تفاوت شرکت های دانش بنیان با سایر شرکت های سنتی چیست !؟

در گذشته، تجارت کشورها مبتنی بر فروش مواد خام بود و به تبع آن شرکت های تجاری با استفاده از مواد خام به تولید محصولات تجاری می پرداختند؛ به عبارتی مواد خام و منابع مادی، آورده غالب شرکت ها محسوب می شد، پس از گذشت سال ها، ارائه خدمات نسبت به ارائه کالای مادی اهمیت بیشتری یافت و انقلاب صنعتی سوم اتفاق افتاد که در پی آن شرکت دانش بنیان ظهور کرد. برای مثال می توان به شرکت IBM اشاره کرد که سود خود را در بخش خدمات از ۵ درصد در سال ۱۹۷۰ به ۴۵ درصد در سال ۲۰۰۷ رسانید و نشان از تغییر مدل اقتصادی شرکت و تبدیل اقتصاد وابسته به کارگر به اقتصاد وابسته به دانش داشت.

در دو دهه اخیر با ایجاد فناوری هایی مانند فناوری نانو جهت گیری کشور ها از جمله ایران به سوی استفاده از این فناوری و تامین نیازمندی های کشور است و در این راستا شرکت های دانش بنیان به منظور تبدیل فناوری های مذکور به محصولات تجاری فناورانه، تشکیل شده اند.

با توجه به این که تا قبل از تدوین قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان مصوب سال ۱۳۸۹، قوانین مشخصی برای شناسایی و فعالیت این دسته از شرکت ها در نظر گرفته نشده بود، نمی توان به طور دقیق پیشینه این دسته از شرکت ها را شناسایی کرد اما لازم به ذکر است بر طبق آماری که اکوموتیو در اختیار دارد در حال حاضر نزدیک به چهار هزار و ششصد شرکت دانش بنیان در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد و خارج از مراکز مذکور به فعالیت و تولید محصولات تجاری فناورانه مشغول می باشند که آغاز فعالیت بعضی از آنها به دو دهه پیش باز می گردد.

نحوه ثبت شرکت های دانش بنیان

طبق گفته های معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، گردش مالی شرکت های دانش بنیان به نزدیکی ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده و بیش از ۳۰۰ هزار شغل جدید ایجاد شده است که در این میان، شرکت های دارویی، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی، نانو فناوری و سلول های بنیادی به عنوان موفق ترین شرکت های دانش بنیان شناخته می شوند به طوری که گردش مالی بخش نانو فناوری بیش از هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در سال برآورد شده است.

روند قانون گذاری شرکت های دانش بنیان با تدوین لایحه حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان در دی ماه ۱۳۸۶ آغاز و در بهمن ۱۳۸۷ در صحن مجلس تصویب می شود. از جمله مهم ترین قوانین تصویب شده در رابطه با شرکت های دانش بنیان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصویب اساس نامه صندوق نوآوری و شکوفایی در بهمن ۱۳۹۰
• تصویب آئین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات در آذر ۱۳۹۱
• تصویب و ابلاغ معافیت مالیاتی دی ماه ۱۳۹۲
• اجرای برنامه انجام خدمت نظام وظیفه تخصصی برای افراد کلیدی در شرکت های دانش بنیان اردیبهشت ۱۳۹۴

تفاوت شرکت های دانش بنیان با سایر شرکتهای تجاری در حقوق ایران

برخلاف سایر شرکتهای تجاری که منبع اصلی تولید محصولات تجاری در آنها سرمایه های نقدی و غیر نقدی از نوع اموال مادی مانند زمین و سایر موارد از این قبیل است، در شرکتهای دانش بنیان منبع اصلی در تولید محصولات تجاری سرمایه غیر نقدی از نوع اموال غیرمادی مانند حق اختراع، دانش فنی، نرم افزارها، علائم تجاری، طرح های صنعتی و فناوری های نوین می باشد.
در واقع تشکیل، بقا و تداوم شرکتهای دانش بنیان به خاطر وجود این نوع آورده است. به علاوه موضوع فعالیت این دسته از شرکت ها عبارت است از تولید محصولات تجاری فناورانه با ارزش افزوده بالا به وسیله دانش و فناوری های نوین؛ در حالی که موضوع فعالیت سایر شرکت های تجاری، تولید کالا و خدمات به روش سنتی و با استفاده از سرمایه نقدی و مادی می باشد.
در نهایت ارائه حمایت های دولتی به این دسته از شرکت ها مطابق قانون حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات، یکی دیگر از تفاوت های شرکت های دانش بنیان با سایر شرکتهای تجاری است.

به علاوه شرکتهای دانش بنیان دارای ویژگی هایی هستند که آنها را از سایر شرکت های تجاری متمایز می کنند؛ از جمله این ویژگی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مزیت رقابتی آنها نوآوری و اختراع است؛
• بودجه بسیار زیادی نسبت به سایر شرکت ها برای تحقیق و توسعه اختصاص می دهند؛
• بازارهای جدید را از طریق ارائه محصولات با فناوری جدید تسخیر می کنند؛
• محیط های تجاری این دسته از شرکت ها به سرعت تغییر می کند؛
• وجود نیروی کار متخصص و ماهر به عنوان سهامدار که سرمایه آنها دانش و فناوری های نوین می باشد، از اولویت های اصلی این شرکتها است؛
• این دسته از شرکت ها نیاز به ابزارها، امکانات، نرم افزارهای آموزشی و کارآموزی های خاص و پیشرفته هستند.

پیش شرط های اکوسیستم دانش بنیان

آموزش و سرمایه گذاری در سرمایه ی انسانی، سیاست های حمایتی دولت، وجود محیط مناسب قانونی و تجاری، اقتصادی و سیاسی برای سرمایه گذاری، تولید و تجارت از جمله پیش شرط های مهم یک اکوسیستم از شرکت های دانش بنیان محسوب می شوند.

• سرمایه انسانی: به منظور پایداری شرکت های دانش بنیان ابتدا بایستی سرمایه انسانی آموزش دیده باشد و بر روی آن سرمایه گذاری شود؛ چرا که سهامداران اصلی شرکت های دانش بنیان همین نیروی متخصص هستند که با تخصص خود که در قالب دانش و فناوری های نوین است، اقدام به تولید محصولات تجاری فناورانه می کنند. بدون آموزش و سرمایه گذاری در سرمایه انسانی قطعا شرکت های دانش بنیان ناپایدار و بدون نتیجه خواهند بود و به مرحله نهایی خود که در واقع هدف اصلی شرکت های دانش بنیان هست؛ یعنی تجاری سازی ایده ها نخواهند رسید.
• زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی : یکی دیگر از پیش شرطهای این دسته از شرکت ها زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات است به طوری که فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری مورد نیاز شرکت های دانش بنیان و به تبع، اقتصاد دانش بنیان می باشد؛ چرا که نظام های پیشرفته اطلاعاتی سبب کاهش هزینه اطلاعات و سهولت دسترسی به مجموعه جامع تری از اطلاعات می شود.