با افزایش سن احتمال ابتلا به زوال عقل افزایش می یابد، اما این بیماری یک بخش طبیعی از پیری نیست. دمانس یا بیماری زوال عقل یک اصطلاح عمومی و مشترک است که برای توصیف علائم مختلف روانشناختی، مانند، فراموشی استفاده می شود. این عارضه تنها یکی از علائم چندین مورد از بیماری ها و اختلالات زمینه ای مغز است. دمانس به تنهایی یک بیماری واحد نیست، بلکه اصطلاحی عمومی جهت توصیف علائم اختلال در حافظه، ارتباطات و تفکر است.
این اختلال عموما با آلزایمر یکسان در نظر گرفته می شود، در حالی که آلزایمر زیر مجموعه ای از این سندرم است. همچنین بین۶۰ تا۸۰ درصد از کل تشخیص های دمانس به آلزایمر (فراموشی) ختم می شود و بیماری آلزایمر اغلب در افراد بالای ۶۵ سال رخ می دهد. استارتاپ چلچلی نیز یک بازی شناختی مبتنی بر مهارت های روزمره زندگی است که حافظه را به چالش می کشد.
افراد تیم چلچلی با توجه به فعالیت خود در کلینیک مغز و شناخت و ارتباطات مستقیمی که با گروه سنی میانسال و سالمند داشته اند، به گونه ای مشکلات و چالش های شناختی این گروه سنی را از نزدیک لمس کردند که در نهایت همین موضوع باعث شد تا گرد هم جمع شوند و چلچلی را راه اندازی کنند. در ادامه گفت و گوی اکوموتیو با هم بنیانگذار این مجموعه را دنبال کنید:
لطفا از بیوگرافی و مسیر کاری خود بگویید:
من فرح بکی زاده هستم، تحصیلاتم را در مقطع کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی از دانشگاه تهران به اتمام رسانده ام. در حال حاضر به عنوان هم بنیانگذار استارتاپ چلچلی و کارشناس آموزش و پژوهش کلینیک مغز و شناخت مشغول به کار هستم.
چلچلی چیست و چطور متولد شد؟
چلچلی یک بازی موبایلی شناختی ویژه بزرگسالان است که مجموعه ای از تمرینات شناختی را با هدف ارتقای حافظه در بستر یک بازی ارائه می دهد. بازی چلچلی براساس سناریو مهمانی بومی و متناسب با فرهنگ کشورمان پیاده سازی شده است. از طرفی با توجه به اینکه تمام اعضای تیم چلچلی تجربه کار با این گروه سنی در حوزه توانبخشی را به گونه ای داشته اند، ضرورت وجود پلتفرمی که به ارتقای کارکردهای شناختی افراد به خصوص در حوزه حافظه وجود داشته باشد، احساس می شد.
در کنار آن، افزایش جمعیت سالمندان و اختلالات شناختی همچون، دمانس در این گروه سنی، اعضای تیم را دور هم جمع کرد تا به فعالیت در این حوزه بپردازند.
تیم چلچلی از چه اعضایی تشکیل شده است؟
افراد کلیدی تیم چلچلی عبارتند از، دکتر مصطفی الماسی متخصص مغز و اعصاب، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و مدیر دپارتمان حافظه کلینیک مغز و شناخت، پوریا اکبری فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته توانبخشی شناختی از دانشگاه شهید بهشتی و درمانگر توانبخشی شناختی کلینیک مغز و شناخت و سینا توکلی که تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت توانبخشی از دانشگاه علوم پزشکی ایران به پایان رسانده است و مدیریت کلینیک مغز و شناخت را به عهده دارد.
جامعه هدف چلچلی چه کسانی هستند؟
جامعه هدف چلچلی افرادی با بیش از ۵۰ سال سن هستند. این سن میانگین زمان بازنشستگی افراد در ایران است، در حقیقت زمانی که افراد از شغل خود فراغت پیدا می کنند و بنا به تقویم رویدادهای اجتماعی مجموعه ای از فعالیت هایی که منجر به افزایش ذخایر کارکردهای شناختی آنان می شود، کاهش پیدا می کند. از سوی دیگر در طی آن زمان، به تدریج سایر اختلالات شناختی افراد به شکل خفیف و جدی شروع شده و در ۶۰ سالگی به صورت جدی خود را نشان می دهند.
آیا دغدغه یا مسئولیت اجتماعی شما را ملزم به راه اندازی این کسب و کار کرده است؟
یک بخشی از دغدغه تیم در راستای مسئولیت اجتماعی بوده است. شما اگر مجموعه ای از برنامه ها و پلتفرم های مختلف دیجیتال را در تمام حوزه ها بررسی کنید، متوجه می شوید که اغلب آنها متناسب گروه سنی جوانان ساخته می شوند، اما میانسالان و سالمندان سهمی از فناوری های دیجیتال ندارند.
این موضوع در داخل کشور ما به شکل پررنگ تری دیده می شود، از این رو به فعالیت بیشتری از جانب گروه های مختلف در این حوزه نیاز است. همانطور که می دانید امسال شعار جهانی روز سالمند، بهره مندی عادلانه همه سنین از فناوری های دیجیتال است که ضرورت توجه فعالان حوزه دیجیتال به این گروه سنی را گوشزد می کند.
به چه علت افراد دچار ضعف حافظه می شوند؟
ضعف حافظه به دلایل مختلف و در هر سنی می تواند افراد را درگیر کند. از مجموعه عواملی که می تواند حافظه افراد را تحت تاثیر قرار بدهد، سکته مغزی، بیماری ام اس، ضربه مغزی و یا اختلالات روانی است. همچنین یکی از بیماری هایی که به صورت جدی با افزایش سن بر سلامت کارکردهای شناختی افراد، مانند، حافظه اثر می گذارد، انواع دمانس است که بیماری آلزایمر را نیز شامل می شود و طبق آمار یک درصد از افراد بالای ۶۵ سال به آلزایمر دچار می شوند.
کارکردهای شناختی چیست؟
کارکردهای شناختی مجموعه ای از فعالیت های مغز است که از بدو تولد در همگی ما وجود دارد و با گذشت زمان نیز رشد و پیشرفت می کند. این فعالیت های مغزی عبارتند از، حافظه، توجه، بازداری، حل مسئله، تصمیم گیری، سرعت پردازش و … که تمامی آنها توانایی های مغز ما را برای نظم دهی و مدیریت مجموعه ای از فعالیت های روزانه، یادگیری و سایر کارهای زندگی توانمند می سازد.
مسائل شناختی از چه اهمیتی برخوردارند؟
شما برای انجام دادن ساده ترین کارهای روزانه خود به کارکردهای شناختی مغزتان وابسته هستید. در صورتیکه هرکدام از این کارکردهای شناختی با اختلال روبرو شوند، برای انجام انواع کارها در طول روز دچار مشکل خواهید شد، از جمله، خرید کردن، رانندگی تا یادگیری و ارتباط با دوستانتان. در نتیجه سلامت شناختی ارتباط مستقیم با سطح کیفی زندگی شما دارد.
بازی های چلچلی چه نقشی در تقویت مهارت های شناختی و بهبود عملکرد مغز ایفا می کنند؟
بازی چلچلی از مجموعه ای از نرم افزارها و تمرینات شناختی کلینیکال معتبر، همچون، ریهاکام الگو گرفته و در فاز اول بر حافظه افراد متمرکز است. در واقع با ارائه تمرینات و چالش هایی که در بازی برای بازیکن ایجاد می کند، حافظه شنیداری، دیداری، بازشناسی چهره، دیداری فضایی، عددی، بازداری و تصمیم گیری را مورد هدف قرار می دهد.
چالش هایی که در جامعه در رابطه با مشکلات شناختی وجود دارد چیست؟
شاید مهمترین موضوع نبود دانش و آگاهی کافی عموم مردم درباره کارکردهای شناختی و اهمیت توجه به سلامت شناختی آنان باشد. در مرحله اول همان طور که اطلاع رسانی های خوبی در زمینه رسیدگی و توجه به قند و فشار خون با افزایش سن انجام شده است، درخصوص اهمیت سلامت شناختی نیز لازم است تا دانش مناسب به افراد جامعه داده شود. از نظرمن، دانش شناختی بیشتر از گذشته باید از پشت دیوارهای دانشگاه و کلاس های درس وارد اجتماع شود تا آگاهی عموم جامعه در این حوزه افزایش یابد. البته لازم به ذکر است که در سال های اخیر از جانب متولیان این حوزه اقدامات خوبی صورت گرفته است.
فکر می کنید تولید محتوا در این حوزه به این چالش ها کمک می کند؟
قطعا افزایش آگاهی و تولید محتوای مناسب گروه سنی میانسالان و سالمندان، گام اصلی و مهمی برای پیشگیری از چالش های شناختی پیش رو در این سن است.
آیا چلچلی در مورد تولید محتوا جهت آگاه سازی کاری انجام داده است؟
یکی از فعالیت های اصلی چلچلی، برگزاری لیگ های حافظه سالمندی برای ادارات بازنشستگی سازمان ها، ارگان های مختلف و کانون های سالمندی اداره کل سلامت شهرداری تهران است.
در حال حاضر لیگ حافظه سالمندی با همکاری شهرداری تهران درحال برگزاری است که در این فرآیند لیگ، شرکت کنندگان ابتدا در ۳ وبینارهای آموزشی شرکت داده شدند و با مفاهیمی، مانند، آلزایمر، شناخت علائم، غربالگری هایی که با افزایش سن باید انجام بدهند، تمرینات و فعالیت های روزانه زندگی که موجب تقویت کارکردهای شناختی می شود، آشنا شدند.
روند شکل گیری تیم تان چگونه بوده است؟
همانطور که گفتم اعضای تیم چلچلی در کلینیک مغز و شناخت مشغول به کار هستند و هرکدام از آنها با گروه سنی میانسال و سالمند ارتباط دارند، بنابراین چالش های شناختی و مسائل پیش روی این گروه سنی را از نزدیک لمس کرده اند. شیوع کرونا و محدودیت برای برگزاری برنامه های توانبخشی حضوری ما را کنار هم قرار داد تا به پلتفرمی آنلاین برای ارائه خدمات تمرینات شناختی فکر کنیم که در نهایت با جلسات مختلف و متعدد به بازی موبایلی چلچلی رسیدیم.
چلچلی چه آزمون هایی را در جهت سنجش خود طی کرده است؟
برنامه ما این است که میزان اثربخشی بازی چلچلی در ارتقای کارکردهای شناختی را بررسی کنیم و در این رابطه، پژوهشی زیر نظر دکتر الماسی در دانشگاه علوم پزشکی ایران تعریف شده است که در حال اجرای آن هستیم و به زودی نتایج آن را منتشر خواهیم کرد.
تاکنون از جانب کدام مجموعه ها حمایت شده اید؟
ما از جانب تعدادی از مجموعه ها حمایت هایی را دریافت کردیم، مانند، ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه تهران و اداره کل سلامت شهرداری تهران.
تا به امروز چند نفر از خدمات شما بهره برده اند؟
تاکنون ۱۴۵۰ نفر بازی را نصب کردند و در لیگ حافظه چلچلی شرکت کردند.
آیا محصول شما نمونه مشابه داخلی یا خارجی دارد؟ مزیت چلچلی نسبت به آنها چیست؟
نمونه مشابه داخلی و خارجی در حوزه بازی شناختی که به طور ویژه برای سالمندان ارائه شده باشد، نداریم. بازی های شناختی مختلفی در بازار وجود دارد، اما جای ارائه تمرینات شناختی در بستر یک سناریو بازی بدون یکنواختی مینی گیم های تکراری خالی بود. از آن با اهمیت تر، موضوع زبان و طراحی ویژه برای سالمندان است که امکان استفاده برای آنان را فراهم کند. علاوه بر آن، چلچلی در طراحی خود از تمرینات شناختی معتبر کلینیکال، مانند، ریهاکام الگو گرفته است.
مدل درآمدزایی شما چگونه است؟
مدل درآمدی اصلی چلچلی برگزاری لیگ برای ادارات بازنشستگی سازمان های خصوصی و دولتی است، همچنین فروش اشتراک به کلینیک ها، مراکز درمانی و فروش درون برنامه ای بازی از راه های دیگر کسب درآمد چلچلی است.
چشم اندازتان برای آینده چلچلی چگونه است؟
ما در نظر داریم تا چلچلی به عنوان اپلیکیشن جامع خدمات سالمندی تبدیل شود که به ارائه تمرینات شناختی در بستر بازی، ارائه خدمات پزشکی و روان درمانی ویژه سالمندان، ایجاد شبکه معرفی، تخفیف محصولات سالمندی و ایجاد شبکه اجتماعی ویژه گروه سنی بالای ۵۰ سال می پردازد.
در آخر خاطره ای جذاب از کاربران چلچلی را برایمان تعریف کنید:
یکی از کاربران ما که در لیگ حافظه سالمندی تهران شرکت کرده بود، زمانی که در یکی از وبینار ها نظرشان را برای ارتقای بازی درخصوص بازی و کاربری آن پرسیدیم، در پاسخ گفت: «تا به امروز کسی با ما بازی نمی کرد و برای ما بازی نمی ساخت، از این جهت که دیده شدیم و برنامه ای به طور ویژه برای ما ساخته شد، علی الخصوص در حوزه بازی و سرگرمی بسیار امیدوار کننده است».
از این رو ما نیز امیدواریم که فعالان حوزه دیجیتال نگاه بهتری به حوزه تولید محصولات در خصوص این گروه سنی که سرمایه های ما هستند، داشته باشند.
