امروزه عنوان استارتاپ یا کسب و کارهای نوپا در بین افراد جامعه به واژه‌ای شناخته شده است. با همین تناسب، حقوق استارتاپ ها نیز جزء مواردی است که باید بسیار به آنها توجه کرد تا درگیر چالش‌های حقوقی استارتاپ ها نشویم. با توجه به اهمیت موضوع، در این مطلب که توسط کارشناسان حقوقی تکداد تهیه شده، به این چالش‌ها پرداخته‌ایم.
حقوق استارتاپ ها جزء موارد جدیدی است که در سال‌های اخیر به دلیل رشد فزاینده‌ی استارتاپ ها و کسب و کارهای بر بستر اینترنت مورد توجه قرار گرفته است. عموماً چالش‌های حقوقی استارتاپ ها در مراحل مختلف تشکیل استارتاپ، از ثبت و راه‌اندازی آن گرفته تا توسعه و مهم‌تر از همه در مرحله‌ی سرمایه‌گذاری می‌تواند اتفاق افتند. از جمله مواردی که بیشتر از مابقی موارد از نظر حقوقی برای استارتاپ‌ها چالش برانگیز شده‌اند می‌تواند به ثبت برند، ثبت اختراع، قراردادهای هم‌بنیانگذاران و مواردی از این دست اشاره نمود.
اصولاً چالش‌های حقوقی در ۳ مرحله‌ی زمانی برای استارتاپ ها ایجاد می‌شود :
۱- قبل از شروع به کار
۲- حین انجام کار
۳- پس از توسعه و رشد
در ادامه به مهم‌ترین چالش‌های حقوقی استارتاپ‌ها اشاره خواهیم کرد.
۱- غیرقانونی بودن فعالیت
وجود قانون در مورد یک فعالیت، منحصر به کشور ایران نیست. حتی کشورهایی که تمام مناسبات اقتصادی و سیاست‌های بازار را بر اقتصاد آزاد بنا نهاده‌اند نیز برخی از فعالیت‌ها را از نظر قانونی منع کرده‌اند. در ایران نیز دو دسته از کسب و کارها از نظر قانونی ممنوع است:
-
دسته‌ی اول: فعالیت‌های اقتصادی مغایر با شرع
به‌عنوان مثال فروش گوشت خوک در ایران با توجه به الزامات شرعی، مجاز نیست. اگر چه این فعالیت در بسیاری از کشورها منع قانونی ندارد. به‌عنوان مثال اگر شخصی وب سایتی اینترنتی را در کشور ایران برای فروش گوشت خوک تاسیس کند، نه تنها نمی‌تواند با مراجعه به دادگاه، از کسی که هزینه‌ی خرید گوشت را پرداخت نکرده است، شکایت کند بلکه ممکن است بر اساس قوانین شرعی و کیفری نیز با او برخورد شود.
-
دسته‌ی دوم: معاملات با هدف مغایر قانون
بر اساس قانون مدنی ایران، هر گونه فعالیتی که با قوانین شرعی و قانونی مغایرت داشته باشد، ممنوع بوده و اگر کسی استارتاپ خود را بر پایه‌ی چنین فعالیت‌هایی بنا کند، نه تنها از پشتیبانی قضایی برخوردار نخواهد بود بلکه بر اساس قوانین کیفری نیز مجازات خواهد شد. نمونه‌ی این نوع استارتاپ ها، وب سایت‌های قمار و شرط‌بندی و … است.
۲- دریافت نکردن مجوزهای لازم
مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وب سایتی را با نام « وب سایت ساماندهی » تاسیس کرده است که وظیفه‌ی این وب سایت، جمع‌آوری اطلاعات تمامی وب سایت‌ها و سامانه‌های اینترنتی است. در صورت عدم دریافت مجوزهای لازم و همچنین عدم ثبت وب سایت استارتاپ در وب سایت ساماندهی، امکان فیلترینگ وب سایت بدون اخطار وجود دارد. به‌عبارت دیگر بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۱ قانون جرائم رایانه‌ای، در صورتی که مدیر یک وب سایت اطلاعات موردنظر را در وب سایت ساماندهی ثبت کرده باشد، در صورت تخلف ابتدا از او خواسته می‌شود تا محتوای مجرمانه را از روی وب سایت حذف نماید. در صورت عمل به این اخطار، وب سایت فیلتر نخواهد شد.
۳- عدم رعایت حقوق افراد
یکی از موارد مهم در چالش‌های حقوقی استارتاپ‌ها، عدم رعایت حقوق افراد مختلف است. یکی از مهم‌ترین مصادیق این موضوع، سرمایه‌گذاری بر روی یک اختراع است که قبلاً توسط فردی دیگر به ثبت رسیده باشد. توجه به این نکته ضروری است که در صورت عدم توجه به این موضوع، حتی اگر استارتاپ سال‌ها بر روی ایده کار کرده باشد و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی هم بر روی آن انجام داده باشد، با توجه به اینکه اختراع متعلق به فرد دیگری بوده است قطعاً موجب شکست استارتاپ و ضرر و زیان‌های سنگین خواهد شد.
۴- مشکلات حقوقی و قانونی شرکاء و هم‌بنیانگذاران
این حقیقت که شرکاء و هم‌بنیانگذاران یک استارتاپ باید از نظر اخلاقی به یکدیگر شبیه باشند، بر هیچ کس پوشیده نیست. اما نکته‌ی دیگری نیز که باید به آن توجه کرد، مشکلات حقوقی شخصی شرکاء و هم‌بنیانگذاران است. تصور کنید که یکی از شرکاء بدهی مالی سنگینی که دارد و بر اساس قانون، تمامی اموال وی و از جمله سهامی که در استارتاپ دارد، به نفع طلبکاران ضبط می‌شود. بدیهی است که چنین تکانه‌ای بر استارتاپ و همچنین نحوه‌ی فعالیت آن اثرگذار خواهد بود.
۵- ابهام در مورد حقوق سرمایه‌گذاران و شرکاء
تجربه ثابت کرده است که روزهای اول تاسیس یک استارتاپ، همه چیز زیبا است. افراد و هم‌بنیانگذاران برای رسیدن به نقطه‌ی اوج استارتاپ، از جان و دل مایه گذاشته و برای رسیدن به هدف بسیار تلاش می‌کنند. اما متخصصین حقوقی تکداد به کرّات با مواردی مواجه شده‌اند که پس از رسیدن به نقطه‌ی سودآوری استارتاپ، با توجه به عدم شفافیت در مورد مباحث مالی بین افراد، میان هم‌بنیانگذاران اختلاف ایجاد شده و همین مورد باعث ضربات جبران ناپذیر به ساختارِ استارتاپ شده است. به همین دلیل همواره پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از چالش‌های حقوقی استارتاپ‌ها، حتماً قراردادی شفاف و صریح بین هم‌بنیانگذاران منعقد شود.
۶- قراردادهای سرمایه‌گذاری در استارتاپ و شفافیت آنها
بر هیچ کس پوشیده نیست که پیشروی استارتاپ‌ها و رسیدن به هدف نهایی، جز با سرمایه‌گذاری اولیه مقدور نخواهد بود. تمامی شرکت‌ها و به‌ویژه استارتاپ ها برای شروع به فعالیت، نیاز به سرمایه گذاری مالی دارند. در بیشتر موارد بخشی از سرمایه‌ی موردنیاز توسط اعضایِ استارتاپ تامین می‌شود اما واقعیت این است که استارتاپ‌ها به سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل معمولاً نیاز به سرمایه گذاری های خارجی در تمامی استارتاپ ها دیده می‌شود.
یکی از مشکلاتی که در زمینه‌ی جذب سرمایه گذار خارجی برای استارتاپ وجود دارد، عدم لحاظ کردن حقوق استارتاپ در این زمینه است. معمولاً سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای، با هدف کسب سود بیشتر، شروطی یک‌جانبه را در قرارداد وارد می‌کنند غافل از اینکه عدم توجه به سودِ منطقی شرکاء استارتاپ می‌تواند موجب بی‌انگیزگی شود و به‌صورت غیرمستقیم سودِ سرمایه‌گذار را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
۷- مشکلات مالیاتی
از جمله موارد بسیار مهم در زمینه‌ی استارتاپ ها، موضوعِ مالیات این شرکت‌ها است. البته نظرهای متفاوتی در مورد مالیات استارتاپ ها وجود دارد. گروهی از کارشناسان اقتصادی بر این عقیده هستند که استارتاپ ها نیز مانند تمامی مشاغل دیگر، با توجه به اینکه فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند، موظف به پرداخت مالیات هستند. از طرف دیگر، گروهی نیز بر این عقیده‌اند که با توجه به کارآفرینی این نوع کسب و کارها، باید حمایت‌های بیشتری از آنها شده و معاف از مالیات باشند.
۸- مشکلات بیمه‌ای
یکی دیگر از مواردی که برای استارتاپ‌ها ایجاد چالش حقوقی می‌کند، مسئله‌ی بیمه است. اگر چه این موضوع را می‌توان به نوعی به دلیل نبود قانون صریح در این موضوع دانست. توضیحی که می‌توان در این خصوص ارائه داد این است که در مورد مشاغل سنتی، تکلیف بیمه کاملاً مشخص است. اما وقتی صحبت از کسب و کارهای نوپا و استارتاپ‌ها به میان می‌آید، با توجه به اینکه بسیاری از افرادی که در این مشاغل کار می‌کنند، کار خود را به‌صورت دورکاری انجام می‌دهند، قوانین تا اندازه‌ای غیرشفاف است. بنابراین به نظر می‌رسد در مورد استارتاپ‌ها، نیاز به بازنگری کلی در قوانین وجود دارد.
نتیجه‌گیری
با توجه به اینکه عموماً جوانان اقدام به تأسیس استارتاپ‌ها می‌کنند، در بسیاری از موارد تسلط آنها بر مفاهیم حقوقی استارتاپ‌ها نیز کم است. با توجه به اهمیت این موضوع و این حقیقت که عدم توجه به این موضوع حتی می‌تواند موجودیت استارتاپ را به چالش بکشد و سبب ضررهای هنگفت گردد، در این مقاله کارشناسان حقوقی وب سایت تکداد سعی کردند، شما را با مهم‌ترین چالش‌های حقوقی استارتاپ‌ها آشنا کنند. در نهایت با تاکید مجدد به اهمیت این موضوع، پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که قصد راه‌اندازی و یا توسعه‌ی استارتاپ را دارید، برای جلوگیری از ضررهای بعدی، حتماً از راهنمایی کارشناسان خبره در این زمینه استفاده نمائید.
منبع : zaya.io/qitz7
