در اختیار آمریکا، تهدیدی راهبردی محسوب می‌شود. حتی کشورهای اروپایی نیز در مدیریت اینترنت دخالتی ندارند و اگر آمریکا بخواهد روزی ایران را از اینترنت محروم کند، کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آسیب جدی می بیند. براین اساس موضوع استقلال شبکه ملی اطلاعات تاکید شده است.
موضوع بعدی در زمینه پرداختن به بحث شبکه ملی اطلاعات در کشور، مربوط به تعرفه ارزان است. چرا که هم اکنون بابت خرید پهنای باند اینترنت، نرخ به صورت ارز پرداخت می‌شود و زمانی که اطلاعات در سرورهای خارجی ذخیره شده و مجدداً وارد کشور می‌شود، هزینه مازاد به مردم تحمیل می‌شود.
بنابر آمار کشورهایی که مدلی از شبکه ملی اطلاعات دارند اگر اطلاعات در داخل کشور تولید و ذخیره شود، می‌توان جلوی هزینه اضافی را گرفت. برای مثال در کره جنوبی، بیش از ۸۵ درصد اطلاعات در داخل کشور تولید می‌شود و در این کشور هیچ نیازی به پهنای باند اینترنت بین الملل نیست. براین اساس ما نیز در تعریف شبکه ملی اطلاعات، این بحث جدی و الزام آور را مطرح کرده‌ایم تا هزینه اضافی به مردم تحمیل نشود و در صورتی که بتوان اطلاعات داخل کشور را در داخل ذخیره و مبادله کرد، نیازی به پهنای باند اینترنت بین الملل نخواهیم داشت.
در این خصوص در مصوبه دی ماه سال ۹۲، موضوع ایجاد شبکه ای پرظرفیت و پهن باند با تعرفه رقابتی شامل مراکز داده، به وزارت ارتباطات الزام شد.
وی در راستای لزوم امنیت اطلاعات ادامه داد: بحث امنیت اطلاعات از موضوعات مربوط به شبکه ملی اطلاعات بوده است. به این معنی که اطلاعات زمانی که از کشور خارج می‌شود، موضوع امنیت آن همراه با نگرانی است.
چرا که طبق اطلاعات وزارت ارتباطات، روز به روز شاهد بروز حملات اینترنتی علیه کشورمان هستیم و البته روند دنیا نیز همین طور است. اطلاعات در فضای سایبری در معرض سرقت و بهره برداری است و هر چقدر مسیر تبادل اطلاعات طولانی‌تر باشد و اطلاعات در خارج از کشور ذخیره و رد و بدل شود، طی این مسیر تهدیدات بیشتری ایجاد می‌شود.
طبق آمار وزارت ارتباطات، سال گذشته چندین میلیون تهدید علیه درگاه‌های ورودی کشور صورت گرفت و باید توجه داشت که همراه با این اطلاعات، تهدیدات و حملات نیز وارد کشور می‌شود. براین اساس طبق الزامات شبکه ملی اطلاعات، نیازمند دژی مستحکم در برابر اینگونه حملات هستیم.
نکته آخری که در خصوص شبکه ملی اطلاعات در سند تبیین الزامات این شبکه مورد تاکید قرار گرفته مربوط به لزوم ارائه خدمات پایه کاربردی با کیفیت بالاتر است که در بند ۳ این سند با تاکید بر تضمین کیفیت و قابلیت تحرک، تعریف شده است.
تقی پور در پاسخ به سوالی در راستای شبهه قطع شدن دسترسی به اینترنت درصورت داشتن شبکه ملی اطلاعات گفت: طبق این سند، دسترسی به سایر شبکه‌های خارج از کشور، جزو مأموریت شبکه ملی اطلاعات است و این شبهه و تهمتی که از ابتدا به شبکه ملی اطلاعات زده شد که «قصد قطع اینترنت را دارند»، به هیچ عنوان درست نیست. اگرچه برخی این تهمت را مطرح کردند، اما دقیقاً در سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، باید دسترسی به اینترنت و اطلاعات در هر لحظه و مکان قطعاً تداوم داشته باشد.
در شبکه ملی اطلاعات، قطع ارتباط منظور نیست؛ اما با توجه به حجم زیاد تولید اطلاعات در داخل کشور، ضرورتی ندارد که این حجم از اطلاعات خارج از کشور شود.
به بیان دیگر کماکان یکی از خدماتی که در شبکه ملی اطلاعات تعریف شده، دسترسی به اینترنت است اما صلاح نیست زیرساختهای حیاتی کشور روی اینترنت باشد. تهدیدات اینترنت غیرقابل مهار است و نباید زیرساختها را رها کرد. این موضوع از سوی سازمان پدافند غیرعامل نیز ابلاغ شده و نباید زیرساختهای حیاتی مانند آب، برق و گاز روی شبکه اینترنت باشد. مطالعات کشورهای دیگر هم روی این موضوع صحه می‌گذارد و اتفاقاتی که در دنیا رخ می‌دهد نیز این موضوع را نشان می‌دهد.
