همان طور که در مقاله های گذشته اشاره شد، اقتصاد خلاق پتانسیل بالایی را برای کسب درآمد و ایجاد اشتغال در ضمن ترویج تنوع فرهنگی و توسعه اجتماعی دارد. در این راستا خانه های خلاق به عنوان ابزاری موثر با به کارگیری اقتصاد خلاق، خدماتی را برای گسترش ارزش های اقتصادی و اجتماعی جوامع و سازمان ها ارائه می دهند. این خانه ها با کمک به پرورش صنایع فرهنگی و خلاق در کشور منجر به شکل گیری اقتصاد خلاق می شوند.
خانه خلاق چیست؟
خانه خلاق پلتفرمی برای استقرار و رشد شتاب دهنده های تخصصی، شرکت های خلاق و استارتاپ های فعال در حوزه های صنایع فرهنگی، علوم انسانی، هنر و فناوری های نرم و هویت ساز است. به بیان ساده، خانه خلاق مکانی فیزیکی یا مجازی است که از افراد و کارآفرینان خلاق پشتیبانی می کند تا مشاغل در کنار هم و با کمک یکدیگر رشد کنند.
در حقیقت این مراکز با ایجاد فضایی مناسب از کارآفرینان و سرمایه گذارهای نوپا این حوزه حمایت کرده و با ارائه خدمات مشاوره، آموزش و منابع مالی به کارآفرینان خلاق مسیر آنها را هموار می کنند. از این رو در این مراکز افراد می توانند علاوه بر شبکه سازی، ایده های جدیدی را اجرا کنند که در نهایت باعث توانمند سازی گروه های مختلف اجتماعی، تجاری سازی ایده ها و افزایش آگاهی در موضوعات مختلف می شود. به طور کلی مفهوم خانه های خلاق در تعریف گسترده است، چراکه تنوع پایه و اساس خانه های خلاق است و این مراکز با توجه به حضور گروه های مختلف تعریف شده اند، بنابراین نمی توان خانه های خلاق را با مفهومی یکسان تعریف کرد.
پرویز کرمی دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق در خصوص تکمیل زنجیره ایده تا محصول توسط خانه های خلاق و نوآوری این گونه می گوید: «فردی که در حوزه صنایع خلاق و فرهنگی ایده ای دارد، در خانه خلاق از ایده تا تولید محصول راهنمایی می شود. در واقع اگر فردی ایده ای داشته باشد، پس از ورود به خانه خلاق، دارای همکار و تیم می شود، سپس می تواند با سرمایه گذار، بازاریاب و مشاورهای حاضر در خانه خلاق ارتباط برقرار کند. به طور مثال، در شهرستان سرباز هنر سوزن دوزی به بهترین کیفیت ممکن انجام می شود و ما در آن مناطق بانوان هنرمند بسیاری را داریم که به هنر سوزن دوزی مسلط هستند، اما تنها چیزی که آنها احتیاج دارند بازاری است که در اختیارشان قرار گیرد تا بتوانند تولیدات خود را به قیمت واقعی به فروش برسانند. این بانوان می توانند با مراجعه به خانه خلاق زاهدان با تیمی خبره آشنا شوند.
این تیم ها طرح های جدیدی در اختیار آنها قرار می دهند، همچنین برای محصولات سوزن دوزی آنها در داخل و خارج کشور بازاریابی می کنند و بدین ترتیب خانه های خلاق با فراهم کردن بستری مناسب منجر به رشد و گسترش هنر بانوان سوزن دوز می شوند».
او درباره بهره گیری از ظرفیت های فرهنگی کشور در جهت رشد اقتصاد خلاق گفته است: «در دنیا رویداد هایی به عنوان مسابقه پنیر وجود دارد که بهترین آنها مربوط به فنلاند و فرانسه است. از طرفی در هر یک از استان های ما یک نوع پنیر خاص وجود دارد، ولی چرا نباید این ظرفیت های بزرگ جهانی شود؟ در صورتی که فردی خوش فکر می تواند با شناسایی و جمع آوری مایع های پنیر مختلف ایران این محصولات را گسترش دهد و حتی آن ها را صادر کند. تمامی این کارها می تواند در بستر صنایع خلاق انجام شود. در کشورمان افراد تلاشگر و خوش فکر بسیاری داریم که تنها به حمایت ویژه ای احتیاج دارند، از این رو ما در معاونت علمی و از طریق خانه های خلاق و نوآوری این هدف مهم را دنبال می کنیم».
با توجه به صحبت های پرویز کرمی در خصوص خانه های خلاق و نوآوری نتیجه می گیریم که خانه های خلاق نقش مهمی در شناسایی، توسعه و اجرای ایده های خلاقانه دارند. از طرفی عملکرد خانه های خلاق به گونه ای است که عمده فعالیت های خود را مبتنی بر فراهم کردن ابزار های اساسی برای تحول در پروژه های اولیه انجام می دهند که شامل تامین فضای اداری یا استفاده از برخی روش های دیگر برای استعداد ها و انجمن ها می باشد.
بخش عمده ای از خانه های خلاق شبکه و رویدادها، اجاره محیط و برگزاری کارگاه های آموزشی شکل می گیرد. بخش کمتری از آنها پشتیبانی تحقیقاتی، توسعه و فرصت های سرمایه گذاری یا ساختاری را در اختیار افراد می گذارند. البته اغلب این مراکز فضای کار اشتراکی را نیز فراهم می کنند و تنها تعداد معدودی از آنها امکاناتی نظیر، استودیو ضبط صدا، فیلم و سینما را ارائه می دهند.
خصوصیات کلیدی خانه های خلاق:
همان طور که می دانید صنعت خلاق بسیار گسترده است و حوزه های مختلفی را شامل می شود، از این رو خانه های خلاق نیز از تنوع بالایی برخوردارند اما تعدادی ویژگی اصلی وجود دارد که تعریف هر خانه خلاق را مشخص می کند که عبارتند از:
بازیگران مراکز خلاق:
برای ارزیابی ظرفیت یک صنعت خلاق در خصوص شکست، قابلیت، میزان درک از کسب و کارهای خلاق و … باید از بازیگران آن شروع کرد، زیرا آنان تصمیم گیرنده هایی هستند که بر اساس تعامل آنها با موسسات یا سازمان های اصلی منافعی را برای مراکز به وجود می آورند.
دانش ارتباطات و تعاملات اجتماعی:
امروزه با وجود ابزار های مختلف ارتباطی، میزان ارتباطات چهره به چهره کاهش یافته است، این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام شده ترکیب دانش ارتباطات و تعاملات اجتماعی میان متخصصانی از صنایع مرتبط در اغلب مواقع می تواند منافع بالا و حتی بدون هزینه ای برای توسعه یک کسب و کار فراهم کند. بنابراین در دسترس بودن فیزیکی این مراکز باعث ایجاد فرصت هایی است تا به کمک دانش ارتباطات و معاشرت اجتماعی نوآوری افزایش پیدا کند.
هویت و تصویر کلی:
هنگامی که خانه خلاقی به سطح مناسبی از رشد و توسعه دست می یابد، عوامل اجرایی آن به عنوان بازیگران یک مرکز، دارای هویتی منسجم می شوند که در تصویر و چشم انداز کلی خانه خلاق موثر است. چنین هویتی نه تنها برای افراد درونی خانه بلکه برای افرادی که این خانه را از بیرون ارزیابی می کنند نیز مشخص است. این موضوع منجر به هماهنگی بهتر افراد و راهبری آنها به سمت اهداف مشترک می شود.
کیفیت مکانی:
کیفیت مکانی خانه های خلاق از شاخصه های کلیدی آن است و می تواند به ایجاد ارزش افزوده صنایع خلاق در اقتصاد محلی و جهانی کمک کند. در خصوص خانه های خلاق و مکان فیزیکی آنها یکی از مهم ترین مسائل محیط اطراف و نحوه رفت و آمد به آن مرکز است، بنابراین امکانات دسترسی آن مرکز و دور نبودن از مرکز شهر باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین از آنجایی که خانه های خلاق به گونه ای پل اتصالی میان آموزش و بازار کار هستند، تخصص افراد حاضر و نوع انرژی که در آنجا وجود دارد نیز حائز اهمیت است.
با توجه به نقش اساسی خانه های خلاق و تاثیر مهم آنان بر این صنعت بکر و نوآورانه نیاز بود که به ارائه توضیحاتی پایه ای از آنها بپردازیم. در مقاله آینده در خصوص خانه های خلاق بیشتر صحبت خواهیم کرد.
