ایده تا محصول، در یک زمان کوتاه

با گسترش فضای استارتاپی در کشور و جذب مخاطبان از حوزه های گوناگون، شاهد افزایش تاسیس شتابدهنده های مختلف در این فضا هستیم.

مخاطبان از حوزه های گوناگون جذب می شوند و بسیاری از ایده ها به صورت تخصصی شکل میگیرد، حال ممکن است از حوزه کاملا جدید باشد، مثل سلامت الکترونیک یا حوزه ای قدمت دار، اما در هر صورت نیازمند خدمات تخصصی می باشند. شتابدهنده کارا، یکی از فعالین تخصصی در زیست بوم نوآوری است. گفتگوی اکوموتیو با مدیرعامل این مجموعه را در زیر بخوانید:

خود را معرفی کنید:

من علیرضا زهرایی فارغ التحصیل رشته داروسازی دانشگاه تهران هستم و یک دوره MBA مشترک دانشگاه تهران و شریف را نیز گذرانده ام. از سال ۸۰ وارد صنعت داروسازی و تولید مواد اولیه شدم و از ۳ سال پیش توسط شرکت های ساختاریافته در هلدینگ های بزرگ دولتی و خصوصی وارد دنیای استارتاپی شدم و در مدت زمانی مدیر هولدینگ دارویی بودم که متشکل از ۱۰ استارتاپ کوچک در حوزه داروسازی بود. ورود من به شرکت های استارتاپی و دانش بنیان از طریق مدیریت شرکت های تولید واکسن و داروها شکل گرفت؛ در حین انجام پروژه های استارتاپی طی ارتباطاتی که با معاونت علمی داشتیم متوجه شدم که در حوزه سلامت الکترونیک کار خاصی انجام نشده و به اتفاق چند تن از اساتید دانشگاه به این نتیجه رسیدیم تا شتابدهنده ای راه اندازی کنیم که ایده ها را در حوزه سلامت الکترونیک پرورش دهد و به استارتاپ تبدیل کند. من در سلامت الکترونیک کارا به عنوان یکی از همبنیانگذاران و رئیس هیئت مدیره در سال ۹۷ کار خود را آغاز کردم؛ دکتر عبداللهی اصل عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز فعالیت خود را به مدت دو سال در سلامت الکترونیک کارا شروع کردند که در نتیجه، ۲۰ تیم جذب شد. از سال ۹۹ نیز بنده مدیرعاملی کارا را برعهده گرفتم و هم زمان با آن در برخی شرکت های دیگر عضو هیئت مدیره باقی ماندم.

کارا بنا بر چه نیازی شکل گرفت؟

کارا براساس نیاز تعدادی از اهالی صنعت داروسازی و بیوتکنولوژی کشور متولد شد. صنعت سلامت توجه به بافت سنتی نیازمند راهکارهای تازه ای بود تا با به کار گیری ایده های جدید و کارآمد بتواند همگام با پیشرفت های تکنولوژیکی و ارتباطی دنیای امروز، با رویکردهای تازه ای  به فعالیت های خود ادامه دهد. بارزترین احساس نیاز در قسمت نسخه الکترونیک و سپس استارتاپ هایی که می توانند با نگاه دیجیتال در حوزه سلامت نقش فعالی داشته باشند، وجود دارد. تولد ایده کارا در سال ۹۶ شکل گرفت  اما فعالیت خود را در کارخانه نوآوری آزادی از سال ۹۷ آغاز کرد؛ در این مدت به صورت تخصصی روی تیم های سلامت الکترونیک کار کردیم و تا به امروز حدود ۳۰ ایده جذب کردیم و از بین این ها ۲۰ تیم استارتاپی تشکیل شده است و ۳ تیم از کارا خارج شده اند. کارا در ۲ سال ابتدا بر روی تیم هایی که مراحل شتابدهی و پیش شتابدهی را گذرانده بوند و در عین حال موفق به جذب سرمایه نشده بودند، خود سرمایه گذاری می کرد تا آن استارتاپ به کمک کارا، فعالیت خود را به صورت مستقل و تحت عنوان یک شرکت آغاز کند.

“کارا” به چه معنی است؟

کارا از واژه “کارایی” گرفته شده و هدف از انتخاب اسم این است که تیم ها، پروسه ایده تا محصول را در زمان کوتاه تری طی کنند. کارایی به معنای رسیدن به هدف با کم ترین زمان و هزینه.

موفق ترین تیم های کارا کدام هستند؟ کارا چه کارهایی در راستای شبکه سازی ایجاد کرده است؟

از نظر من موفق ترین عملکرد ما طی تعامل با استارتاپ “life and me” بوده که در حال حاضر در شتابدهنده “های وی” مستقر است و خود به یک شتابدهنده در حوزه ژنتیک و سلامت تبدیل شده است. تیم های دیگری که به صورت مستقل از کارا خارج شده اند و جذب سرمایه کردند تیم های هلیکس و آوید هستند. چند تیم نیز در حال مذاکره برای جذب سرمایه هستند مانند مانیار (Meneyar)، سبک و اینفود. چند تیم جدید نیز به سبد کالای کارا اضافه کردیم تا به تولید محصول بپردازند برخلاف تیم های قبلی که تولید سرویس داشتند؛ این تیم ها دارای گجت های سلامت هستند؛ یکی از آنها سیو اپ (Saveapp) است که به افراد سالمند کمک می کند تا با خانواده خود (زمانی که تنها هستند) در ارتباط باشند تا در صورت بروز هر حادثه ای، خانواده خود را به سرعت مطلع کنند و این اپلیکیشن دارای یک مرکز حمایت نیز است و همچنین بخش پرستاری نیز به آن متصل می شود و سایر خدمات مورد نیاز سالمندان. تیم دیگر فیور گجت نام دارد که گجتی است برای کمک به ، مادر و کودک افراد سالمند که این اپ “درجه تب” را به عنوان یکی از شاخصه های اصلی سلامت دائما رصد می کند و آن را از طریق بلوتوث به همراه بیمار ارسال کند و در صورتی که از مقادیر آستانه عبور کند برروی تلفن همراه پیام ارسال میکند.

مامهود یک شبکه اجتماعی سلامت در حوزه مادر و کودک نیز در حال توسعه است که تا دو ماه آینده به بهره برداری می رسد. اخیرا در راستای گسترش و توسعه شبکه سازی با دو گروه همکاری خود را آغاز کردیم که اولی “باشگاه کارآفرینی تیوان” است و دیگری نیز آزمایشگاه سلامت دیجیتال مدلین که طی این همکاری ما فرآیند های پیش شتابدهی کارا را  با همکاری  مدلین انجام میدهیم.

کارا بر روی کدام بخش هایی که نام بردید (سلامت، سلامت دیجیتال و ژنتیک) تمرکز دارد؟

در بدو تاسیس تعدادی تیم جذب کارا شد اما به دلیل اینکه ما تازه کار بودیم، چندان قدرت انتخاب نداشتیم و هدف اول صرفا تمرکز بر استعداد تیم بوده تا موضوع ایده. در حال حاضر ما فعالیتی در حوزه ژنتیک، دارو سازی و بیوتکنولوژی نداریم؛ چراکه در این حوزه ها شتابدهنده های موفق دیگری مانند ویژن و پرسیس ژن وجود دارد و دنبال چیزی بودیم که تکراری نباشد و هم پوشانی با فعالیت مجموعه های دیگر نداشته باشد.

با توجه به وضعیت کرونا، بخش نسخه الکترونیکی در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟

آغاز فعالیت ما با بخش نسخه الکترونیک بود و یکی از تیم های ما به نام هلیکس Healx نیز در این بخش فعالیت داشت؛ در ابتدای امر نهادهای ناظر مانند وزارت بهداشت و شرکت های بیمه استقبالی از این موضوع نکردند اما بحران کرونا باعث شد پروژه های بایگانی شده آن ها فعال شود و در همین راستا تامین اجتماعی با حذف دفترچه به عنوان یک وسیله خطرناک انتقال ویروس، بخش نسخه الکترونیکی خود را عملیاتی کرد. در ابتدای فعالیت ما در بخش نسخه الکترونیکی نهادهای بزرگی مانند مخابرات، مسئولیت پیاده سازی این بخش را بر عهده گرفتند و ما حتی انرژی اولیه را برای پیاده سازی این موضوع داشتیم اما از آنجایی که با شروع کرونا، دولت تصمیم گرفت نسخه الکترونیک را خود فعال کند، ما پروژه های خود را متوقف کردیم و بر بخش های دیگر متمرکز شدیم؛ لذا تمرکز ابتدایی ما بر نسخه الکترونیک شاید یک ضعف قلمداد شود چراکه در این زمینه خروجی حاصل نشد. از طرفی بخش های ژنتیک و دارو هرگز از سلامت دیجیتال جدا نیستند زیرا سلامت دیجیتال راهکارهای بر پایه فناوری اطلاعات را در تمامی حوزه های سلامت ارائه می دهد و حتی تیم های ژنتیکی در شتابدهنده کارا وجود دارند که بر بستر آی تی به ارائه سرویس می پردازند.

دلیل عدم موفقیت تیم ها در شتابدهنده کارا غالبا چه بوده؟

ما فرآیند تجربه و رشد در اکوسیستم کارآفرینی به خصوص در سلامت دیجیتال را تجربه کردیم و متوجه شدیم که یکی از چالش ها تلاقی دو دیدگاه است؛ اولی نگاه شرکت محور است که براساس قواعد کلاسیک کسب و کار  است و دیگری نگاه پویای استارتاپی است که می خواهد ایده پردازی کند و خود را در در چارچوبی قرار ندهد؛ این در حالی است که قواعد مالی و اقتصادی از قاعده کلاسیک و دیدگاه اول پیروی می کند و قواعد نوآوری از دیدگاه دوم.

به نظر من یکی از مهمترین عوامل عدم موفقیت برخی تیم ها این است که تمرکز خود را تنها بر بخش نوآوری و ایده پردازی بیزینس می گذارند و از قسمت اقتصادی غافل می شوند. خیلی از استارتاپ های ما محصولات باارزشی داشتند اما توجیه اقتصادی خود را در گذر زمان از دست دادند؛ لذا بزرگ ترین تجربه ای که کارا کسب کرده این است که به تیم ها یاد می دهد تا از ابتدا هر دو نگاه را با هم دنبال کنند و افرادی که اهل خلاقیت و پویایی هستند، قواعد و چارچوب ها را نیز در نظر داشته باشند و حتی این تیم ها از جنبه اقتصادی توسط شتابدهنده رصد می شوند تا زمانی که پروژه مستقل می شود نگرانی ای در این زمینه وجود نداشته باشد.

موضوع دیگر این است که باید یک تعامل قوی بین منتور و تیم استارتاپی برقرار باشد؛ چراکه اگر یک تیم همه مسیر را به صورت آزمون و خطا انجام دهد و به منتور توجهی نکند آسیب بزرگی به استارتاپ وارد می شود. یک مساله دیگر هم این است که تعدادی از مشکلاتی که در سال اخیر برای بخش سلامت دیجیتال پیش آمد قرار گیرد مثل بحران کرونا و از طرفی نوسانات ارز نیز بسیاری از محاسبات را به هم زد و تیم ها نیز متاثر از این مسائل آسیب دیدند.

آیا با چالش هایی مانند رگولاتوری مواجه بودید؟

درواقع خلا ناشی از نداشتن یک نقش خلاق و پویا در وزارت بهداشت یک چالش بزرگ است که باعث می شود این نهاد تنها یک نقش کنترلی داشته باشد. به عبارت ساده تر رگولاتوری تنها منتظر است که یک اتفاق بد بیافتد و برای آن اتفاق قانون گذاری کند تا عواقب آن را پیش بینی کند؛ در حالی که دنیای دیجیتال احتیاج به قانون گذاری دارد که به صورت پیشرو قوانینی را بسازد تا بستر رشد پیدا کند. وزارت بهداشت در کشور ما بیشتر اقدامات واکنشی دارد و آن کنش در راستای تاثیرگذار بودن در بخش سلامت و ایجاد بستر رشد برای استارتاپ های سلامت دیجیتال عملکرد مثبتی نداشته.

تیم های سلامت الکترونیک به چه مجوزهایی نیاز دارند؟

اگر یک استارتاپ در بخش های عمومی سلامت و بخش لایف استایل فعالیت داشته باشد، معمولا مجوزی نیاز ندارد هرچند تا مدتی پیش حتی همین استارتاپ ها هم چالش داشتند اما با هماهنگی های وزارت بهداشت و معاونت علمی بخشی از این مشکلات برطرف شد؛ اما چیزی که به عنوان مشکل در حال حاضر باقی مانده، قسمت های مرتبط با نهادهای ناظری است که در آن ها قوانین کنترلی و محدودیت های زیادی وجود دارد مانند سازمان غذا و دارو، اداره تجهیزات پزشکی و …

منتورهای شتابدهنده کارا غالبا تحصیل کرده بخش سلامت هستند یا آی تی؟

منتورهای ما غالبا در دو زمینه تخصص دارند، یکی در زمینه کسب و کار و دیگری در زمینه سلامت که پزشک، پرستار و .. هستند. من معتقدم در حوزه سلامت دیجیتال، دیدگاه کسب و کار با چاشنی سلامت موثرتر است از دیدگاه سلامت با چاشنی کسب و کار. البته درست است که سلامت دیجیتال متفاوت از کسب وکارهای عادی است ا ولی از الفبای کسب و کار پیروی می کند لذا دانستن اصول مانند نقش بازاریابی، محاسبات مالی با چاشنی سلامت مفیدتر است.

تیم ها بعد از خارج شدن از کارا چه سرنوشتی دارند؟

در گذشته ما تعدادی سرمایه گذار امین داخلی داشتیم که جلسات را با آن ها برگزار می کردیم و یا رویدادهای جذب سرمایه به صورت عمومی برگزار می شد؛ اما اخیرا رویکردمان به سمت “تخصصی شدن” تغییر یافته. اخیرا نیز به صورت تخصصی رویدادی را با کمک صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار کردیم که مختص حوزه سلامت دیجیتال بود و تمامی مخاطبین آن هم در این حوزه بودند. اتصال به صنعت موضوعی است که در حال حاضر بر آن تمرکز داریم و در تلاشیم تا تیم ها به صنعت سلامت و سرمایه گذارانی که در حوزه سلامت فعالیت دارند (مانند شرکت های غذایی و دارویی، تجهیزات پزشکی) متصل شوند و راه حل این هم وجود زیرساختی است تا افراد مشغول در حوزه سلامت در غالب رویدادهای تخصصی جذب شوند؛ لذا در این راستا رویدادهایی را در آینده نزدیک و بعد از گذر از محدودیت های کرونا، در حوزه صنعت سلامت   برگزار خواهیم کرد.

کرونا برای شتابدهنده کارا یک فرصت بود یا تهدید؟

گاهی فرصت بوده و گاهی تهدید. در کل فرصت خوبی بود. کرونا برای استارتاپ های حوزه لایف استایل، تله مدیسین و.. شرایط خوبی ایجاد کرد اما شاید آنطور که باید از این فرصت بهره نبردند. اما برای استارتاپ هایی که در بخش تولید فعال بودند،  گاها تعطیلی ها و شرایط قرنطینه کمی پروسه تولید را به تعویق انداخت

صحبت پایانی:

با توجه به اینکه کرونا کمک زیادی به رشد اکوسیستم سلامت دیجیتال کشور کرد اما هنوز نیازها و ایده های زیادی در کشور خالی است؛ لذا از دانشجویان و افراد فعال در حوزه سلامت دعوت می کنم تا از طریق وبسایت و شبکه های اجتماعی کارا، ایده های خود را ارسال کنند؛ چراکه طی تعاملاتی که کارا با صندوق ها دارد باعث شده تا در زمینه حمایت مالی و اقتصادی و کمک به رشد تیم کاملا بهتر از مجموعه های دیگر عمل کند؛ لذا علاقمندان از طریق شبکه های ارتباطی کارا و یا مدلین ایده خود را ارسال کنند تا با کمک هم آن را به محصول تبدیل کنیم.