میانبری برای ثبت شرکت دانش بنیان( معرفی سامانه و مراحل ثبت )

در مقاله قبل به چیستی شرکت‌های دانش بنیان از دیدگاه‌های مختلفی من جمله مدیریتی، حقوقی و اقتصادی پرداختیم. شرکت دانش بنیان را به طور خلاصه می‌توان شرکتی تعریف کرد که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان و بر اساس معیارهای مورد نظر فعالیت می‌کند. حال در این مقاله به سراغ معرفی مراحل ثبت و تاسیس شرکت دانش بنیان می‌رویم و با معرفی سامانه ثبت شرکت های دانش‌بنیان و همچنین مدارک لازم جهت ثبت شرکت دانش بنیان به تفضیل به توصیف مراحل می‌پردازیم.

شرکت دانش بنیان چیست ؟

بر اساس بخش اول راهنمای ایجاد کسب و کار در قالب شرکت‌های تعاونی دانش بنیان با عنوان “راه اندازی کسب و کار جدید ویژه شرکتهای تعاونی دانش بنیان ” که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت تعاون، بانک توسعه تعاون و بنیاد ملی نخبگان در تابستان ۱۳۸۹، در قالب آیین نامه به تصویب رسید.

چشم انداز خط مشی شرکت های دانش بنیان در ایران

 از اوایل دهه ۲۰۱۰، مقامات ایرانی مصمم به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های علمی پیشرفته، به ویژه از طریق شرکت‌های دانش بنیان شده‌اند. قرار بود این سرمایه‌گذاری نه به صورت مستقیم و از طریق صندوق و وام، بلکه با ارائه تسهیلات قانونی مانند کسر مالیات انجام شود. رشته‌ای از اسناد قانونی وجود دارد که در دهه گذشته تصویب شده‌اند. به لطف این اسناد ما با مجموعه‌ای غنی روبرو هستیم و می‌توانیم نقشه راه روشنی را برای علاقه‌مندان به این کهکشان تازه متولد شده ترسیم کنیم.
امروزه بیش از ۵۰۰۰ شرکت دانش بنیان در ایران داریم. یک شرکت دانش بنیان به عنوان یک موسسه تحقیق و توسعه عالی رتبه شناخته می‌شود که هدف آن تجاری‌سازی نتایج است. با توجه به ریسک بالای سرمایه‌گذاری در این زمینه، دولت‌ها معمولاً مشوق‌هایی را برای تشویق سرمایه‌گذاران خصوصی به مشارکت و یا تضمین پوشش ریسک‌های شرکت ارائه می‌دهند.

مراحل تاسیس شرکت دانش بنیان

مرحله ی اول: تولید ایده و پردازش آن 

ایده ناب حاصل تمرکز، تفکر، تجربه و احساس نیاز در شرایط زمانی و مکانی خاص است. بسیاری از ایده‌هایی که در آن سوی مرزها موفق می‌شوند الزاما در کشور ما موفقیت‌آمیز نیست چرا که شرایط فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی و اقتصادی ما با آن‌ها یکی نیست. از طرف دیگر این را می‌توان نشانه خوبی دانست چرا که در کشور ما نیازهایی وجود دارد که در کشور‌های دیگر موضوعیت ندارد و کسب و کاری برای برطرف نمودن آن شکل نگرفته است. ظرفیت‌های زیادی برای ایجاد یک کسب و کار تولیدی یا خدماتی مبتنی بر رفع نیاز مردم مهیا است. با دانستن شرایط ثبت شرکت دانش بنیان می‌توان برای رفع این نیازها اقدام کرد.

مرحله ی دوم: تبدیل ایده به نمونه

ساخت نمونه یکی از مهم‌ترین مراحل توسعه کسب و کار است و بیشترین حمایت‌ها را لازم دارد. لذا باید برای مراقبت از نتیجه تحقیق و پژوهش شرکت که منجر به تولید محصولی دانش بنیان شده است نهایت تلاش خود را به کار گیرید. به طور کلی این مرحله مستلزم اقداماتی از قبیل:

• ثبت شرکت دانش بنیان در اداره ثبت اسناد به منظور تعیین ارتباط بین سهام داران مخصوصا سهام دارانی که دارای حق مالکیت فکری در شرکت هستند.
• تهیه طرح امکان سنجی تبدیل ایده به نمونه
• دریافت مجوز ثبت اختراع به طوری که با دریافت این مجوز برای شرکت دانش بنیان در رابطه با دانش و فناوری‌های جدید و نوین خود، حقوق انحصاری فراهم می‌شود. به این صورت که شرکت اجازه استفاده و بهره برداری انحصاری از فناوری و اختراع خود را برای یک مدت ۲۰ ساله از تاریخ ثبت اظهارنامه اختراع و فناوری، به دست می‌آورد. به علاوه دریافت سایر مجوزهای مورد نیاز از دستگاه های اجرایی و تأییدیه های علمی از سایر مراجع ذیربط
• استفاده از تسهیلات و حمایت‌های دولتی از جمله تسهیلات صندوق پژوهش و فناوری استانی، صندوق حمایت از پژوهشگران کشور و … نیز از جمله مزایای شرکت دانش بنیان است.

مرحله ی سوم: تبدیل نمونه به محصول تجاری یا تجاری سازی

اگرچه ایده ناب شرط لازم برای راه‌اندازی یک کسب کار و کار موفق است اما شرط کافی نیست و برای رسیدن به نتیجه دلخواه باید فرآیند تجاری‌سازی ایده به خوبی انجام شود. شاهد این ادعا مخترعین و دانشمندانی هستند که صرفا دانش لازم برای تولید محصول را در اختیار داشته و به دلیل رعایت نکردن اصول فروش و بازاریابی در راه‌اندازی یک کسب وکار موفق ناتوان بوده‌اند.

بسیاری از کارشناسان فرآیند تجاری‌سازی را مهم ترین مرحله از مجموعه مراحل تاسیس شرکت دانش بنیان می‌دانند. به منظور انجام این مرحله بایستی اقدامات زیر به عمل آید که به قرار ذیل می‌باشند:

• تهیه طرح امکان‌سنجی تبدیل نمونه به محصول تجاری
• دریافت مجوزهای فعالیت از دستگاه اجرایی ذیربط
• تهیه مکان جهت تجاری‌سازی ایده (مثلا مراکز رشد و فناوری، مناطق ویژه اقتصادی و پارک‌های فناوری)
• استفاده از تسهیلات و حمایت‌های دولتی (به خصوص تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی)
• تهیه طرح توزیع، بازاریابی و فروش

چگونه شرکت خود را دانش بنیان کنیم؟

مرحله اول : ورود به سامانه

در ابتدا باید به پورتال daneshbonyan.ir مراجعه نموده و از قسمت ثبت نام و ارزیابی، سامانه ثبت شرکت‌ها را انتخاب نمایید و یا می‌توانید به صورت مستقیم از لینک reg.daneshbonyan.ir به این سامانه وارد شوید. بهتر است قبل از ثبت نام، آیین نامه‌ها و قوانین و بسته‌های حمایتی مربوط به ثبت شرکت دانش بنیان را مطالعه بفرمایید.

مرحله دوم : ثبت نام اولیه شرکت

در دومین مرحله برای ثبت شرکت دانش بنیان باید ثبت نام اولیه شرکت انجام شود. شرکت‌هایی که برای اولین بار وارد سامانه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان می‌شوند لازم است اقدام به ثبت نام نمایند. برای این کار گزینه” ثبت نام ” را انتخاب کرده و پس از تایید تعهدات و آگاهی‌های لازم، اصلاحات مربوط به نام شرکت، شناسه ملی و همچنین پست الکترونیک و رمز عبور را تکمیل نماید. با انتخاب گزینه ثبت، لینک فعال سازی سامانه به پست الکترونیک واردشده ارسال می‌گردد.

مرحله سوم : شروع ثبت اطلاعات شرکت

در ادامه مراحل ثبت نام شرکت دانش بنیان، متقاضی لازم است جهت ثبت اطلاعات شرکت ابتدا از نوار ابزار بالا فیلد “ثبت اطلاعات” و سپس “ثبت اطلاعات شرکت” را انتخاب نماید.

مرحله چهارم : تکمیل اطلاعات

متقاضی لازم است در هفت بخش مشخصات کلی، هیئت مدیره، سهامداران، مجوزها و استانداردها، منابع انسانی موجود، کالا و خدمات و اطلاعات مالی که فیلدهای هر قسمت در سمت راست صفحه نمایش داده شده است را تکمیل نماید. لازم به ذکر است در تمامی قسمت‌های فرآیند تکمیل اطلاعات شرکت، پس از ثبت اطلاعات بایستی به روی دکمه ” ذخیره” که در انتهای صفحه قرار گرفته است کلیک نماید. در غیر این صورت اطلاعات تکمیل شده ذخیره نخواهد شد.

مرحله پنجم : ارسال درخواست بررسی دانش بنیان

شرکت بعد از تکمیل اطلاعات خود و بارگذاری اسناد مربوط بایستی به قسمت ارسال درخواست دانش بنیان مراجعه نماید و به روی درخواست نهایی کلیک نماید. در صورت تایید ارسال درخواست، رسید پذیرش به شما ارائه خواهد شد.

مرحله ششم : ارجاع به کارگزار

در ابتدا درخواست ثبت شرکت دانش بنیان همراه با تصویر مدارکی که بارگذاری شده به کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان ارسال می‌شود. پس از آن دبیر کارگروه درخواست شرکت را به یکی از کارگزاران مورد تایید کارگروه ارجاع می‌دهد. لیست کارگزاران مورد تایید را می‌توانید از  اینجا ببینید.

مرحله هفتم : تصمیم گیری نهایی

در مرحله اخر، جمع‌بندی بررسی ارزیاب در کمیته کارشناسی کارگروه بیان شده و نتیجه تصمیم‌گیری در رابطه با ارائه تاییدیه دانش بنیان از طریق سامانه مذکور به شرکت متقاضی اعلام می‌گردد.

• اعتراض به تصمیم کارگروه : در صورت اعتراض شرکت دانش بنیان به تصمیم کارگروه، اعتراض مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مزایای شرکت های دانش بنیان

شرکت‌های دانش بنیان از اوایل دهه ۲۰۱۰ در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. قوانین این واحدهای جدید تحقیق و توسعه عمدتاً حمایتی است و طیفی از قوانین و مقررات مختلف برای تقویت امکانات در این زمینه به کار گرفته شده است. امروزه بیش از ۵۰۰۰ شرکت دانش بنیان در ایران داریم. یک شرکت دانش بنیان به عنوان یک موسسه تحقیق و توسعه عالی رتبه شناخته می‌شود که هدف آن تجاری‌سازی نتایج است.

با توجه به ریسک بالای سرمایه‌گذاری در این زمینه، دولت‌ها معمولاً مشوق‌هایی را برای تشویق سرمایه‌گذاران خصوصی به مشارکت و یا تضمین پوشش ریسک‌های شرکت ارائه می‌دهند.

۱- تسهیلات مختلف

۲- معافیت‌های مالیاتی

۳-دریافت جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری

۴- معافیت گمرکی

۵- حمایت از ساخت داخل کالاهای دانش بنیان

۶- بیمه تامین اجتماعی

۷- حمایت سایر دستگاه‌ها از شرکت‌های دانش بنیان

قوانین و مقررات اصلی شرکت های دانش بنیان در ایران

اولین دسته از قوانین حاکم بر این حوزه، «قانون حمایت از مؤسسات و شرکت‌های دانش بنیان و تجاری سازی ابداعات و اختراعات» است که در اواخر سال ۱۳۸۹ به تصویب رسیده است. ماده اول این قانون بر ضرورت ارائه محصولی با ارزش افزوده بالا برای شرکت‌ها تأکید می‌کند تا از این طریق حمایت شوند. علاوه بر این، تبصره ذیل این ماده شرکت‌های تحت کنترل بخش دولتی را مستثنی می‌کند. ماده ۳ فهرستی از حمایت‌هایی که باید از شرکت‌ها انجام شود را ارائه می‌دهد، از جمله:

• معافیت از پرداخت مالیات و گمرک
•  پیش‌پرداخت‌های ویژه بانکی و تامین هزینه‌ها تا سقف معین
•  تامین محل کسب و کار
•  خدمات بیمه برای پوشش ریسک پروژه‌ها

آیین‌نامه اجرایی تا حدی تکرار و تصریح مفاد قانون است اما عمدتاً حاوی نکات مهمی است. طبق تبصره ۲ ماده ۲، شعب شرکت‌های خارجی از شمول قانون مستثنی هستند. ماده ۳ کارگروهی را برای ارزیابی و تایید صلاحیت شرکت‌های مورد حمایت این قانون تشکیل می‌دهد. ماده ۵ شرایط کمک‌های بلاعوض دولتی را تعیین می‌کند. این شرکت‌های دانش بنیان باید بیش از ۵۰ متخصص با سابقه بیش از ۵ سال را جذب کرده باشند.

تشکیل کنسرسیوم با دانشگاه‌ها و شرکت‌های خارجی به شرط باقی ماندن اکثریت سهام در اختیار موسسات دانش بنیان داخلی مجاز است.

مبلغ کمک مالی تا ۲۰ درصد هزینه‌های تجاری‌سازی است اما ماده ۶ محدودیت را از بین می‌برد و در مواردی که اهمیت بالاتری دارند، کمک مالی تا ۵۰ درصد می‌شود.

ماده ۲۹ این شرکت‌ها را موظف می‌کند که به نگرانی‌های زیست‌محیطی توجه کنند. در کنار قانون و آیین نامه اجرایی آن، برخی از قوانین و آیین نامه‌ها و حتی قوانین سازمانی نیز به عنوان بخشی از مباحث توسعه با شرکت‌های دانش بنیان مرتبط است. در ادامه نگاهی به این رشته از قوانین می‌اندازیم.

قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور و شرکت های دانش بنیان

این قانون چهار سال پس از قانون حمایت از نهادهای دانش بنیان به تصویب رسیده است. ماده ۲۱ این قانون به شرکت‌های دانش بنیان امکان تامین سرمایه در گردش پایدار را می‌دهد. ماده ۳۱ این قانون از نظر مشوق‌های مالیاتی برای واحدهای تحقیق و توسعه نیز مرتبط است. به دنبال این ماده آیین نامه‌ای به نام آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳۲/د قانون مالیات‌های مستقیم که محدوده جغرافیایی مشوق‌های مالیاتی را تعیین می‌کند به تصویب رسید.

قانون ششم برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی (۱۳۹۵-۱۳۹۵) و شرکت های دانش بنیان

سطر بعدی در این ستون، مفاد مربوط به قانون ششم توسعه را بیان می‌کند که یک قانون سازمانی و مبتنی بر عوامل سیاستی است. ماده ۳۱ به توسعه کشاورزی می پردازد و برای اهداف این بخش، در بند ث، دولت را موظف به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیق و توسعه کرده و به ویژه بر نقش شرکت‌های دانش بنیان در این زمینه تاکید می‌کند. ماده ۳۶ به مسائل آب آشامیدنی می‌پردازد. قانون‌گذار به واردات فناوری برای این موضوع اشاره کرده اما تاکید می‌کند که این فرآیند باید توسط شرکت‌های دانش بنیان مدیریت شود. در ماده ۵۳ و ۵۴ آمده است که صنعت هوانوردی و حمل و نقل ریلی باید با رعایت اصل حمایت از شرکت دانش بنیان توسعه یابد.

بالاخره ماده ۶۵ به صنایع بالادستی و پایین دستی نفت وارد شده و دولت را موظف به حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت بنگاه‌های خارجی در الحاق شرکت‌های دانش بنیان داخلی در این حوزه می‌کند.