شرکت های دانش بنیان انواع بسیاری دارند که در دسته بندی های مختلفی قرار می گیرند. اگر به یاد داشته باشید در مقاله “شرکت دانش بنیان چیست و چه تفاوت هایی با شرکت خلاق دارد” اشاره کردیم که شرکت های خلاق مبتنی بر خلاقیت و نوآوری، محصولات خود را ارائه می کنند، در حالی که محصولات و خدمات شرکت های دانش بنیان بر پایه فناوری پیشرفته ارائه می شود. این نکته مهم یکی از معیار های دسته بندی شرکت های دانش بنیان است. بنابراین در ابتدا جهت درک بهتر دسته بندی شرکت های دانش بنیان، باید بدانیم:
سطح فناوری چیست؟
سطح فناوری، میزان پیچیدگی محصول/خدمت یک کسب و کار را تعیین می کند. دسته بندی انواع سطوح فناوری عبارتند از:
- سطح پایین
- سطح متوسط
- سطح متوسط رو به بالا
- سطح بالا
- سطح بسیار بالا
انواع شرکت های دانش بنیان
اگر بخواهیم انواع شرکت های دانش بنیان را معرفی کنیم، لازم است بدانیم که آنها به دو حالت مختلف تقسیم بندی می شوند:
حالت اول
حالت اول براساس سطح فناوری در کسب و کار و مزایای تعلق گرفته به شرکت ها است. این حالت خود به پنج دسته مختلف تقسیم می شود:
- شرکت های دانش بنیان نوپا نوع یک: شرکت هایی که از نظر مراحل تجاری سازی در ابتدای تشکیل خود هستند، اظهارنامه مالیاتی را ثبت نکرده یا اظهارنامه مالیاتی صفر داشته اند و لازم است حداقل تا مرحله تولید محصول/ فناوری خود (یا نهایتا به نمونه آزمایشگاهی) رسیده باشند. همچنین سطح پیچیدگی (سطح فناوری محصول که بالاتر توضیح داده شد) این شرکت ها باید بسیار بالا یا حداقل بالا باشد و کپی برداری از محصول به دلیل همین پیچیدگی فنی دشوار بوده و مانع اصلی ورود شرکت های دیگر به بازار باشد. این شرکت ها مشمول همه مزیت ها و حمایت های دانش بنیان خواهند بود.
- شرکت های دانش بنیان نوپا نوع دو: این شرکت ها نیز همانند شرکت نوپا نوع یک فاقد اظهارنامه مالیاتی یا با درآمد صفر هستند. محصول پیش بینی شده برای این دسته از شرکت ها باید به مرحله تولید رسیده و یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده باشد. محصول آنها از سطح فناوری کمتر پیچیده ای (سطحی متوسط یا رو به بالا) نسبت بهشرکت های دانش بنیان نوپا نوع یک برخوردار است. این شرکت ها از همه حمایت های موجود غیر از معافیت مالیاتی بهره مند خواهند شد.
- شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع یک: این شرکت ها بیش از ۲۵ درصد کل درآمدشان در آخرین اظهارنامه مالیاتی، درآمد حاصل از محصول/ محصولات دانش بنیان بوده است و همچنین سطح فناوری یا پیچیدگی این محصولدانش بنیان باید بسیار بالا باشد تا مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک شوند.
- شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع دو (صنعتی):
با جدی شدن اهمیت ورود و استفاده از فناوری های برتر در شرکت های صنعتی، شرکت های متقاضی که در اظهارنامه سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی هستند، در صورت فعالیت در حوزه های فناوری برتر، با دارا بودن یکی از شرایط بندهای زیر، می توانند به صورت شرکت “تولیدی نوع ۲” تایید شوند:
- محصول شرکت هایی که به مرحله تولید رسیده است و این شرکت ها علاوه داشتن تیم طراحی توسعه و تحقیق، از سطح بالایی از فناوری برخوردارند و مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح دو می شوند.
- شرکت هایی که در زمینه پروژه های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPC باشند، با این توضیح که حداقل ۱۰% پروژه آنها شامل معیار های دانش بنیان باشد.
- شرکت هایی که محصولاتشان به مرحله تولید رسیده و یا در حد نمونه آزمایشگاهی قابل ارائه باشد. این محصول علاوه بر داشتن طراحی مبتنی بر بهره گیری از تیم تحقیق و توسعه، باید از سطح فناوری بسیار بالا و پیچیده ای برخوردار باشند و ارزش افزوده زیادی را ایجاد کنند تا مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک گردند.
این شرکت ها نیز همه مزایای دانش بنیان را به غیر از معافیت مالیاتی دارا می باشند. لازم به ذکر است که شرکت های دانش بنیان نوپا نوع ۲ و تولیدی نوع ۲ مشمول استفاده از معافیت مالیاتی نمی باشند.
در مورد شرکت های دانش بنیان نوع ۳ که به تازگی به این لیست اضافه شده اند نیز در مقاله مجزایی توضیح خواهیم داد.
حالت دوم
در حالت دوم براساس نوع فعالیت تقسیم بندی می شوند؛ انواع شرکت های دانش بنیان از نظر نوع فعالیت چهار قسمت هستند:
- شرکت های دانش بنیان تجاری سازی: یکی از مهم ترین چالش ها و مشکلات شرکت های دانش بنیان، تجاری سازی برند و فروش محصولات آن هاست، به همین خاطر شرکت های خدمات تجاری سازی در حوزه دانش بنیان تعریف شدند. این شرکت ها باعث آسان شدن فعالیت و رونق کسب و کار شرکت های دانش بنیان می شوند.
- شرکت های دانش بنیان فرآیندی و خدماتی: شرکت هایی که با به کارگیری تجهیزات و فرآیندهایی که در آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت های دانش بنیان ذکر شده است، اقدام به تولید محصولات غیر دانش بنیان نمایند، می‌توانند تاییدیه دانش بنیان تولیدی نوع دو (صنعتی) را دریافت کنند.
- دانش بنیان نرم و هویت ساز: علوم و فناوری های نرم که صنایع نرم را شکل می دهند، دارای انواع مختلفی هستند که یکی از مهم‌ترین شاخه های آن صنایع “خلاق و فرهنگی” است. این صنایع به طور کلی “اقتصاد خلاق” را شکل می دهد. صنایع خلاق و فرهنگی، در طول چند سال اخیر به قدری توسعه پیدا کرده است که برخی از پژوهشگران، موج چهارم در فراسوی عصر اطلاعات و دانایی را موج صنایع خلاق و فرهنگی می‌دانند. شرکت های فعال در حوزه فناوری های نرم، باید مانند سایرشرکت های دانش بنیان از محصولات دانش بنیان با فناوری سطح بالا برخوردار بوده و همچنین همچنین ویژگی های مالی، فنی و تحقیق و توسعه استفاده شده در این شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد. شرکت های دانش بنیان حوزه نرم و هویت ساز، بنا به شرایط شرکت و محصول دانش بنیان خود می تواند مجوز دانش بنیان خود را در یکی از سطوح نوپا نوع یک و دو و یا تولیدی نوع یک و تولیدی نوع دو دریافت نماید.
- شرکت های دانش بنیان حوزهEPC : به مجموعه شرکت هایی که درآمدشان حاصل از اجرای پروژه های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPC است، با در نظر گرفتن این نکته که حداقل ۱۰% پروژه شامل معیار های دانش بنیان باشد، می توانند اعتبارنامه دانش بنیان تولیدی نوع دو (صنعتی) را دریافت نمایند.
توضیحات:
درآمد عملیاتی: درآمد عملیاتی به درآمد ناشی از فروش کالا یا خدمات شرکت گفته می شود که در ردیف های فروش خالص، درآمد ناخالص پیمانکاری/ ارائه خدمات و سایر درآمدهای عملیاتی (در صورت سود و زیان اظهارنامه مالیاتی شرکت ها) درج می شود.
در مقاله بعد به شرکت های دانش بنیان نوع ۳ و مزایایی که شرکت های خلاق با ارتقا به دانش بنیان نوع ۳ دریافت می کنند نیز خواهیم پرداخت.
