معمولا همه چیز ابتدا در پایتخت شکل میگیرد و بعد از آن به دیگر استانها میرسد، اغلب اوقات هم پس از مدتی پایتخت از آن فعالیت اشباع میشود. اما راه یافتن به جزایر یک اتفاق مهم و بزرگ است. شتابدهنده گذر که در منطقه آزاد کیش شکل گرفته، از آن اتفاق های مهم در اکوسیستم استارتاپی کشور است. گفتگویمان را با مدیرعامل این شتابدهنده دنبال کنید:
لطفا خودتان را معرفی کنید و بگویید «گذر» چگونه متولد شد؟
بنده پوریا قدیر هستم مدیرعامل شتاب دهنده‌ی گذر. از خودم بخواهم بگویم بنده دانشجو دکترای عمران دانشگاه علم و صنعت هستم که تقریبا از سال ۹۶ وارد اکوسیستم استارتاپی شدم. فاندر و کوفاندر دو استارتاپ بودم که در حوزه پرینترهای سه بعدی و مصالح نوین در حوزه مهندسی عمران است. ما در مرداد سال ۹۹ تصمیم گرفتیم به اتفاق شادروان آقای دکتر شریعتمداری و دوستان دیگر شتابدهنده گذر را تاسیس کنیم با این هدف که ارتباط بین جامعه دانشگاهی و صنعت را به خصوص در حوزه صنعت ساختمان بتوانیم به یکدیگر نزدیک تر کنیم چرا که همانطور که می‌دانید از زمانی که بحث استارتاپ ها در ایران شکل گرفته، اکثر شتاب دهنده ها و سرمایه گذار‌ها به دنبال استارتاپ هایی که در حوزه تجارت الکترونیک یا در حوزه پلتفرم هایی برمبنای IT فعالیت میکنند، می روند و خلاء بزرگی در بخش صنعت هاردتک وجود داشت، من و دوستانم که همگی در این حوزه کار میکنیم، تصمیم گرفتیم که این شتابدهنده را با این هدف تاسیس کنیم، ما در مرداد ۹۹ کارهای نهایی را انجام دادیم و شتابدهنده در دانشگاه علم و صنعت مستقر شد، دی ماه ۹۹ نیز دفتر دوم در جزیره کیش افتتاح شد. گذر در چهار حوزه عمران، انرژی، محیط زیست و گردشگری فعالیت میکند.
چه مجموعه هایی به عنوان حامی کنار گذر بودند؟
شتابدهنده گذر یک شتابدهنده کاملا خصوصی است، یک شرکت سهامی خاص که با حمایت بخش خصوصی شکل گرفته است. در همین راستا سازمان‌هایی به ما کمک کردند. مثلا ما ارتباطی معنوی با دانشگاه علم و صنعت داریم، چون دانشجوی آنجا بودیم و اینکه آقای دکتر شریعتمداری که عضو هیئت علمی دانشگاه بودند. ولی خب از لحاظ حمایتی، مرکز شتابدهی نوآوری پارک فناوری پردیس و همچنین مرکز نوآوری کیش حامی ما هستند، مرکز نوآوری کیش در این مدت به ما برای شکل گیری اکوسیستم استارتاپی جزیره کیش کمک زیادی کردند. همچنین سازمان منطقه آزاد کیش به ویژه در بخش IT و موسسه ورزش و تفریحات سالم از ما حمایت کردند.
باتوجه به اینکه دی ماه شروع به فعالیت کردید چند تیم جذب کردید؟ و اینکه شرایط جذب تیم هیتان به چه صورت است؟
در جزیره کیش چون مفهوم استارتاپ به تازگی در حال شکل‌گیری بود سعی کردیم اول یک فضایی را از لحاظ ذهنی برای افرادی که در بحث نوآوری در جزیره کیش مشغول به فعالیت بودند، آماده کنیم؛ این کار دو ماه به طول انجامید و با توجه به فراخوانهایمان ما توانستیم دو تیم را جذب کنیم. یکی از آنها استارتاپ پردیتور در حوزه ورزش‌های الکترونیک است که به عنوان اولین آکادمی ورزش‌های الکترونیک در ایران فعالیت میکند و دیگری استارتاپ رنتیفاست که کار آن، اجاره وسایل نقلیه به صورت اشتراکی و با مدل Market Place است و شامل خودرو، قایق تفریحی، موتور و … است. این دو استارتاپ ابتدا در مرکز نوآوری کیش بودند و گذر از آنها حمایت کرد تا روند رشد سریعتری داشته باشند. خود شتابدهنده گذر نیز دو استارتاپ را به صورت استودیویی راه اندازی کرد، اولی پلتفرم آنلاین فروش محصولات دریایی تازه، به اسم ماهی جزیره و دومی استارتاپ جزیره۳۶۰ که یک پلتفرم اطلاع رسانی جزایر خلیج فارس است. البته استارتاپ رنتیفا در تیر ماه ۹۹ از سایکل شتاب دهی خارج شد و در مرحله پیدا کردن سرمایه گذار راند اول قرار گرفت. استارتاپ کیش ماین کلاب هم حدودا یک ماه پیش وارد چرخه پیش شتابدهی ما شد. این استارتاپ در حوزه صرافی دیجیتال و حوزه رمز ارز است. با توجه به اینکه مناطق آزاد یک ویژگی خیلی خاصی برای بحث رمز ارزها دارند این استارتاپ می‌تواند استارتاپ بسیار جذابی باشد. که فعلا کارهای مقدماتی آن در حال انجام است.
بعد از شتابدهی چه اتفاقی برای تیم ها می افتد؟ خودتان دمودی برگزار می کنید؟ یا به وی سی معرفی می کنید؟
واقعیت این است که ما، اگر شرایط کرونا اجازه دهد قصد داریم مهرماه امسال، اولین رویداد دمودی را به صورت رسمی در جزیره‌ی کیش برگزار کنیم. در آن رویداد تمام تیم‌هایی که در مرکز نوآوری کیش هستند چه استارتاپهای خودمان چه بقیه تیم‌ها بتوانند حضور در رویدادی به این صورت را تجربه کنند. این اولین بار است چنین رویدادی قرار است در منطقه آزاد کیش برگزار شود. ولی خب با توجه به اینکه استارتاپ رنتیفا زودتر به این مرحله رسید ما به عنوان شتابدهنده سعی کرده‌ایم با ارتباطی که با وی سی ها داشتیم خودمان آن را به وی سی ها معرفی کنیم. رنتیفا از حدود ۱۵ وی سی درخواست جذب سرمایه کرده است و منتظر مذاکرات و جذب سرمایه راند یک هستیم.
با توجه به فعالیت شما در منطقه آزاد، چه پتانسیل هایی در این منطقه برای رشد استارتاپ هایتان وجود دارد؟
واقعیت این است که مناطق آزاد یکی از نقاط عطفی که دارند، بحث معافیت مالیاتی است. خب در حال حاضر معافیت بر ارزش افزوده در حال اجراست. یعنی حتی شرکت‌هایی که در مناطق آزاد ثبت می‌شوند، باید مالیات بر ارزش افزوده را بپردازند. ولی مالیات بر درآمد ۲۰ سال معافیت مالیاتی در مناطق آزاد وجود دارد که این پتانسیل خیلی بالایی است برای استارتاپ‌هایی که می‌خواهند شروع به کار کنند. بحث مالیات برای شرکت های دانش بنیانی که صادرات دارند بسیار جذاب است. نکته بعد بحث بازار است، منطقه آزاد یعنی درگاره ورود به بازار بین‌المللی. یعنی مناطق آزاد همیشه از نگاه سرمایه‌گذاران خارجی یک نگاه جدایی از سرزمین اصلی است و ما این اتفاق را در کیش تجربه میکنیم. مثلا خود سرمایه گذاران عمانی هر از چند گاهی بازدیدی از فضای جزیره کیش دارند و با مرکز نوآوری کیش هم در ارتباط هستند. آن ها سعی میکنند استارتاپ‌هایی که به مدل درآمدی خود رسیده‌اند را برای کشور‌هایی مثل عمان، امارات و…را بومی‌سازی کنند که اخیرا هم در خود کشور عمان اتفاق‌های خوبی در بحث نوآوری رقم خورده است. نکته‌ی سوم، نکته‌ای است که با توجه به محدودیت جغرافیایی این مناطق معمولا کار پایلوتینگ استارتاپها بسیار راحت اتفاق می‌افتد. اگر استارتاپی مخصوصا در حوزه‌های هاردتک یا حتی در حوزه‌های تجارت الکترونیک بخواهد محصول خود را وارد بازار کند و یک تست اولیه از آن بگیرد مناطق آزاد پتانسیل خیلی بالایی دارند. چون روابط اداری و بروکراسی بسیار کمتر از سرزمین اصلی است و شما می‌توانید با کمترین اتلاف وقت به هدف خود برسید. به نظر من مهم‌ترین پتانسیل‌هایی است که در مناطق آزاد وجود دارد این سه هستند.
نقش منتورها و مشاورانی که در گذر وجود دارند را چطور ارزیابی می کنید؟
منتور هایی که ما در گذر با آن ها همکاری داریم، منتورهای تخصصی هستند که با توجه به چهار حوزه تخصصی ما یعنی عمران، انرژی، محیط‌زیست و گردشگری، خدمات و مشاوره‌های تخصصی به تیم‌ها می‌دهند. منتورهای گذر اغلب مدیران عامل شرکت های دانش بنیان هستند. آنها توانسته اند راه پیشرفت را طی کنند یا حتی شکست بخورند، همچنین منتورهای کسب و کار گذر نیز در حوزه کارآفرینی تجربه دارند و به واسطه تحصیلات آکادمیک خود، توانمندند و به تیم ها کمک میکنند. ما در گذر منتورهایی هم در بخش صادرات داریم که بسیار مهم است آنها مدل های درآمدی که برای کشورهای منطقه خلیج فارس مناسب است را برای استارتاپها ایجاد میکنند. در ضمن ما دو بخش دیگر در گذر داریم که به عنوان بازوی اجرایی گذر هستند و به ما کمک میکنند: یکی آکادمی گذر که بخش آموزش یا می‌توان گفت همین بخش منتورینگ را به صورت یکپارچه به تیم‌ها ارائه می‌دهد. و دیگری استودیوی گذر، که خدمات دیجیتال مارکتینگ را به تیم‌ها ارائه می‌دهد. یعنی سعی کرده‌ایم که تیم‌ها کمترین دغدغه را برای بحث دیجیتال مارکتینگ داشته باشند. از بحث سوشال مدیا، بحث طراحی سایت، بحث‌های مارکتینگ و…
شتابدهنده گذر به چه چیزهای دیگری برای رشد احتیاج دارد؟
چون مجموعه‌ی ما یک مجموعه‌ای خصوصی است و معمولا مجموعه‌های خصوصی دغدغه‌های مشترکی دارند. این مجموعه ها مثل ارگان های دولتی نیستند و نیاز به نگاه بازتری دارند و دوستان باید روند چابکتری را در نظر بگیرند و ما را از بروکراسی یا کارهای اداری حتی الامکان معاف کنند. همچنین نیاز است ما برخی کارها را در مقیاس بزرگتری انجام دهیم، مثل رویدادها یا فستیوالهایی در حد ملی که میتوانیم در جزیره کیش برگزار کنیم. این مسائل نیازمند هماهنگی با دستگاه های اجرایی و مذاکرات و همکاری آنهاست.
یک خاطره پررنگ از تاسیس شتابدهنده گذر بگویید:
خب اجازه دهید دلیل انتخاب اسم گذر را بگویم. واقعیت این است که چون گذر برای خود من معنی دارد و دوست داشتم به عنوان یک خاطره بگویم، خیلی ها از من سوال میکنند که چرا اسم گذر را انتخاب کردید؟ کلمه گذر یک کلمه‌ی کاملا فارسی در وهله اول است و به معنی این است که شما از یک جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کنید. یعنی یک عبوری اتفاق می‌افتد. ما در شتابدهنده، معمولا استارتاپ‌هایی که می‌آیند و در سایکل قرار می‌گیرند از یک نقطه‌ای شروع به رشد میکنند و به یک نقطه‌ی انتهایی می‌رسند که میشود انتهای سایکل شتابدهی ، این دوره به نظر میرسد یک دوره‌ی گذری است که این استارتاپها کنار ما قرار می‌گیرند تا این دوره را طی کنند به همین خاطر این وجه تَسمیه به این صورت است که انگار ما در کنار این تیم‌ها در حال تجربه مسیری هستیم و در جای مناسب از هم جدا میشویم و این مسیر از اول تکرار میشود. حالا ما برای رویدادهای خود از پیشوند و پسوند هم استفاده کردیم، مثل رهگذر، نوگذر و…
برای توسعه گذر چه برنامه ای دارید؟
از آنجایی که یکی از اهداف ما برای ادامه، برقراری ارتباط استارتاپهای ایرانی با خارج از کشور است، برنامه داریم تا در دوسال آینده بتوانیم کارمان را در این راستا توسعه دهیم.
یعنی نگاه ما این است که در مناطق آزاد مثل کیش، قشم، چابهار و… که پتانسیل بالایی دارند، کار توسعه استارتاپ را انجام دهیم و پس از آن کشورهای حوزه خلیج فارس را به عنوان هدف در نظر گرفتیم تا بتوانیم دفاتر خودمان را در آن کشورها دایر کنیم.
