با توجه به نو بنیان بودن شرکت های دانش بنیان در کشور و نیاز شرکت های مذکور، به حمایت های مالی، قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، تسهیلات ویژه ای را به این شرکت ها اعطا می کند. در این مبحث عناوینی از جمله، انواع حمایت های قانونی از شرکت های دانش بنیان، ارکان صندوق نوآوری و شکوفایی، سوابق قانون گذاری و حمایت از شرکت های دانش بنیان تبیین می گردد.
مزایای دانش بنیان
حمایت های ذیل قانون
در ابتدا به سراغ قانون حمایت ها از شرکت های دانش بنیان رفته ایم. مهم ترین مفاد این قانون در رابطه با تسهیلات به شرح زیر است:
- معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، حقوقی گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت ۱۵ سال؛
- تأمین تمام یا بخشی از هزینه ی تولید، عرضه یا به کارگیری نوآوری و فناوری با اعطاء وام کم بهره یا بدون بهره بلن دمدت یا کوتاه مدت بر طبق عقود شرعی؛
- اولویت استقرار واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی و تولیدی شرکتها و مؤسسات دانش بنیان در محل پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد، مناطق ویژه اقتصادی و یا مناطق ویژه علم و فناوری؛
- اولویت واگذاری تمام یا بخشی از سهام مراکز و مؤسسات پژوهشی دولتی به شرکتها و مؤسسات دانش بنیان موضوع این قانون
- ایجاد پوشش بیمه ای مناسب برای کاهش خطر پذیری محصولات مبتنی بر دانش، نوآوری و فناوری در تمام مراحل تولید، عرضه و به کار گیری. تسهیل شرایط مناقصه برای شرکت های دانش بنیان.
در توضیح بند E باید اذعان نمود که درجه ریسک و خطر در شرکت های دانش بنیان در زمینه تجاری سازی ایده های تجاری بسیار زیاد است به طوری که ممکن است، ایده ای که شرکت دانش بنیان درصدد تجاری سازی آن بوده، به نتیجه نرسد و در مرحله نهایی (تجاری سازی) با شکست روبرو شود و شرکت را با ضرر زیادی مواجه کند. با توجه به ریسک بالای این دسته از شرکت ها و خسارت زیادی که در نتیجه شکست در تجاری سازی برای این شرکت ها به وجود می آید، معمولا مراکز بیمه از بیمه کردن محصولات این دسته از شرکت ها خودداری می کنند و در موارد محدودی هم که مراکز بیمه، محصولات این شرکت ها را بیمه می کنند، در ازای بیمه کردن محصولات مبالغ هنگفتی را از این شرکتها اخذ می کنند که ممکن است شرکت را با ورشکستگی روبرو کند، همین امر موجب شده که قانون گذار در قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان و در قسمت تسهیلات اعطایی صندوق نوآوری و شکوفایی به راهکار این معضل اشاره کند به این صورت که صندوق نوآوری با اخذ مبلغ بسیار کمی که از لحاظ مالی شرکت های دانش بنیان را در مضیقه قرار ندهد، محصولات آنها را بیمه می کند.
معافیت های گمرکی
شرکت های دانش بنیان از پرداخت هر گونه عوارض صادراتی برای صادرات کالاها و خدمات دانش بنیان خود معاف هستند. به علاوه این شرکت ها می توانند برای واردات کالاهای غیر تجاری خود که در راستای انجام فعالیت های دانش بنیان مورد استفاده قرار می گیرد، از معافیت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض برخوردار شوند. باید توجه داشت تبادل کلیه اطلاعات و تاییدیه ها با گمرک، از طریق «سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی (epl.irica.gov.ir)» انجام می‌شود.
نکته قابل توجه : : لازم به ذکر است طبق قانون، کلیه دستگاه های مجری این قانون موظف هستند حداکثر ظرف یک ماه به درخواست های متقاضیان جهت استفاده از حمایت مندرج در این قانون رسیدگی کنند و نتیجه نهایی را به متقاضی اعلام نمایند، چنانچه نظر، مبنی بر رد درخواست باشد باید به طور مستدل به آگاهی درخواست کننده برسانند که در این صورت درخواست کننده می تواند نزد دبیرخانه اعتراض کند و شورا موظف است ظرف یک ماه به شکایت واصله رسیدگی کند.
صندوق های حمایتی
صندوق های متعددی برای حمایت و اراده تسهیلات به شرکت های دانش بنیان توسط دولت و بخش خصوصی تشکیل شده است. در این قسمت به مهم ترین صندوق دولتی که برای حمایت از شرکت های دانش بنیان تاسیس شده است یعنی صندوق نوآوری و شکوفایی می پردازیم و جزئیات سایر صندوق های حمایتی را می توانید در مقاله ….. بینید.
- صندوق نوآوری و شکوفایی
براساس قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، صندوقی تحت عنوان صندوق نوآوری و شکوفایی وابسته به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس شده است و زیر نظر این شورا عمل می کند. اهداف صندوق مذکور عبارتند از کمک به تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات و شکوفاسازی و کاربردی نمودن دانش فنی از طریق ارائه کمک و تسهیلات قرض الحسنه و تسهیلات بدون اخذ هر گونه تضمین و مشارکت با اختیار بخشش تمام یا بخشی از سهم مشارکت به شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان.
از جمله منابع مالی صندوق عبارتند از: کمک های دولت، اعتبارات مندرج در بودجه سالانه، هرگونه کمک و سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و شرکت های وابسته، نهادهای عمومی غیردولتی، شهرداری ها و شرکت های وابسته و تابع. بانک ها نیز می توانند بخشی از منابع تسهیلات موضوع صندوق نوآوری و شکوفایی را تأمین کنند. در رابطه با تأمین مالی صندوق مذکور دولت بایستی از سال سوم به بعد در لایحه بودجه، حداقل نیم درصد از منابع بودجه عمومی را به منظور کمک به این صندوق اختصاص دهد.
در راستای اجرا نمودن موارد فوق، دولت، آیین نامه اجرای قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان را تصویب کرده است که مفاد تسهیلات در نظر گرفته شده در این آیین نامه را می توانید در ادامه مشاهده کنید.
اعطای کمک :
- شرکت ها و موسسات دانش بنیان دارای بیش از پنجاه نفر نیروی انسانی متخصص و با سابقه بیش از پنج سال فعالیت می توانند در شرایط تعیین شده، تا ۲۰ درصد از هزینه فعالیت های تحقیق و توسعه خود را کمک دریافت کنند. در صورتی که شرکت دانش بنیان جهت انجام امورات خود از نظام بانکی تسهیلات اخد نماید، صندوق نوآوری و شکوفایی می تواند بخشی از سود تسهیلات را اعطا نماید.
تسهیلات :
- شرکت های دانش بنیان می توانند جهت فعالیت هایی همچون ثبت اختراع، دریافت حق امتیاز و نمونه سازی از تسهیلات قرض الحسنه صندوق با بازپرداخت حداکثر سه ساله استفاده کنند. همچنین شرکت های دانش بنیان می توانند جهت هزینه های قبل از تولید مانند طراحی، تولید آزمایشگاهی و بازاریابی از تسهیلات میان مدت صندوق (حداکثر پنج ساله) استفاده نمایند. علاوه بر موارد مذکور صندوق مجاز است جهت تامین سرمایه در گردش شرکت ها اقدام به ارائه تسهیلات کوتاه مدت (حداکثر یک ساله) نماید.
ضمانت نامه و بیمه :
- اگر شرکت دانش بنیان در فرآیند ارائه وثیقه جهت دریافت تسهیلات ناتوان بود، صندوق نوآوری و شکوفایی تا سقف هفتاد درصد کسری وثیقه را جبران می نماید. همچنین در صورتی که شرکت قصد داشته باشد تا در مناقصه ای شرکت کند، صندوق نسبت به پرداخت بخشی از هزینه صدور ضمانت نامه اقدام می نماید. در نهایت بیمه مرکزی ایران مکلف شده است پوشش بیمه ای مناسب را در مراحل طراحی، تولید و بکارگیری محصولات شرکت دانش بنیان طراحی و ایجاد نماید.
مشارکت
- صندوق نوآوری و شکوفایی برای تاسیس و توسعه شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر تا سقف ۴۹ درصد سهام، مشارکت می کند و حداکثر پس از پنج سال سهام خود را واگذار می نماید.
معافیت های مالیاتی و گمرکی
- درآمد های شرکت های دانش بنیان ناشی از قرار داد ها و فعالیت های تحقیق و توسعه، تجاری سازی و تولید محصول و خدمات دانش بنیان به مدت پانزده سال از مالیات معاف هستند. به علاوه شرکت ها و موسسات دانش بنیان از پرداخت هزینه های عوارض و حقوق گمرکی و عوارض صادراتی معاف هستند.
اولویت دهی به شرکت ها و موسسات دانش بنیان
- پارک های علم و فناوری، مراکز رشد، مناطق ویژه علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی موظف شده اند، استقرار شرکت های دانش بنیان را در اولویت های خود قرار دهند و در همین راستا صندوق نوآوری و شکوفایی هم باید حداقل سی درصد از کمک ها و تسهیلات خود را به شرکت های دانش بنیان مستقر در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی اختصاص دهد.
- شرکت های دانش بنیان در مناقصات قرارداد های پژوهشی، فناوری و تجاری سازی و عرضه کالاهای ساخت داخل حائز اولیت می باشند و در مناقصات دولتی مشمول تخفیف ۵۰ درصدی در مبلغ سپرده شرکت در مناقصه می باشند.
تسهیلات حمایتی سایر دستگاه ها
- تسهیلات سربازی :
- با توجه به اهمیت و نقش نیروی انسانی خلاق برای شرکتهای دانش‌بنیان و فناور، تسهیلات سربازی اعضای فعال در شرکتهای دانش‌بنیان به دو صورت در حال پیگیری است: الف ) پروژه جایگزین خدمت و ب) امریه خدمت
در «پروژه جایگزین خدمت»، نخبه فعال در شرکت های دانش بنیان و فناور به مرکز نخبگان نیروهای مسلح معرفی و مشغول انجام پروژه برای یکی از سازمان های دفاعی و یا دولتی کشور می شود که شرط لازم برای جذب نیرو داشتن اطهار نامه مالیاتی است. در حالت «امریه شرکت»، نخبه فعال در شرکت های دانش بنیان به عنوان امریه سازمانی معاونت عامی و فناوری ریاست جمهوری معرفی و مشغول انجام خدمت ۲۴ ماهه در شرکت دانش بنیان زیر نظر معاوت علمی و فناوری می شود که این امر مشروط به فروش سالانه حداقل ۵۰۰ میلیون تومان است. البته هر یک از شرکت ها می تواند به ازای افزایش هر ۳۰۰ میلیون تومان فروش سالانه (بر اساس اظهار نامه مالیاتی) یک نفر دیگر را جذب نماید.
- استقرار در کاربری مسکونی شهر تهران
- براساس تفاهم نامه همکاری بین شهرداری تهران و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری که در راستای اجرایی شدن سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به امضاء رسیده است، شرکت های دانش‌بنیان فعال در تهران، می‌توانند در صورت کسب شرایط لازم، دفاتر خود را در اماکن مسکونی مجاز در سطح شهر تهران مستقر نمایند. شرکتهای متقاضی باید توجه داشته باشند کهبر اساس این تفاهم‌نامه، کاربری ساختمان تغییر نخواهد کرد و صرفاً به شرکت اجازه ادامه فعالیت در اماکن مسکونی داده خواهد شد. شایان ذکر است تنها آن دسته از شرکتهای دانش‌بنیان برای استفاده از این تسهیلات به شهرداری معرفی می‌شوند که اخطاریه رسمی از شهرداری دریافت کرده باشند. همچنین داشتن پایان کار ساختمان برای استفاده از این خدمت الزامی است.
- امتیاز ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی
- به مجموعه ای از فعالیت های عضو هیئت علمی که ضمن هدفمند بودن، قابلیت کشف و توسعه حقایق و به کارگیری یافته های علمی را دارد و با هدف رفع نیاز جامعه، توسعه مرزهای دانش و بسط فناوری های برخوردار از اولویت در کشور است، فعالیت های پژوهشی، فناوری گفته می شود. همچنین مجموعه ای فعالیت های مبتنی بر مولفه های علم، دانش، پژوهش و فناوری که هدف آن تقویت مدیریت اجرایی و توسعه زیرساخت ها در حوزه های مرتبط است ذیل فعالیت های علمی و اجرایی قرار می گیرد. هر دو این فعالیت ها شامل امتیاز های قابل محاسبه هستند و عضو هیئت علمی می تواند با کسب امتیاز مشخصی مرتبه علمی خور را ارتقا دهد.
- واگذاری اراضی شهرک های صنعتی
- در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و همچنین توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، این سازمان امکانات و تسهیلاتی را برای شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان فراهم می‌کند و پیشنهادهای متنوعی برای حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران بررسی شد که کاهش درصد پرداخت بخش نقدی قرارداد واگذاری اراضی شهرک‌های صنعتی به شرکتها و موسسات دانش‌بنیان معرفی شده از سوی معاونت علمی و فناوری رییس جمهور، به تصویب رسید و برای اجرا به کل استان‌ها ابلاغ شده است. از جمله این حمایت‌ها، کاهش درصد پرداخت بخش نقدی قرارداد واگذاری حق بهره‌برداری از اراضی شهرک‌های صنعتی و فناوری (بدون تغییر در مبلغ کل قرارداد) به شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان معرفی شده از سوی معاونت علمی و فناوری رییس جمهور است. این مبلغ پرداخت بخش نقدی در مناطق توسعه‌یافته ۱۰ درصد، در مناطق کمتر توسعه‌یافته حداقل ۵ درصد و تعداد ۱۴ قسط سه ماهه (مجموعه ۴۲ ماه) است. شرکتها می‌توانند از بخشودگی ۵ درصد از کل مبلغ قرارداد و پرداخت نقد و اقساط مطابق دستورالعمل مربوطه بهره‌مند شوند.
- استفاده از بودجه پژوهشی دستگاه های اجرایی
- در تیر ماه ۱۳۹۶ ، هیئت وزیران، با تایید صلاحیت شرکت ها و موسسات دانش بنیان برای اجرای قراردادهای پژوهشی و استفاده از بودجه پژوهشی دستگاه های اجرایی موافقت نموده است. لذا شرکتهای دانش‌بنیان مانند دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و فناوری، به عنوان «مراکز پژوهشی و فناوری» صلاحیت لازم برای اجرای طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی را دارند.
- فن بازار ملی ایران
- مرکز فن‌بازار ملی ایران مستقر در پارک فناوری پردیس فعالیت خود را از سال ۱۳۸۲ با هدف توسعه بازار فناوری کشور آغاز نمود و بر پایه ظرفیت‌سازی و انجام برنامه‌های ترویجی طی یک دوره ده‌ساله، در حال حاضر برنامه‌های عملیاتی متعددی را با رویکرد ملی و در قالب سه ماموریت زیر در دستور کار دارد:
- بازاریابی محصولات فناورانه
- انتقال فناوری
- جذب سرمایه برای طرح‌های فناورانه و شرکتهای فناور
- مرکز فن‌بازار ملی ایران مستقر در پارک فناوری پردیس فعالیت خود را از سال ۱۳۸۲ با هدف توسعه بازار فناوری کشور آغاز نمود و بر پایه ظرفیت‌سازی و انجام برنامه‌های ترویجی طی یک دوره ده‌ساله، در حال حاضر برنامه‌های عملیاتی متعددی را با رویکرد ملی و در قالب سه ماموریت زیر در دستور کار دارد:
پورتال فن‌بازار ملی ایران به نشانی www.techmart.ir به عنوان مرجع اطلاعات فناوری کشور، متشکل از بانک‌های اطلاعاتی در زمینه عرضه و تقاضای فناوری، محصولات و خدمات فناورانه و طرح‌های سرمایه‌گذاری است که مرجع رسمی انتشار اطلاعاتِ محصولات و خدماتِ شرکتها و موسسات دانش‌بنیان کشور محسوب می شود.
- امتیاز اضافه پخش تشویقی آگهی های صدا و سیما
- بر اساس ماده قوانین جدید، محصولات دانش‌بنیان با معرفی معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور، از (۲۰۰) درصد اضافه پخش تشویقی(تخفیف) برخوردار می‌شوند.
- حمایت از ترویج شرکت ها در رسانه
- شرکت هایی که بتوانند در یکی از حوزه های صادرات محصولات دانش بنیان یا رفع چالش های و مشکلات صنایع و به طور کلی کمک به کاهش وابستگی کشور به واردات فعالیت کنند، مشمول تسهیلات صدا و سیما شده و بر این اساس، فعالیت های برتر دانش بنیان، در قالب های متنوع (نظیر خبر، گزارش خبری، برنامه های ترویجی و…) در رسانه ها به ویژه شبکه های صداوسیمااطلاع رسانی و ترویج می شود و شرکت های دانش بنیان می توانند متناسب با حوزه کاری و میزان فعالیتشان، در این برنامه ها شرکت نمایند.
- حمایت از شرکت ها برای ورود به بورس
- معاونت علمی و فناوری ۵۰ درصد از هزینه‌های ابتدایی پذیرش شرکتهای دانش‌بنیان که وارد بازار شرکتهای کوچک و متوسط فرابورس شوند را پرداخت می‌نماید. در این راستا شرکت های متقاضی باید درخواست خود را به معاونت علمیو فناوری ارسال نمایند و پس از پذیرش درخواست، می توانند تسهیلات مورد انتظار را دریافت کنند.
- بسته حمایتی شرکت های دانش بنیان حوزه سلامت
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بسته حمایتی سیاستی افزایش ارتباط دانشگاه با صنعت را در ابتدای سال ۹۵ به زیر مجموعه‌ای خود ابلاغ نموده است. شرکت های دانش بنیان برای استفاده از این بسته حمایتی، باید به بخش مربوطه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مراجعه نمایند.
- تامین نیروی انسانی کارآمد
- مجموعه رقابت‌های تخصصی فن‌آورد، زمینه مناسب برای ایجاد اتصال بین دانشجویان مستعد، فارغ التحصیلان و افراد متخصص و حرفه‌ای با صنایع دانش‌بنیان را فراهم می آورد. در این زمینه فعالیت های گوناگونی برنامه ریزی شده است که از جمله می توان به مسابقات ملی تخصصی فن آورد اشاره کرد که هر ساله در فصل پاییز به میزبانی دانشگاه شریف برگزار می گردد.همچنین برگزاری کارگاه های هدفمند و تخصصی، برگزاری آزمون تخصصی ویژه و تامین کارآموز مستعد و توانمد از دیگر فعایت های این مجموعه رقابت هاست.
- برنامه حمایت از ساخت ماشین الات
- با توجه به اهمیت صنعت زیر بنایی ساخت ماشین آلات صنعتی و نیاز روزافزون تولید کننندگان به تجهیز و تعمیر مداوم کارگاه و کارخانه خود، معاونت علمی و فاوری، برنامه ای را برای حمایت از صنعت ساخت ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولید آغاز کرده و تسهیلاتی در قالب فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک و … ارائه می نماید.
- بیمه های بازرگانی
- طی تفاهم نامه میان معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و شرکت بیمه ایران، این شرکت بسته جامعه ای برای ریسک های احتمالی مترتب بر دارایی ها، محصولات و مسئولیت ها و آزمیشگاه های شرکت های دانش بنیان ارائه نموده است که افراد می توانند برای خرید بیمه نامه خود به نمایندگی های بیمه ایران مراجعه نمایند.
- تسهیلات صندوق توسعه ملی
- به منظور حمایت از فعالیت های اقتصادی شرکت های دانش بنیان برای ایجاد تولید و اشتغال و در پی توافق به عمل آمده با سازمان برنامه و بودجه کشور، صندوق توسعه ملی و بانک های عامل، تسهیلاتی به این شرکت ها در قالب طرح و سرمایه در گردش اعطا می کنند. شرکت های دانش‌بنیان متقاضی می‌توانند برای استفاده از تسهیلات مذکور، به یکی از شعب بانک های عامل مراجعه و درخواست خود را ارسال نمایند.
- بسته حمایت از توسعه اشتغال پایدار
- متقاضیان دریافت بسته حمایتی، باید طرح های خود را از طریق سامانه کارا به ثبت رسانند. لازم به ذکر است طرح ها باید ذیل دسته های اولویت دار اعلام شده قرار داشته باشد. موسسات عامل پرداخت تسهیلات شامل بانک ملی، سپه، رفاه، ملت، صادرات و …هستند و بررسی توجیه نهایی طرح از بعد فنی، اقتصادی، مالی و بازار بر عهده آنان است.
سلام وقت بخیر.
مقاله بسیار عالی نوشتید.
بنده درباره امکان عضو شدن یک شرکت طراحی و نرم افزار به عنوان دانش بنیان سوال داشتم. چه کار باید بکنن؟
توسعه نیازمند فاکتور های توسعه هست ، دولت در تحقق توسعه هم برنامه غلطی دارد و هم حمایت به معنی واقعی ندارد ، بلکه رها کرده اند .سرمایه یک شرکت دانش بنیان ، وثیقه ملکی نیست ، بلکه دانش و دارایی فکری هست که پولساز هست .
تا وقتی سفته بازی و دلالی در جامعه سود بیشتری از فعالیت تولیدی دارد ، کار به نتیجه نمیرسد .
دولت حتی باور ندارد برای اشتغال هم که شده به چنین شرکتها حمایت بلاعوض دهد ، در حالی که در کشورهای توسعه یافته این عادی ترین موضوع هست .
کارآفرینان در جامعه دچار مشکل شده‌اند و کسی پاسخگوئی ندارد .
محکمترین سند حرف اینجانب ، نابودی تولید ملی و بیکاری گسترده جوانان است . هیج دفاعی از این وضعیت وجود ندارد .در زمانی که تحریم نبودیم هم وضع خوبی نداشتیم ،دولت کنونی که بدترین سیاست را در این مورد داشت