فریبرز عباسی در گردهمایی مدیران ستادی و استانی آب و خاک سراسر کشور که در سالن اجتماعات معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی کرج برگزار شد، افزود: این مصوبات نشان از اهمیت دادن دولت مردمی سیزدهم به بخش آب و خاک دارد که در این میان رویکرد اصلی برای هزینه اعتبارات، تکمیل پروژه‌های نیمه تمام و ناقص است.
به گفته سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی: در ۱۵ سال گذشته به خصوص ۲ سال اخیر با کاهش تدریجی نزولات آسمانی و منابع آبی مواجه بودیم به طوریکه ۲ سال کم بارش را به صورت پیوسته داشته ایم که شرایط را برای مدیریت منابع آب و مصرف آن در بخش کشاورزی دشوارتر از قبل کرده است.
عباسی افزود: وظیفه اصلی ما در کنار سایر وظایف برنامه ریزی، سیاستگذاری و نظارت بر فعالیت‌های آب و خاک است که در شرایط خشک و کم آب سال‌های اخیر شرایط ما را دشوارتر از گذشته کرده است. سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: بر اساس سند تحول دولت مردمی چالش‌هایی در بخش‌های مختلف آب و خاک از جمله محدودیت منابع آب در دسترس برای کشاورزی و همچنین هدر رفت ظرفیت پایدار خاک و کوچک شدن اراضی کشاورزی داریم.
او افزایش تدریجی شوری منابع آب و خاک و تغییر اراضی کشاورزی را از دیگر چالش‌ها در این بخش عنوان کرد و تصریح کرد: در سند تحول دولت مردمی عوامل و اقداماتی برای مقابله با این چالش‌ها آمده که دو راهبرد اصلی افزایش بهره وری آب و توسعه بهره برداری صیانتی از خاک در بخش کشاورزی ذکر شده است.
او ادامه داد: در فصل ششم سند تحول دولت مردمی به موضوع آب و خاک پرداخته شده ضمن اینکه در برنامه تحول بخش کشاورزی، سند امنیت غذایی، اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم توسعه که در انتهای آن قرارداریم به آن تاکید شده است.
عباسی گفت: عصاره و وجه مشترک تمام این برنامه‌ها ارتقای بهره وری و امنیت غذایی است که باید فعالیت‌های معاونت آب و خاک در راستای این دو راهبرد اصلی باشد.
تکمیل پروژه‌های نیمه تمام بخش کشاورزی رویکرد اصلی دولت مردمی
سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی افزود: در بخش سازه‌ای و سخت افزاری این برنامه یکسری اقدامات داشته ایم، ولی یکسری برنامه‌ها هنوز پایان نیافته که اولویت اصلی تکمیل و اجرای برنامه‌های نیمه تمام است.
او از جمله این پروژه‌های نیمه تمام را زهکشی اراضی کشاورزی استان گلستان برشمرد و اظهار داشت: همچنین اجرای پروژه‌های مرزی که هنوز ۶۰ درصد از آن به بهره برداری نرسیده و این در حالی است که از ۴۰ تا ۹۰ درصد در نواحی مختلف از این پروژه‌ها داریم ضمن اینکه عملیات اجرایی فاز دوم پروژه ۵۵۰ هکتاری خوزستان نیز به زودی آغاز می‌شود.
او ادامه داد: پیگیری عملیات اجرایی آب و خاک سه استان شمالی کشور از دیگر این پروژه‌های نیمه تمام است که برای بهره مندی بیشتر از آب سبز اجرا می‌شود.
عباسی به یکپارچه سازی اراضی کشاورزی به عنوان یکی از اولویت‌های کاری تاکید کرد و اضافه کرد: مشارکت مردمی در پروژه‌ها به خصوص درداخل مزارع بسیار تاثیرگذار است ضمن اینکه توسعه سامانه‌های نوین آّبیاری به روش پایدار و توجه و تاکید بر ارتقای کیفی سامانه‌ها جزو اولویت‌ها در این بخش است.
او بازسازی و احیای قنواتی که توسعه پایدار را در پی دارد را از دیگر اولویت‌های کاری برشمرد و گفت: در همین راستا با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تفاهم نامه‌ای با عنوان طرح «از آبخیز تا جالیز» داشته ایم که به آب دهی بیشتر قنوات می‌پردازد که جزو برنامه‌های جامع مدیریت خاک هم خواهد بود.
عباسی همچنین به موضوع کشت در اراضی دیم اشاره کرد و افزود: بایستی کشت در اراضی دیم موجود انجام شود و این اراضی توسعه نیابد ضمن اینکه بایستی در اراضی دیم آبیاری تکمیلی یک یا دو بار انجام شود.
سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی همچنین با اشاره به آبیاری بارانی اجاره ای، گفت: در اراضی کوچک که نمی‌توانند دستگاه‌های مربوطه را خریداری کنند باید شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی فعال شوند و این شرکت‌ها این سرویس‌ها را به بهره برداران خرد بدهند.
توان فنی مهندسی کشور در موضوع کشاورزی خوب است
عباسی در ادامه با موضوع سازه‌ها در آبیاری نوین اشاره کرد و گفت: در این بخش مشکل فنی زیادی نداریم، زیرا توان فنی مهندسی کشور خوب است، ولی چالش اصلی در بحث سازه‌ای عدم دسترسی به منابع آب و محدود بودن این منابع است که مدیریت مصرف را به دنبال دارد.
او افزود: بخشی از این مدیریت مصرف به نظارت بر برداشت و تحویل حجمی برمی گردد که در حوزه وزارت نیرو است که بدون این مقوله برای ما خیلی ساده نیست و باید تعاملاتی با وزارت نیرو برای این موضوع داشته باشیم. او در موضوع سازه‌ای در داخل مزرعه و حوزه فنی خیلی مشکلی نداریم، ولی یکی دیگر از مشکلات موضوع کمبود اعتبارات است، ولی چالش اصلی ما در آب و خاک که در گذشته به آن کمتر توجه شده بحث نرم افزاری مدیریتی و غیر سازه‌ای است.
عباسی ضعف عمده در این بخش را نگهداری و بهره برداری پروژه‌هایی دانست که با هزینه هنگفت اجرا شده اند که زمانیکه تحویل بهره بردار می‌شوند درنگهداری آن مشکل داریم که در این راستا برای معاونت آب و خاک هیچ مسوولیتی دراسناد بالادستی تعریف نشده است.
او افزود: این موضوع در برنامه‌های قبلی و دو دهه گذشته به سازمان تعاون روستایی واگذار شده است و متولی بحث‌های بهره برداری و نگهداری تشکل‌ها و تعاونی‌ها دفتر نظام‌های بهره برداری در سازمان تعاون روستایی است.
۳.۴ میلیون هکتار از اراضی آبی کشور زیر پوشش تعاونی‌های روستایی است
سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه در آب و خاک نگاه ویژه‌ای به تعاونی‌های تولید و سهامی زراعی شده، گفت: حدود ۳.۴ میلیون هکتار از اراضی آبی تحت پوشش تعاونی‌های تولید روستایی و سهامی زراعی هستند که یک ظرفیت بسیار خوب است.
او افزود: بیشتر محصولات باغی همچون پسته تا ۵۰ درصد زیر پوشش تعاونی‌ها هستند و به همین دلیل باید یک نگاه ویژه‌ای به این بخش داشته باشیم، زیرا توان مالی بیشتر و اراضی یکپارچه دارند و اثر بخشی این فعالیت‌ها در این تعاونی‌ها بیشتر است.
عباسی همچنین به موضوع استفاده از فناوری‌های نوین در پروژه‌های آب و خاک اشاره کرد و گفت: در بخشی از شعار سال به این موضوع تاکید شده که یک جنب و جوشی هم در کشور ایجاد کرده و در راستای آن آیین نامه‌هایی مثل حمایت از شرکت‌های دانش بنیان مصوب شده که باید در موضوع آب و خاک توجه ویژه‌ای شود که افزایش ضریب دانش در پروژه‌های آب و خاک یکی از نیاز‌های آن است.
خلق فناوری‌های جدید به زودی به موسسات تحقیقاتی ابلاغ می‌شود
عباسی گفت: بایستی استفاده از فناوری‌های موجود و خلق فناوری و تکنولوژی‌های جدید انجام شود که به زودی به موسسات تحقیقاتی ابلاغ می‌شود؛ در موضوع هوشمندسازی و آبیاری زیرسطحی اقداماتی شده، ولی در کاربردی بودن این اقدامات در ابتدای راه هستیم و شاید وجود داشته باشد، ولی هزینه سازی زیادی دارد که برای کاهش هزینه‌ها باید کار شود.
او با بیان اینکه تا ۸۰ درصد منابع آبی ما تبخیر می‌شود، افزود: برای زهکشی و به کارگیری انرژی‌های نوین برای جلوگیری از این معضل به دانش فناوری‌های جدید نیاز داریم. سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: راهبرد ارتقای بهره وری با جبران خلاء عملکرد می‌تواند تحقق یابد به طوریکه اکنون حدود ۵۰ درصد تا ۶۰ درصد خلاء عملکرد داریم.
او افزود: تدوین ضوابط معیار‌ها و استاندارد‌ها در بحث نرم افزاری نیز مورد تاکید است که موسسات تحقیقاتی و مراکز علمی در این بخش کمک زیادی می‌کند و بیشترین جایی که نیاز به تدوین ضوابط و دستورالعمل‌ها دارد در موضوع خاک است.
عباسی با اشاره به تصویب قانون حفاظت از خاک در سال‌های اخیر، گفت: در این حوزه قانونی در گذشته نداشته ایم در حالیکه در بحث ضوابط و معیار‌ها خلاء زیادی داریم. او یکی از بخش‌هایی که جای کار زیادی در موضوع خاک دارد را قاچاق و جابجایی خاک عنوان کرد و افزود: در این موضوع نیز موارد تدوین شده خوبی نداریم.
عباسی ادامه داد: در موضوع برنامه ریزی آبیاری و نرم افزار‌های مربوطه همچون کشور‌های توسعه یافته برنامه‌ای نداریم که بایستی دستورالعمل‌های گام به گام به زبان ساده برای آّبیاری گیاهان زراعی و باغی داشته باشیم که کمک موسسات را می‌طلبد.
او اضافه کرد: بایستی برای قیمت گذاری آب و ارزشی کردن واقعی آب تلاش کنیم و تعیین آب بها همگام با میزان مصرف باید باشد ضمن اینکه برنامه ریزی برای اجرای طرح‌های تشویقی ارتقای بهره وری آب در اراضی خرد را داشته باشیم. او گفت: به همین منظور بایستی کشت هالوفیت‌ها در خاک و آب‌های شور در برنامه‌های بالادستی داشته باشیم که در آینده به همفکری و بررسی‌های اولیه و کاربردی توسط مجامع علمی برای اجرا نیاز داریم.
تشکیل کمیته مشورتی آب و خاک در استان‌ها
عباسی از جمله برنامه‌ها برای ارتقای بهره وری آب و خاک را تشکیل کمیته مشورتی آب وخاک به عنوان یکی از شاخص‌های عملکردی مدیران استانی دانست و افزود: در این کمییته‌ها بایستی ترکیبی از بخش علمی، تحقیقاتی، دانشگاهی و پیشکسوتان بخش خصوصی باشد تا برای مشاوره و تبادل نظر در خصوص فعالیت‌های موجود آّب و خاک و نیاز‌های آتی فعالیت کنند.
او گفت: بهره گیری از اطلاعات ماهوره‌ای و پایش سطح زیر کشت و میزان آب مصرف شده در اراضی را نیز خواهیم داشت، زیرا قرار نیست دیگر همه چیز به صورت اجرایی و حضور در مزرعه انجام شود. سرپرست معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی افزود: همچنین در تهاتر نفت چند تفاهم نامه منعقد کرده ایم که در تمام آن‌ها پروژه‌های آب وخاکی و آیین نامه حمایت از تولید‌های دانش بنیان دیده شده است.
قانون بودجه سال جاری تاکنون ابلاغ نشده است
عباسی افزود: هنوز قانون بودجه سال جاری ابلاغ نشده در حالیکه در سال‌های گذشته در نیمه اول فروردین ابلاغ شده بود. او تصریح کرد: بزرگترین دغدغه ما خاک است و با وجودی که حدود سه سال از تشکیل دفتر خاک در معاونت می‌گذرد، ولی فقط یک اسم است که هنوز نه ردیف اعتباری دارد نه جایگاه خاصی که باید کمک شود تا جایگاه خاک به صورت واقعی‌تر آن در بحث تشکیلات و انجام ماموریت‌ها داشته باشیم.
او تاکید کرد: برای حل چالش‌های آب و خاک کشور باید از ظرفیت سمن‌ها و تشکل‌های زیست محیطی استفاده کرد و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های علمی کشور داشته باشیم. ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده است.
