شرکت کوک و دوک یکی از تولیدکنندگان موفق صنعت نساجی کشور، بیش از ۱۰ سال است که در حوزه طراحی، تولید و فروش و صادرات پوشاک زنانه، مشغول به فعالیت می باشد. این شرکت اولین کارخانه خود را بیش از ۱۰ سال پیش در شهرک صنعتی سفید رود رشت افتتاح نمود و در حدود ۲ سال پیش، فاز دوم تولیدی خود را در منطقه آزاد انزلی، تاسیس نموده است. برای آشنایی بیشتر با کوک و دوک، با آقای صالحی، مدیر کارخانه و قائم مقام مدیرعامل این شرکت گفتگو کردیم:
چه چیزی شما را تشویق به ایجاد کسب و کار در منطقه آزاد کرد؟
از بزرگترین جذابیت های مناطق آزاد، بحث نبود تشریفات گمرکی می باشد تا از طریق کاهش قیمت تمام شده، شرکت بتواند با خارج از کشور از نظر قیمت رقابت کند. هم چنین دست تولید کننده در استفاده از انواع مواد اولیه دلخواه باز می باشد نه اینکه ناچار باشد که فقط و فقط از مواد اولیه ای که تاجر و پارچه فروش تهران، تامین می کند، استفاده کند.
چه چیزی در منطقه به صادرات شما کمک کرده است؟
البته زیرساخت های موجود در منطقه آزاد، خیلی تفاوت چندانی با زیرساخت های سرزمین اصلی نداشته ولی قطعا حضور یک سری از شرکت های بسیار خوب و قوی در حوزه صادرات، موجب حضور تجار خوب خارجی با ظرفیت های خرید بالا در منطقه شده که این خود موجب افزایش بازار فروش و تسهیل صادرات برای سایر شرکت های منطقه می گردد. پس قطعا تجمع هر چه بیشتر رقبا و شرکت های مشابه در منطقه (که مناطق آزاد یکی از بستر های مناسب آن هستند) و تولید تنوع بالایی از کالاها ، هم بازار فروش و مشتری های همه شرکت ها را افزایش خواهد داد و هم زمینه سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم خارجی را تسهیل خواهد نمود.
سید محصولات کوک و دوک چه چیزهایی را شامل می شود؟
شرکت ما سال هاست که در حوزه تولید پوشاک زنانه در شهرک صنعتی سفید رود رشت، مشغول به کار بوده و البته هم اکنون نیز، کارخانه مذکور فعال می باشد و از حدود دو سال پیش، کارخانه جدیدمان در منطقه آزاد انزلی افتتاح شد که این کارخانه نیز در حوزه تولید پوشاک زنانه فعال می باشد. البته در همان اوایل افتتاح کارخانه، با بیماری کرونا مصادف شدیم که باعث شد از همان شروع فاز اول کرونا، در هر دو کارخانه، با تمام ظرفیت به تولید ماسک بپردازیم و تا آبان ۹۹، تا روزی ۶۰ هزار ماسک تولید نمودیم. البته در تولید ماسک هم چون اول، یک سری اطلاعات داده شد ولی بعد بازار اشباع گردید، خیلی متضرر شدیم که البته در این بین، سازمان مناطق آزاد خیلی به ما کمک کردند و مشکلات موجود مربوط به بخش غذا و دارو رشت بود که سلیقه ای عمل کردند. مثلا در جریان تولید ماسک چون پارچه سهمیه ای نداشتیم، بهای تمام شده هر عدد ماسک برای ما، ۹۰۰ تومان در آمد ولی طبق مصوبه سازمان غذا و دارو، هر عدد ماسک را از ما ۵۰۰ تومان خریداری کردند یعنی یک میلیون و چهارصد هزار ماسک را از ما هر کدام ۴۰۰ تومان ارزان تر از بهای تمام شده خریداری نمودند که این نوع برخورد ها قطعا تولید کننده را دلسرد می نماید.
آیا توان رقابت با محصولات خارجی را دارید؟
تولیدات ما شامل مانتو می باشد که خیلی مشابه خارجی ندارد ولی بخش کارهای زمستانی، پالتو و بارانی ها، نمونه های خارجی دارند. تا کنون در این دو سال، به دلیل شیوع کرونا و عدم امکان واردات مواد اولیه و هم چنین نوسانات نرخ ارز، تمام مواد اولیه ما از داخل کشور وارد می شد و از طرفی به دلیل زیرساخت های ضعیف در داخل و بسیار گرانتر بودن مواد اولیه داخلی نسبت به مثلا نمونه های چینی و هم چنین عدم تنوع کافی، دست تولید کننده هم از نظر تنوع و کیفیت و هم قیمت بسته می شود؛ لذا اگر محصول ما را با مشابه خارجی آن در یک تراز قیمتی، بسنجید، به جد می توان گفت که کیفیت کالای ما اگر بالاتر نباشد، پایین تر نیست. هم چنین دلیل دیگر کمتر بودن کیفیت نسبی کالای ما نسبت به نمونه خارجی آن، این است که به دلیل بالا بودن انواع هزینه های تولید در کشور ما نسبت به خارج از کشور، تولید کننده مجبور است سرعت کار را افزایش داده و خواه ناخواه از بسیاری از آپشن های فرآیند تولید بکاهد. لذا یک سری شرکت ها کالای با کیفیت ضعیف را به قیمت پایین عرضه می کنند که بیان تمایز آن برای مشتری بسیار سخت می گردد.
مهمترین هزینه های کسب و کار شما چیست؟
بزرگترین هزینه کارگاه ما، هزینه های جاری کارگاه و پرسنل می باشد. مثلا در زمستان اخیر ۹۰ نفر نیروی کار داشتیم و دائم برق کارگاه قطع می شد و حدود ۵ ساعت از روز برق قطع، کار تعطیل ولی حقوق نیرو پابرجا بود که نهایتا مجبور به خرید ژنراتور ۳۵۰ میلیون تومانی برای کارخانه شدیم.
مواد اولیه شما چگونه تامین می شود؟
ظرفیت تولید ما بالاست و به تبع آن، ظرفیت استفاده از مواد اولیه بالایی داریم و هر کسی هم در درجه اول مایل است که مواد اولیه خود را از داخل کشورش – به شرط وجود مشابه داخلی – تامین کند و پول را در داخل خرج کند ولی واقعیت آن است که ما در صنعت نساجی، غیر از بحث نوسانات ارز، در مواد اولیه، سیستم طراحی و دستگاه های تولید و … ، نسبت به دنیا خیلی عقب هستیم و لذا مثلا پارچه ای را که از داخل باید به متری ۱۰۰ هزار تومان تهیه کنیم، مشابه خارجی آن را از چین می توان با یک سوم قیمت تهیه نمود. برنامه ما نیز این بوده که بخشی از مواد اولیه را از داخل و بخشی را از خارج تامین کنیم ولی در این دو سال اخیر که در کارخانه جدید مشغول به کار هستیم، به دلیل نوسانات و گرانی نرخ ارز و پاندمی کرونا، تمام مواد اولیه را از داخل تامین کردیم که البته در ابتدا اشاره کردم که باز به دلیل همین مسائل کرونا و ارز، در دو سال هیچ گونه صادراتی نداشتیم و تمام تولیدات را وارد سرزمین اصلی کردیم. ولی قطعا در صورت باز شدن راه های تجاری، مجبوریم جهت رقابت با رقبای خارجی، واردات مواد اولیه ارزان قیمت خارجی را نیز در دستور کار قرار دهیم. البته یک برهه ای در این دو سال، شرایط صادرات ماسک برایمان ایجاد شده بود که آن هم جلویش گرفته شد و گفتند که باید در داخل کشور دپو شود.
چه چیزی می تواند به صادرات شما کمک کند؟
امروزه بحث فروش چه در داخل و چه در خارج کشور، به عامل مهمی بستگی دارد و آن، شناخت فرهنگ مخاطب و مشتری است. مثلا یک لباس با یک طرح و ترکیب رنگ خاص در داخل کشور فروش دارد ولی در کشور دیگر، بازار ندارد و بالعکس. در این میان بزرگترین عاملی که به مسئله بالا کمک می کند، این است که نهاد ها و سازمان ها مربوطه، تجار و بازرگانان خارجی را با تولید کنندگان داخلی مرتبط کنند تا نیاز های آن ها به طور مشخص برای تولید کننده مشخص گردد.
ما در کارخانه بهترین برندهای دنیا را نمونه گیری می کنیم و از نظر قدرت تولید، هیچ کمبودی نداریم ولی باید بدانیم که بازار هدف ما چه محصول با چه خصوصیاتی می خواهد تا با تولید محصولات کم فروش یا بدون بازار، متحمل ضررهای فراوان نشویم.
پیشنهاد ما در این رابطه، تشکیل یک دپارتمان پوشاک در منطقه آزاد می باشد تا ما و بازرگانان خارجی به خصوص کشورهای همسایه را متقابلا به هم معرفی نماید. حتی هزینه های این دپارتمان خصوصی از شرکت ها گرفته شود ولی ساختار آن درست و کارآمد باشد.
الان نمایشگاه هایی برگزار می شود ولی چون اعتبارو ارزش آن ها و اینکه در حوزه پوشاک چه قدر قدرتمند هستند، خیلی مشخص نیست، شرکت ها به دلیل هزینه های هنگفت شرکت در آن ها، معمولا ریسک حضور در آن ها را متحمل نمی شوند. به نظر من اگر این مشکل نهادی – تشکیل بستری جهت شناخت بازار هدف و بازاریابی – حل نشود، هیچ گاه صادرات ما توسعه نخواهد یافت بلکه روز به روز سهم صادرات تولید کنندگان کشور در کشورهای هدف کاهش خواهد یافت. مثلا اخیرا ترکیه به دلیل اجرای برنامه ریزی های خوب در جهت صادراتش، در حال جایگزین کردن خود در بازار پوشاک عراق به جای ایران است.
لذا اگر ظرفیت های کشور مقابل مشخص باشد، ما آماده هر نوع تولید از نظر حجم و کیفیت هستیم به عبارتی ساختار و فرآیند های تولیدمان از طراحی تا بخش های مختلف تولید، کامل است ولی این تشخیص دقیق ظرفیت ها، صرفا کار نهادها و سازمان هاست و از عهده شرکت ها بر نمی آید مگر با تحمل هزینه های گزاف !
چه فاکتورهایی بر صادرات پوشاک اثرگذار هستند؟
به نظر من ۳ آیتم در صادرات پوشاک موثر است: قیمت، کیفیت، زمان. در مورد بحث زمان، ما این مشکل را در کشور داریم که پروسه ارسال بار به دلایل مختلف، زمان‌بر می شود و کالا ها دیر به دست مشتری می رسد. در بحث قیمت هم همانطور که قبلا هم اشاره شد، بیشتر، بحث تولیدات بسیار ارزان قیمت چینی است که رقابت پذیری ما را در بازار جهانی دچار مشکل می نماید. در باب کیفیت هم قبل از این اشاره کردم که عمدتا هزینه های گزاف تولید در ایران و ناگزیر از سرعت بالای تولید و هم چنین کم کیفیت بودن مواد اولیه به دلایل قدیمی بودن زیرساخت ها، کیفیت را تا حدی کاهش می دهد و عامل دیگر هم همین نا مشخص بودن بازار هدف است که یک مشکل نهادی است و راه حل نهادی دارد. هم چنین در این بستر، می توان بین شرکت های مستقر در مناطق آزاد مختلف نیز ارتباط برقرار کرد و یک دیتابیس کامل و خوبی ایجاد نمود که این خود می تواند گاها پیشنهادات تولید از طرف خود تولیدکنندگان را نیز به دلیل شناخت ظرفیت های تولید مختلف در کل مناطق آزاد کشور، ایجاد نماید. مثلا از کاربرد این دیتابیس های نهادی اینکه در دوران تولید ماسک، در یک برهه ای برای تهیه پارچه به مشکل خوردیم که از طریق دبیر اتحادیه صنف نساجان که دیتابیس خوبی از تولیدکنندگان داشتند، مشکل حل شد.
فعالیت در مناطق آزاد چه تفاوتی با سرزمین اصلی دارد؟
از نظر هزینه های دولتی مثل انواع مالیات ها و بحث گرفتن مجوزها مثل پروانه بهره برداری و … ، هیچ تفاوتی بین منطقه آزاد و سرزمین اصلی وجود ندارد و فقط بحث هزینه های گمرکی کمتر است. یک سری مزیت های مالیاتی هم بوده، که امسال دستور آمده که برداشته شود. فقط چون از نظر تعداد شرکت ها نسبت به سرزمین اصلی کمتر هستیم و تمایل سازمان مناطق آزاد به حضور و حفظ سرمایه گذار می باشد، انجام کارهای اداری مثل گرفتن پروانه ها و مجوزها با سرعت بیشتری انجام می گردد.
