بازار سلامت دیجیتال، نقطه بکر اکوسیستم

در حوزه سلامت علاوه بر پایتخت، در دیگر استان ها نیز فعالیت های خوبی در زیست بوم نوآوری کشور صورت گرفته است و همین اقدامات نشاندهنده وجود تقاضا و پیشرفت حوزه سلامت در کشور است.

یکی از شهرهای فعال این حوزه شیراز است، که اکوموتیو با دو نفر از افراد کلیدی هاب شیراز گفتگویی انجام داده است:

لطفا خودتان را معرفی کنید:

بنده علی نیک محمدی متولد سال ۱۳۵۶، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد مخابرات از دانشگاه امیرکبیر و همچنین دارای مدرک MBA از دانشگاه لینشوپینگ سوئد هستم. حدود ۲۰ سال در حوزه تله کامیونیکیشن و ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت داشتم که عمده این فعالیت ها در شرکت ارتباطات سیار ایران یا همراه اول بوده. ۱۰ سال در بخش فنی و حدود ۸ سال در بخش های کسب و کار به ویژه حوزه نوآوری و توسعه کسب و کار همراه اول فعال بودم؛ سپس در اکوسیستم نوآوری فعالیت خود را در شتابدهنده هاب شیراز آغاز کردم.

 کارشناس شتابدهی حوزه سلامت: «بنده امیررضا بهادرپور متولد ۱۳۷۵، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی رشته مهندسی عمران از دانشگاه اصفهان هستم. از سال ۹۵ وارد اکوسیستم کارآفرینی اصفهان شدم و انجام کارهای دانشجویی را از مراکز رشد آغاز کردم که این دست فعالیت ها در نهایت منجر به تاسیس کانون کارآفرینی دانشگاه اصفهان شد؛ همچنین عضو شورای جوانان اتاق بازرگانی نیز هستم. در چند سال اخیر، استارتاپ هایی راه اندازی کردم که متاسفانه شکست خوردند. در سال های اخیر با شتابدهنده های اصفهان همکاری داشتم همچنین به عنوان عضو jciاصفهان انتخاب شدم و نهایتا پس از اتمام تحصیل در اصفهان، به شهر خودم شیراز برگشتم و به عنوان کارشناس شتابدهی حوزه سلامت در شتابدهنده هاب شیراز فعالیت خود را آغاز کردم».

هاب شیراز برای چه هدفی راه اندازی شد؟

نیک محمدی : همراه اول یک سازمان نوپا به نام اداره کل نوآوری و توسعه کسب و کار راه اندازی کرد که در آن احساس نیاز به ایجاد ارتباط با دانشگاه ها، جوان ها، دانشجوها “به عنوان منبع اصلی خلاقیت و نوآوری” تشخیص داده شد و از طرفی همراه اول در استراتژی بلندمدت خود، نیاز به یک برنامه ریزی فرای کسب و کار خود داشت. در راستای پیاده سازی استراتژی “تحقق رویای دیجیتال” نهادهایی را ایجاد کردیم؛ این اکوسیستم توسط همراه اول و مدیران ارشد آن شکل گرفت که شامل بخش هایی مانند: شتابدهنده، مرکز نوآوری و سرمایه گذاری خطرپذیر بود. امروز این اکوسیستم دارای ۳ شتابدهنده است؛ ۱- هاب تهران به سهامداری همراه اول و دانشگاه شهید بهشتی، ۲- هاب اصفهان با همراهی دانشگاه صنعتی اصفهان و شهرک تحقیقاتی اصفهان و همراه اول و ۳- هاب شیراز با مشارکت دانشگاه شیراز و همراه اول. ماموریت اصلی این سه  شرکت، شتابدهی کسب و کارهای نوپا و دیجیتال است. یک شرکت دیگر نیز به نام سرمایه گذاری خطرپذیر همراه اول فعال می باشد که صد در صد سهام آن متعلق به همراه اول است. نیاز اصلی این اکوسیستم حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال، شکل دهی کسب و کارها در این حوزه و عدم خام فروشی  داده است؛ چراکه با راه اندازی این کسب و کارها، سرویس های مبتی بر  داده شکل می گیرد و جامعه از آن اطلاعات استفاده می کند.
به عبارتی سعی شده تا این سه هاب به صورت تخصصی عمل کنند و وظایف بر این سه هاب تقسیم شود؛ لذا در این راستا یکی از اصلی ترین اولویت های هاب شیراز حوزه سلامت دیجیتال است.

هاب شیراز مخفف چیست؛ چه سالی تاسیس شد و از چه مدلی برای شتابدهی استفاده می کند؟

نیک محمدی:کلمه هاب مخفف “هوشمند اول برتر” می باشد. هاب شیراز هرچند فعالیت خود را از سال پیش آغاز کرده اما سال تاسیس آن از سال ۹۶ است؛ طی این مدت ما شاهد حضور شتابدهنده ها در حوزه سلامت بودیم و به نوعی در این مدت در حال آسیب شناسی بودیم و علت فقدان موفقیت در این شتابدهنده ها را تحلیل کردیم و در این راستا از تجارب بین المللی و ارتباطاتی که بنده در سوئد و خارج از کشور داشتم، استفاده کردیم و در نهایت در راستای ارتباط با یکی از شتابدهنده های موفق در سوئد به نام smile، مدل عملیاتی NABC را پیاده سازی کردیم که بسیار کمک کننده به استارتاپ ها به ویژه استارتاپ های حوزه سلامت می باشد.

هاب شیراز چند تیم در حوزه سلامت داشته و هرکدام در چه مرحله ای هستند؟

نیک محمدی :البته هاب شیراز در چند حوزه دیگر مانند: تجارت الکترونیک، آموزش الکترونیکی تولید محتوا، بازی و رسانه و شهرهوشمند نیز فعالیت دارد و روی این نوع استارتاپ ها نیز سرمایه گذاری می کند. ما در اولین فراخوان خود ۱۶ تیم را از بین ۷۴ تیم متقاضی، طی دو مرحله ارزیابی انتخاب کردیم و وارد پیش شتابدهی کردیم که ۸ تیم در حوزه سلامت دیجیتال بودند و هر ۸ تیم در حال حاضر در حال دریافت خدمات هستند؛ در دوره “پیش شتابدهی” بدون دریافت سهام از استارتاپ ها، خدماتی مانند ارائه ۵۰ میلیون تومان  گرنت ارائه می دهیم که این کمک مالی تحت نظر مجموعه شتابدهنده هاب، منتورها و … هزینه می شود تا محصول استارتاپ ها بهبود پیدا کند. تیم ها یک دوره ای تحت عنوان دوره “بوت آپ” سرویس های دیگری نیز از هاب شیراز دریافت می کنند.

شرایط پذیرش تیم ها چطور است؟

بهادرپور: هاب شیراز دو نوع فرم ارزیابی کتبی و شفاهی به تیم ها ارائه می دهد؛ طی فرم های کتبی، داده های اولیه از تیم، شرایط محصول، پیش بینی از بازار و .. دریافت می کنیم که این فرم در سایت بارگزاری شده است. اگر در این مرحله دعوت شوند، در مرحله بعد نیاز به وجود تیم و محصول اولیه و همچنین مرتبط بودن حوزه تیم با حوزه کاری هاب شیراز است. هاب شیراز در هر سال ۲ بار فراخوان جذب تیم دارد؛ چراکه ۲ دوره مشخص در سال داریم؛ یک دوره “پیش شتابدهی” و یک دوره “شتابدهی” که در دوره شتابدهی حجم سرمایه گذاری به طور متوسط تا ۴۰۰ میلیون تومان می رسد و همچنین منتورهای تخصصی به تیم ها ارجاع داده می شود. البته برای ثبت نام فراخوان ها حدود ۲ الی ۳ ماه به تیم ها جهت تکمیل اطلاعات مهلت داده خواهد شد .

از نظر شما مهم ترین چالش سلامت دیجیتال چیست؟

نیک محمدی : اولین چالش این حوزه مبحث قانون گذاری و رگولاتوری و ارائه سخت مجوزها به کسب و کارها است؛ مساله دیگر وجود و میزان اعتماد در جامعه مشتریان و استارتاپ ها است و نحوه اعتمادسازی مخاطبان توسط کسب و کارها باید با دقت بیشتر  تدوین گردد. از طرف دیگر نفوذ ict به حوزه سلامت و جامعه پزشکی به نسبت حوزه های دیگر بسیار کند است؛ لذا متولیان صنعت نیاز است تا برای رفع این مشکل چاره ای بیاندیشند و سطح اعتماد پزشکان به تکنولوژی را بالا ببرند. یکی دیگر از چالش ها مقاومت در برابر انتشار اطلاعات و داده ها است که البته این داده ها هم در حوزه سیاست گذاری و متولیان امر حوزه پزشکی اهمیت بالایی دارد و هم مردم نسبت به انتشار اطلاعات خود نگران هستند؛ بنابراین لازم است تا کسب و کارها به این مسائل توجه ویژه ای داشته باشند و بر داده های اپلیکیشن کنترل داشته باشند.

آیا هاب شیراز رقیبی دارد؟

نیک محمدی :البته در ابتدا باید عرض کنم که شیراز تنها محدوده فعالیت ما نیست و از سایر نقاط ایران پذیرش تیم داریم به ویژه که بستر شتابدهنده مجازی را نیز فعال کردیم و بسیاری از فعالیت های ما مجازی است؛ لذا محدودیت مکانی نداریم و رقبای ما صرفا محدود به شیراز نمی شود. البته ما بیشتر به مجموعه های مشابه، به چشم همکار نگاه می کنیم.
مجموعه هایی مانند مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی شیراز؛ همانطور که می دانید دانشگاه علوم پزشکی شیراز یکی از معتبرترین دانشگاه های ایران و خاورمیانه است که در حال حاضر سهامدار یکی از تیم های هاب شیراز است که در مرحله پیش شتابدهی است. از طرفی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و هاب شیراز به نوعی طلایه دار مبحث شتابدهی در شهر شیراز است. هاب شیراز تفاهم نامه هایی نیز با دانشگاه های کل استان مانند دانشگاه لار، دانشگاه فسا، دانشگاه صنعتی شیراز و …/. است تا با این همکاری کمک افزونی به استارتاپ ها و مجموعه های دیگر داشته باشد.

آیا تا به حال رویدادهای آموزشی برگزار کردید؟

بهادرپور:اولین رویدادی که آغاز کار رسمی شتابدهنده هاب شیراز بود طی فراخوان اول مجموعه هاب شیراز در آبان ماه اجرا شد؛ در دل این فراخوان یک دوره آموزشی ده جلسه تحت عنوان “بوت آپ” مختص تیم های پذیرفته شده، برگزار شد؛ در این دوره تمامی نیازهای پایه استارتاپ از ارتباط با مشتری، زنجیره ارزش تا عوامل موفقیت و .. آموزش داده شد.
جدا از این در هاب شیراز، ما این را مسئولیت اجتماعی خود می دانیم که در زمینه فرهنگسازی اکوسیستم نیز فعالیت داشته باشیم؛ در این راستا چند دوره عمومی و ترویجی در حوزه های مختلف برگزار کردیم تا از این طریق هم افراد با مفهوم اکوسیستم و استارتاپ و مباحث فناوری و نوآوری بیشتر آشنا شوند و هم در دوره های فراخوان، تیم های بیشتری را پذیرش کنیم.

تیم ها در هاب شیراز بعد از گذر از مراحل پیش شتابدهی و شتابدهی، چه می شوند؟

نیک محمدی :حرکت اول به عنوان یکی از سرمایه گذاران قدرتمند خطرپذیر در این اکوسیستم، سال گذشته بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان در حوزه کسب و کارهای نوپا سرمایه گذاری کرد؛ ۵۱ درصد سهام هاب شیراز در اختیار حرکت اول است و تیم های هاب شیراز بعد از دوره های پیش شتابدهی و شتابدهی به حرکت اول برای سرمایه گذاری معرفی می شوند؛ به عبارتی اولین اولویت ما، معرفی تیم ها به حرکت اول است.
البته این اتفاق برای همه تیم ها نمی افتد و برخی از تیم ها متناسب با ماهیت این چرخه، ریزش هم خواهند داشت و حتی ممکن است سهام خود را از استارتاپ خارج کنیم و با استارتاپ قطع همکاری کنیم البته این در صورتی است که استارتاپ خود را با بازار و شرایط منطبق نکند و عملکرد مقبولی نداشته باشد.

کرونا چه تاثیری بر عملکرد شتابدهنده هاب شیراز در حوزه سلامت داشته؟

بهادرپور : کرونا جدای از زیان هایی که به کسب و کارها وارد کرده، در بخش هایی حتی ایجاد فرصت کرده. برای موفقیت در شرایط کرونا از نظر من اولین تغییر باید در رفتارهای جامعه پزشکی و مردم شکل بگیرد. ما طی مطالعاتی که سطح بلوغ دیجیتال مردم را بررسی کردیم، متوجه شدیم که قبل و بعد از کرونا تغییراتی رخ داده  و رشد خوبی در این زمینه داشتیم لذا این کرونا فرصتی برای کسب و کاران حوزه سلامت ایجاد کرد تا راحت تر از گذشته با مشتریان ارتباط بگیرند. همچنین در شرایط کرونا سرمایه گذاران بیشتری در این زمینه جذب شد و فرصت های بازار، بهتر شناسایی شد لذا بعد از کرونا نگاهی ویژه به حوزه سلامت شده است و بسیاری از پروسه ها مانند ارائه مجوز نیز در این ایام تسهیل شد.

از نظر شما مهم ترین دلیل شکست یک استارتاپ چیست؟

نیک محمدی: این سوال چند وجهی است؛ اگر حلقه شکست را منحصر به “تیم” بدانیم، به آن تیم ظلم کرده ایم؛ امروزه هم “شکست” و هم “موفقیت” ماحصل پارامترهای متعددی است و ما باید از سطح بین الملل شکست یک استارتاپ را بررسی کنیم و برای یافتن دلیل آن ارگان ها، سازمان ها و در نهایت خود استارتاپ را آنالیز کنیم.
به عنوان مثال یک استارتاپ در یک اقتصاد سالم و پویا، شانس موفقیت بیشتری دارد تا در یک محیطی با اقتصاد ناسالم! پس بخشی از عوامل شکست را باید در سطح بالاتر تحلیل کرد که این سطح شامل شتابدهنده ها، مجموعه ها و حتی خود استارتاپ ها می شود. بنده معتقدم که حتی بخشی از شکست استارتاپ ها در سال های اخیر، شتابدهنده ها بودند، شتابدهنده هایی که ارزش گذاری درستی از استارتاپ ها نداشتند و سرویس های خود را در شرایط مقتضی ارائه نداده اند؛ لذا نهادهای متعددی می توانند علت شکست یک کسب و کار باشند.

نقطه قوت بازار سلامت دیجیتال در کشور چیست؟

نیک محمدی :اولین نقطه قوت “بکر بودن” آن است؛ دیگری وجود فارغ التحصیلان متعدد هم در حوزه پزشکی و هم مهندسی است که این دو گروه، اصلی ترین سرمایه های اکوسیستم استارتاپی هستند و می توانند اتفاقات مثبتی را رقم بزنند. مابقی مسائل، فرصت های منطقه ای و کسب و کاری بیشماری است که توسط این نیروها به راحتی خلق می شوند.

چه توصیه ای به افراد حاضر در این حوزه دارید؟

نیک محمدی : طبق تجربه ای که در این سالها در اکوسیستم داشتم، فکر میکنم تنها کلیدی که موفقیت را در همه حوزه ها تضمین می کند”صبر” است؛ کسب و کارها باید صبور باشند و از تجارب دیگران استفاده کنند و میدان را خالی نکنند و این را در نظر بگیرند که “تیم سازی” اتفاقی نیست که در یک روزه و حتی یک ساله بیفتد. با کمی تحقیق متوجه می شویم که تمامی کسب و کارهای موفق همیشه یک “تیم” خوب دارند و یک “تیم” خوب تنها با داشتن صبر و حوصله و مطالعات روزانه شکل می گیرد.

و اما سخن پایانی:

نیک محمدی : همانطور که می بینیم ابزار قدرتمندی مثل موبایل ساخته شده و این پیشرفت همچنان ادامه دارد و در آینده نزدیک با استفاده از تکنولوژی های جدیدتری مانند ۵G که تاثیر زیادی در حوزه سلامت دیجیتال خواهد داشت، شاهد رشد فناوری در حوزه سلامت خواهیم بود؛ این تکنولوژی در تهران راه اندازی شده و مژده بزرگی است که می توان به تیم های حوزه سلامت دیجیتال داد.
اینده این تکنولوژی مستعد ارائه سرویس های بسیار خوبی است و امیدوارم تیم ها و عزیزانی که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت دارند از تکنولوژی ۵G بهره ببرند. متاسفانه ما فراموش کرده ایم که تکنولوژی باید در خدمت کسب و کارها باشد لذا گاهی کسب و کارها به جای تمرکز بر بیزینس مدل و مشتری خود، بر تکنولوژی تمرکز می کنند و از اصل مطلب دور می شوند؛  در ادامه امیررضا بهادرپور گفت : در آخر آرزو می کنم که پزشکان کارآفرین بیشتری در حوزه سلامت داشته باشیم زیرا یکی از دلایل عدم توفیق استارتاپ های حوزه سلامت، عدم وجود دانش فنی و  ریتم کند تغیر نظام پزشکی است.