سال ۲۰۱۹، در برابر چشم انداز نامعلوم جهان به خاطر جنگ تجاری میان آمریکا و چین، Brexit، و تضعیف اقتصاد چین، سرمایه گذاری خطرپذیر در مجموع حدود ۱۶ درصد افت کرد. در حوزه فناوری کشاورزی و مواد غذایی نیز این روند اتفاق افتاد، اما نه به این شدت. بر اساس گزارش ششم سرمایه گذاری سالیانه AgFunder، مجموع سرمایه گذاری ها در حوزه کشاورزی و مواد غذایی فقط ۴.۸ درصد کمتر از سال ۲۰۱۸ بود.
به طور کلی کاهش سرمایه گذاری تا حد زیادی نتیجه عقب نشینی از سرمایه گذاری در استارتاپ های آمریکایی و چینی و همچنین کاهش ۵۶ درصدی سرمایه گذاری در استارتاپ های دلیوری غذا بود. جذابیت این بخش با افزایش سلطه شرکت های بزرگی مثل DoorDash که سرمایه های عظیمی دریافت کرده و سلطه خود را بر بازاری که بیش از حد اشباع شده بود گسترش دادند، برای سرمایه گذاران کمتر شد.
درواقع سرمایه گذاری در استارتاپ های بالادستی که به مزرعه دار نزدیکترند، در سال ۲۰۱۹، ۱۰۰ میلیون دلار بیشتر شده و با ۱.۳ درصد افزایش به ۷.۶میلیارد دلار رسیده است. دلایل اصلی این رشد عبارت اند از: استارتاپ های فعال در زمینه جانشینان گوشت و لبنیات و همچنین کشاورزی گلخانه ای.
تأثیر عرضه اولیه شرکت Beyond Meat بر سرمایه گذاران:
بسیاری از افراد در صنعت کشاورزی می دانند که دو مقوله بالا در مجموع سهم کوچکی از زیست بوم فناوری غذایی و کشاورزی را به خود اختصاص می دهند و در واقع سهم کمی از کل سرمایه گذاری در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی را تشکیل می‌دهند.
علت این امر، رشد سرمایه گذاری در چند سال اخیر در حوزه تحویل مواد غذایی و همچنین رشد سرمایه گذاری در سایر بخش های بالا دستی مانند: زیست فناوری کشاورزی (فناوری بذر، ملزومات نوین برداشت محصول میکروبی، و ویرایش ژنتیکی) و فناوری های میان رده ای مانند: قابلیت ردگیری، تازگی مواد غذایی و تولید نوآورانه، است.
اما استارتاپ های نوآور مواد غذایی، با دریافت بیش از ۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹، یعنی دو برابر بودجه خود در سال ۲۰۱۸، شرکتهای بالادستی قدیمیتر و بزرگتر مانند حوزه نرم افزارهای مدیریت مزرعه و زیست انرژی و زیست مواد را از میدان به در کردند. سیستم های جدید مزرعه داری هم سال خوبی را پشت سر گذاشتند. آنها ۷۴۵ میلیون دلار جذب سرمایه داشتند که معادل ۳۸ درصد افزایش نسبت به سال گذشته است. در این دسته دو بخش پرورش حشرات و کشاورزی عمودی، هر کدام بیش از ۱۰۰ میلیون دلار جذب سرمایه داشتند.
بدون شک یکی از علل این رشد عرضه بسیار موفق سهام اولیه Beyond Meat در اواسط سال بود که توجه سرمایه گذاران را به جایگزین های گوشت و لبنیات جلب کرد. Beyond Meat یک شرکت آمریکایی تولید کننده جایگزین گوشت از گیاهان است که در سال ۲۰۰۹ توسط ایتان بروون تاسیس شد و در سال ۲۰۱۲ نخسیتن محصول این شرکت راهی بازار آمریکا شد. محصولات این شرکت جایگزین گوشت مرغ و گاو و انواع سوسیس ها هستند. در عرضه اولیه این شرکت، در مقطعی ارزشگذاری شرکت به ۹ میلیارد دلار هم رسید.
بخش زیادی از این هیجانات ناشی از این باور است که صنایعِ ۱.۴ میلیارد دلاری گوشت و لبنیات عمرشان تمام شده، باوری که با اقدامات متصدیان این صنعت تقویت شده است، یعنی همان افرادی که در کشورهای مختلف، روی جایگزین های گیاهی و آزمایشگاهی سرمایه گذاری می کنند. اخیراً Cargill (گروه صنعتی گوشت و کالاهای جهانی)، از راه اندازی جایگزین گوشت گیاهی (plant-based patties) با نام تجاری خودش خبر داده است.
حتی در گزارشی که در پاییز ۲۰۱۹ منتشر شده بود، ادعا می کرد که صنایع گوشت و لبنیات سنتی تا سال ۲۰۳۰ از بین خواهند رفت؛ به نظر می رسد این موضوع اغراق آمیز باشد، اما نشان دهنده آن است که افکار عمومی به کدام سمت حرکت می کنند.
دوران طلایی ESG:
ESG سرواژه های Environmental، social و Governance (محیط زیست، جامعه و حاکمیت) است که سه عامل اصلی در ارزیابی پایداری و تأثیر اجتماعی سرمایه گذاری در یک شرکت یا کسب و کار هستند. شاید بتوان گفت که این تقاضای بالا برای شرکت های وابسته به ESG در بازارهای عمومی بود که تقاضای سهام Beyond Meat را افزایش داد.
۲۰۱۹ سال جهش ESG بود؛ واژهایی که از سال های قبل کمابیش وجود داشتند اما حالا با گزارش تخصیص یافتن ۱۲ میلیارد دلار به این راهبرد سرمایه گذاری پایدار، به یک مفهوم باب روز برای جهان سرمایه گذاری تبدیل شده است. علت این امر را باید در تقاضای مصرف کنندگان و سرمایه گذاران خُرد جستوجو کرد. سرمایه گذاری برای اثرگذاری مثبت و فراتر از سود مالی موضوعی قابل تامل است.
این موضوع بیان دارد که به جای داشتن چیزی که داشتنش خوب است باید به داشتن آنچه باید داشت فکر کرد و سال ۲۰۱۹ موجی از گفتگوها و راهبردهای ESG از جانب بزرگترین مؤسسات مالی جهان مشاهده شد. عزم Beyond Meat برای جایگزین کردن گوشت حیوانی با گوشت بر پایه گیاه، یک سرمایه گذاری ESG کاملاً رو به جلوست که تأثیر بالقوه اش به خوبی در چندین گزارش تحقیقاتی در سالهای اخیر ثبت شده است.
موج سرمایه گذاری ESG قطعا در سال ۲۰۲۰ سرعت خواهد گرفت و فناوری کشاورزی و مواد غذایی آماده بهره برداری از آن به عنوان یک صنعت کلیدی در نبرد با تغییرات آب و هوایی است این صنعت همچنین برای سلامت و تغذیه جهانیان ضروری به نظر می رسد. پیشبینی می شود فناوری مذکور بیش از ۲۸% از نیروی کار جهان، از جمله تعداد زیادی از زنان در جوامع در حال توسعه را به خدمت بگیرد. پروتئین های جایگزین فقط یک نمونه از سرمایه گذاری ESGدر فناوری کشاورزی و مواد غذایی هستند.
عمده سرمایه گذاری ها در بخش جایگزین گوشت در سال ۲۰۱۹ با حمایت Cargill انجام شده اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرمایه گذاری دور پل (bridge round: نوعی سرمایه گذاری برای تأمین نیاز مالی فوری استارتاپ) شرکت Impossible Food به مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار روی همبرگرهای بدون گوشت
- سرمایه گذاری ۹۰ میلیون دلاری دور A در Motif FoodWork، تولیدکننده مواد تشکیل دهنده پروتئین alt بر پایه میکروب،
- سرمایه گذاری ۷۵ میلیون دلاری دور مرحله آخر (late-stage) شرکت Puris Proteins، تولیدکننده پروتئین نخود.
بازگشت دوباره کشاورزی گلخانه ای:
سیستم های مزرعه داری نوین (مثلاً مزارع عمودی و مزرعه های پرورش حشره) از گرایش های ESG مشابه برخوردارند؛ هدف آنها فراهم ساختن امکان دسترسی به مواد غذایی برای شهرهای داخلی، به عمل آوردن مواد غذایی به شکل کارآمدتر و پایدارتر (مصرف کمتر آب و اقدام در جهت حذف استفاده از مواد شیمیایی مخرّب از فرآیند رشد) و کارآفرینی است.
این بخش در سال ۲۰۱۹ دوباره توجه سرمایه گذاران و مصرف کنندگان را به خود جلب کرده است. به نظر می رسد که این موضوع در حال حاضر بعد از چند سال وقفه، دوباره با اقبال مواجه شده است. علت این امر آن است که ظاهراً استارتاپ ها، بسیاری از بزرگترین چالش های مانع رشد خود را در این بخش حل کرده اند.
معرفی ربات های کارآمد، خودکارسازی، و تعداد رو به رشد فنآوری های توانبخش، هزینه های پرورش گلخانه ای را به شکل چشمگیری کاهش داده است و این روند بدون شک در سال ۲۰۲۰ و بعد از آن ادامه خواهد یافت.
ابتدای امسال، Ynsect، استارتاپ فرانسوی پرورش دهنده شپشک آرد (mealworm farming) رقم بسیار بالایی بالغ بر ۱۲۵ میلیون دلار در دور سرمایهگذاری C دریافت کرد، در واقع رکورد فنآوری کشاورزی اروپا را برای ساختن چیزی زد که در آن زمان می گفت بزرگترین مزرعه پرورش حشره جهان خواهد بود، بدین منظور فنآوری حسگر، خودکارسازی، تجزیه و تحلیل داده و مدلسازی را با هم ترکیب می کند تا دما، نمودار رشد حشرات، وزن، و انتشار Co2 را مورد سنجش قرار داده و متناسب با آن تغییرات محیطی مناسب را در سیستم اعمال می کند.
درحالی که زمانی بسیاری از افراد بر این باور بودند که کارخانه های کاشت انبوه، تنها راه کشاورزی گلخانه ای در مقیاس بزرگ است، اما دیگر مدل های این کسب و کار در طول سال ۲۰۱۹ رشد چشمگیری داشتند. Infarm، استارتاپ آلمانی، ۱۰۰ میلیون دلار جهت توسعه کسب و کارش دریافت نموده که در آن واحدهای پرورش گیاه کوچک را در خواروبار فروشی ها مستقر می کند، همه این واحدها از نظر فنآوری در چیزی به هم وصل هستند که مدیرعامل شرکت آن را یک مزرعه بزرگ توصیف کرده است.
نمونه جدیدتر این مدل کشاورزی، استارت آپ Freight Farms است، که اخیراً قراردادی با گروه بزرگ خدمات غذایی، یعنی Sodexo امضا کرده تا مزارع کانتینری را به دانشگاه ها بیاورد.
تکامل یافتن تحویل مواد غذایی:
درحالی که معاملات در گروه بازارهای برخطِ رستورانی، ۵۳ درصد کاهش داشته است، اما این گروه همچنان پابرجاست و سال ۲۰۱۹ شاهد افزایش سرمایه گذاری در ایجاد ابزارها و خدمات لازم جهت تحویل مواد غذایی بوده است. مؤسس اوبر، تراویس کالانیک از آخرین کسب وکار خود یعنی CloudKitchens پرده برداری کرد که برای اجاره فضای آشپزخانه از سوی صرفاً رستوران های برخط بود. این شرکت سرمایه عظیمی بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار جذب کرد (از جمله از طرف صندوق اموال شاهزاده ی عربستان سعودی).
این پیشرفت به بخش خواروبار فروشی الکترونیک هم تعلق می گیرد. این موضوع در سراسر جهان در چند ماه اخیر سرعت گرفته است، چرا که شیوع ویروس کرونا ضرورت چنین خدماتی را بیش از هر زمان دیگری مطرح نموده تا مصرف کنندگان بتوانند به مواد غذایی تازه دسترسی داشته باشند. خرده فروشان بزرگ هم بیش از پیش روی تحویل کالاهای خودشان کار می کنند؛ بدین منظور قطعاً از ظرفیت موجود بهره گرفته و از فن آوری های بدون نام تجاری (White-labeled: زمانی که شرکتی محصول شرکت دیگری را گرفته و با نام تجاری خودش عرضه می کند) استارتاپ ها استفاده خواهند کرد.
