مسئله آزادکاری دهه‌هاست که وجود دارد اما در سال‌های اخیر تعداد پیمانکاران مستقل رشد نجومی داشته است. چه این تغییر را به فضای آشفته‌ی اقتصادی ربط دهیم، چه به تمایلات نسل‌ها (مثلا متولدین دهه‌های ۶۰ تا ۸۰ ارزش بالاتری برای کار انعطاف‌پذیر و هدف معنادار کاری نسبت به حقوق قائل هستند) ، واضح است که اقتصاد گیگ اینجاست تا ماندگار شود.
اقتصاد گیگ چیست
اصطلاح «اقتصاد گیگ» به یک فضای عمومی نیروی کار اشاره دارد که در آن تعهدات کوتاه مدت، قراردادهای موقت و پیمانکاری مستقل ، امری رایج است. این اقتصاد به‌عنوان «اقتصاد آزادکار»، «نیروی کار چابک»، «اقتصاد اشتراکی»، یا «نیروی کار مستقل» هم شناخته می‌شود.
شاید فکر کنید این یک واژه‌ی باب روز است، حق با شماست، اما رشد گسترده‌ی استارتاپ های حامی اقتصاد گیگ (و تعداد کارمندان شاغل در آنها) به روشنی این را نشان می‌دهد که ماهیت کار، همان‌طور که می‌دانیم درحال تغییر یافتن است. اقتصاد آزادکار (یا اقتصاد مستقل) با استخدام سنتی فرق دارد چراکه مشاغل در آن دائمی نیستند، اما این اصطلاح به بسیاری از وظایف یکطرفه یا تعیین شیفت‌های شخصی هم اطلاق می‌شود. با این‌وجود، اصطلاح پیش‌گفته را می‌توان جهت ارجاع به قراردادهای آزادکاری بلندمدت و وظایف پیمانکاری مستقل هم به کار برد.
نحوه کار اقتصاد گیگ
گیگ به‌تنهایی (یک کار، وظیفه، یا شغل فردی) بخش کوچکی از درآمد یک کارمند را تشکیل می‌دهد. وقتی کارکنان وظایف و شیفت‌های مختلفی را برای مشتریان یا شرکت‌های گوناگون بر عهده می‌گیرند، مجموع درآمد آنها می‌تواند به اندازه‌ی درآمد کارمندان تمام وقت شود. دیگران از گیگ‌های کوتاه مدت به‌عنوان راهی برای دریافت حقوق نیمه وقت یا درآمد جانبی اضافه بهره می‌برند. این مفهوم به هر دو روش کار می‌کند، برای کارکنانی که می‌خواهند قراردادهای کاری انعطاف‌پذیر و کوتاه‌مدت ببندند و شرکت‌هایی که در پی استخدام کارکنانی با قرارداد موقتی به جای کارمندان تمام وقت هستند.
اقتصاد گیگ بیش از پیش بر پایه‌ی بسترهای فن‌آوری عمل می‌کند که هدفشان پیوند دادن کارمندانی که در جستجوی قراردادهای کاری انعطاف‌پذیر هستند با شرکت‌هایی است که در محلی متمرکز به آنها نیاز دارند، مثل یک برنامه‌ی کاربردی یا وب‌سایت. برخی بسترها بر بازارهای ویژه‌ای تمرکز دارند، مثل کارکنان هتلداری و انبارداری، خدمات نگهداری سگ، یا دیگر خدمات ویژه، درحالی‌که سایرین وسیع‌تر بوده و برای کارهای متنوع از خدمات خانه‌داری گرفته تا نویسندگی ، کارکنان گیگ را به شرکت‌ها ، مشتریان و کسب و کارها وصل می‌کنند.
در اقتصاد آزادکاری، کارکنان به‌عنوان پیمانکارهای مستقل کار می‌کنند، یعنی مشتریانشان مبلغی توافقی را بابت خدمات ارائه‌شده به آنها پرداخت می‌کنند. در یک قرارداد پیمانکاری مستقل، کارکنان خودشان مسئول حفظ یا پرداخت مالیات بوده و مشمول مزایای معمول کارمندان تمام وقت نمی‌شوند، مثل دسترسی به بیمه‌ی سلامت گروهی یا سرمایه‌گذاری های بازنشستگی و حساب‌های پس‌انداز.
به لطف افزایش نیروی کار مستقل، مزایایی مثل پوشش بیمه‌ی سلامت، حساب‌های بازنشستگی مستقل (IRA)، و بیمه‌ی مسئولیت و تصادف بیش از گذشته در دسترس هستند. علاوه‌براین، کارکنانی که به‌عنوان پیمانکار مستقل کار می‌کنند، می‌توانند از مزایای مالیاتی راه‌اندازی کسب‌وکار خودشان بهره‌مند شوند، ازجمله کسر مالیات بابت هزینه‌های عملیاتی بدون بازپرداخت، مثل سفر، تدارکات، و امثال آن.
مزایای اقتصاد گیگ
کارمندانی که از اقتصاد آزادکاری به‌منظور کسب درآمد یا تأمین درآمد جانبی خود بهره می‌برند، اغلب به انعطاف‌پذیری به‌عنوان بزرگترین جاذبه‌ی این کار اشاره می‌کنند. وقتی کارمندی به یک کارفرمای واحد در قرارداد استخدامی بلند مدت متعهد نیست، چون می‌تواند فقط گیگ‌ها، قراردادها، یا شیفت‌هایی را بپذیرد که با تعهدات دیگرش مداخله نمی‌کنند، کنترل بیشتری روی زمان‌بندی کار خود دارد.
آن دسته از کارمندانی که کار تمام وقت داشته و می‌خواهند درآمد مکملی داشته باشند، می‌توانند به‌راحتی شب‌ها یا آخر هفته‌ها چند گیگ را انتخاب کنند. کارکنان حرفه‌ای می‌توانند با ورود به پروژه‌های چالش‌برانگیز و تهیه‌ی رزومه‌ای تأثیرگذار از نتایج آنها که امکان به دست آوردن موقعیت‌های شغلی تمام وقتِ سطح بالاتر و با درآمد بهتر را به آنها می‌دهد، مسیر کاری خود را بهتر هدایت کنند.
بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به‌خاطر انعطاف‌پذیری و قابلیت درآمدزایی کار مستقل، بخشی از این نیروی کار باقی بمانند. افزایش نیروی کار مستقل نه‌تنها به سود کارکنان است بلکه به سود شرکت‌هایی هم هست که می‌توانند با گرفتن کمک کوتاه‌مدت برای تأمین نیاز خود، بدون پرداخت هزینه‌های اداری استخدام کارمند تمام وقت، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند. مثلاً این شرکت‌ها برای کارکنان گیگ، سهم کارفرما از حساب‌های پس‌انداز بازنشستگی یا پوشش بیمه‌ی گروهی را پرداخت نمی‌کنند، بنابراین هزینه‌ی کلی استخدام نیروی کمکی، اغلب کمتر از هزینه‌ی استخدام یک کارمند تمام‌وقت است.
شرکت‌ها می‌توانند به‌راحتی برای پروژه‌های کوتاه مدت خاص، از کارشناسان ماهر بهره ببرند؛ افرادی که درغیراین‌صورت، حفظ آنها به‌عنوان کارمند تمام وقت برای یک شرکت نوپا بسیار گران تمام می‌شود. به‌عنوان مثال، شاید یک استارتاپ نوپا سرمایه‌ی کافی برای پرداخت حقوق یک مدیر اجرایی شش رقمی را نداشته باشد، ولی از پس هزینه‌های یک قرارداد مشاوره‌ی سه‌ماهه‌ی پنج رقمی بربیاید.
علاوه‌براین، اقتصاد گیگ با ایجاد امکان تحویل سریع‌تر و کارآمدتر کالاها و خدمات، اقتصاد را به‌طور کلی بهبود می‌بخشد. مطالعات برآورد می‌کنند که در سال ۲۰۲۰، ۴۳ درصد از نیروی کار آمریکا را پیمانکاران مستقل تشکیل داده اند. با وجود تهدیدی که از سوی دیجیتالی و خودکار شدن برای مشاغل سنتی احساس می‌شود، اقتصاد آزادکاری می تواند امنیت شغلی را تأمین کند، اما نه در معنای سنتی آن.
درعین‌حال که شاید عقب‌گرد به نظر برسد (پذیرش کار موقت چطور می تواند به امنیت شغلی دراز مدت کمک کند؟)، ولی این مدل ادای دینی به این توصیه‌ی مشهور است که نباید همه‌ی تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد بگذارید؛ درمورد نیروی کار مستقل، کوچک شدن ابعاد جایگاه شغلی شما به این معنا نیست که ناگهان تمام درآمد خود را از دست داده‌اید.
چه افرادی در اقتصاد گیگ یا مشارکتی کار می کنند؟
بر اساس گزارش‌های موجود، ایجاد درآمد اضافی و داشتن انعطاف‌پذیری کاری، رایج‌ترین انگیزه‌های کار برای پلتفرم‌های gig economy است. به طور کلی، اکثر کارگران شرکت‌کننده از شغل خود راضی هستند و به نظر می‌رسد کار برای پلتفرم‌های اقتصاد گیگ به جای فقدان گزینه‌های دیگر، بازتاب انتخاب‌های داوطلبانه است. با این حال، اقلیت قابل توجهی از کارگران گیگ (حدود ۲۰٪) چون قادر به یافتن کار به عنوان کارمندان وابسته نیستند، در اقتصاد گیگ کار می‌کنند.
یک مطالعه کارگران مستقل را به چهار بخش طبقه‌بندی می‌کند:
- عوامل آزاد که کار مستقل را انتخاب می‌کنند و درآمد اولیه خود را از آن می‌گیرند.
- افراد عادی که از کار مستقل به انتخاب خود برای درآمد اضافی استفاده می‌کنند.
- افراد بی‌میل که زندگی اصلی خود را از کار مستقل می‌گذرانند اما مشاغل سنتی را ترجیح می‌دهند.
- افراد در تنگنای مالی که از سر ناچاری کارهای مستقل تکمیلی انجام می‌دهند.
سیاست‌گذاران عمومی وظیفه دارند هر چهار گروه را در اقتصاد گیگ راضی نگه دارند. این امر ممکن است نیاز به انطباق تنظیمات سیاستی داشته باشد تا آنها برای عصر دیجیتال آماده باشند.
موضوعاتی مانند مزایا، اقدامات تضمین درآمد، آموزش و اعتبار، فضایی را برای سیاست‌گذاران، مبتکران و واسطه‌های جدید فراهم می‌کند تا راه‌حل‌هایی ارائه کنند. کارگران مستقل و صاحبان مشاغل سنتی به طور یکسان باید در مورد مدیریت مشاغل خود فعال‌تر شوند زیرا فناوری‌های دیجیتال به تغییر شکل دادن دنیای کار ادامه می‌دهند.
انواع مشاغل اقتصاد گیگ
انواع مختلفی از مشاغل اقتصاد گیگ وجود دارد. این مشاغل اقتصاد گیگ توسط شرکت‌هایی که هدف اصلی آنها ارائه خدمات مناسب به پایگاه مشتریان خود است، ارائه می‌شود. در اینجا چند نمونه از انواع مختلف کار گیگ و شرکت‌های درگیر آورده شده است:
- دستیاران مجازی: دستیاران اداری، پذیرش و مدیران پروژه می‌توانند از طریق اقتصاد گیگ، شغلی راحت و انعطاف‌پذیر پیدا کنند.
- اشتراک سواری: پلتفرم‌هایی مانند اسنپ و تپسی به مسافران این امکان را می‌دهند که از یک برنامه برای برنامه‌ریزی سفر استفاده کنند. تنها چیزی که برای رانندگان این شرکت‌ها نیاز است، داشتن یک گوشی هوشمند و ماشین است.
- فریلنسرهای خلاق: اگر تا به حال به یک طراح گرافیک یا تولیدکننده محتوا نیاز داشته‌اید، پلتفرم‌های آنلاینی وجود دارند که این فرصت را برای شما فراهم می‌کنند تا پروژه خود را به اشتراک گذاشته و از فریلنسرها بخواهید که برای شما پیشنهاد ارسال کنند.
- خدمات تحویل: شرکت‌هایی مانند دیجی‌کالا و اسنپ‌فود آماده پاسخگویی به نیازهای مصرف‌کنندگانی هستند که می‌خواهند به راحتی در خانه بمانند و خواربار یا غذای گرم را درب منزل تحویل بگیرند.
- پشتیبانی نیروی کار: پلتفرم‌هایی وجود دارند که بر حسب تقاضا به افراد کارگران تعمیر خانه یا کارگران نظافتی ارائه می‌دهند.
بهترین اقدامات برای بهره‌گیری از اقتصاد گیگ
در حال حاضر بهره‌گیری از اقتصاد گیگ برای شرکت‌ها عملاً در همه‌ی بخش‌ها آسان‌تر از همیشه است، و کارکنانی با مهارت‌های متنوع در همه‌ی سطوح می‌توانند فوراً گیگ‌های کوتاه مدت را برای تأمین مخارج زندگی خود یا به‌عنوان مکملی برای درآمد فعلیشان به دست آورند، به‌خصوص اگر این موارد را رعایت کنید:
- بازار ویژه‌ی خود را پیدا کنید. مهارت‌ها و منافع فعلی خود را در نظر بگیرید، ولی علایقتان را هم دنبال نمایید.
- از پلتتفرم ها/بسترهای فن‌آوری بهره بگیرید. به محض اینکه تمرکز خود (نوع کاری که به آن علاقه داشته و شایسته‌اش هستید) را شناختید، در بسترهای فن‌آوری که کارکنانی با مهارت شما را به شرکت‌هایی وصل می‌کنند که به آنها نیاز دارند، فعالیت کنید. این بسترها، گرفتن شغل موقت را تسهیل می‌کنند بدون اینکه نیاز باشد خودتان دنبال مشتری گشته و برای خدماتتان بازاریابی کنید.
- برنامه‌ی زمان‌بندی خود را تنظیم کنید. درعین‌حال که یکی از بزرگترین مزایای اقتصاد گیگ، انعطاف‌پذیری است، اعلام دردسترس بودنتان پیش از موعد مقرر، انتخاب گیگ‌هایی را که با برنامه‌ی شما هم‌خوانی دارند، آسان‌تر نموده و احتمال نیاز به اعمال تغییر در گیگی که قبلاً پذیرفته‌اید یا انصراف از آن را کاهش می‌دهد.
- امور مالی خود را مدیریت کنید. به دست آوردن بودجه و مدیریت امور مالی، برای شما در مقام یک کارمند مستقل بسیار مهم است. ببینید باید چقدر برای مالیات کنار بگذارید و نظامی برای ثبت درآمد و هزینه‌های خود تعریف کنید. بدین‌ترتیب، در موعد پرداخت مالیات فشار کمتری بر شما آمده و مالیات‌گیرنده ممنونتان خواهد شد.
- با هر گیگ طوری رفتار کنید که انگار یک آزمون ورودی است. خودتان را وقف هر کاری کنید، حتی اگر فقط یک شیفت برای شرکتی کار می‌کنید. بعضی از بسترهای تأمین نیروی تقاضا محور، دارای چرخه‌های بازخورد کارفرما هستند که امکان رتبه‌بندی و بازبینی کارکنان موقت را فراهم می‌سازد.
- این امر می‌تواند تأثیر معناداری بر توانایی گرفتن کار آینده‌ی شما بگذارد. حتی اگر هیچ سازوکاری برای بازبینی رسمی وجود نداشته باشد، آوازه و اعتبار شما، کلید موفقیتتان است، و فراتر از انتظارات ظاهر شدن می‌تواند باعث افزایش مراجعه به شما، و توصیه شدنتان شود.
اقتصاد گیگ به یک اندازه فرصت‌های فراوانی را در اختیار نیروی کار و کارفرمایان قرار می‌دهد. به لطف پیشرفت‌های فن‌آوری که پیدا کردن مشاغل موقت را برای کارکنان آسان‌تر از همیشه نموده و آزادی و انعطاف‌پذیری دلخواه آنان را برایشان فراهم ساخته، نیروی کار مستقل دیگر امری عادی و جاافتاده است.
