یکی از اولین سؤالات، پیش از انتخاب هر رشته تحصیلی این است که رشته موردنظر شامل چه دروسی است؟ اطلاع از سرفصل های mba نیز به‌عنوان رشته‌ای که در بسیاری از دانشگاه‌ها تنها در مقاطع کارشناسی ارشد به بالا ارائه می‌شود، می‌تواند سبب برنامه‌ریزی بهتر تحصیلی و حتی آمادگی بیشتر پیش از ورود به دوره شود. علاوه بر این، دانشجویان می‌توانند بهتر تشخیص دهند که این رشته چقدر با توانمندی‌های آنها سازگار است؟
بااین‌حال، مشکل رشته‌های نسبتا جدید مانند mba این است که سرفصل‌های بسیار متفاوتی در دانشگاه‌های مختلف دارند. همین امر، انتخاب رشته و برنامه‌ریزی را دشوار می‌کند. در این مقاله، تلاش می‌کنیم با بررسی برنامه‌های مختلف در دانشگاه‌های برتر دنیا، سرفصل های mba را به‌طورکلی مرور کنیم. اگر قصد ادامه تحصیل یا گذراندن دوره آموزشی در این رشته را دارید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.
امور مالی
Mba، جزء رشته‌های مالی-بازرگانی طبقه‌بندی می‌شود. به‌همین‌جهت، یکی از اولین و مهم‌ترین سرفصل های mba امور مالی است که در هر دوره از این رشته تدریس می‌شود. در این سرفصل، دانشجویان با مباحث زیر آشنا می‌شوند:
- بودجه‌بندی در سرمایه‌گذاری
- تکنیک‌های ارزش‌گذاری انواع دارایی‌ها مانند دوره بازپرداخت، نرخ بازده داخلی و مدل‌های جریان نقدی
- بررسی بازارهای مالی مدرن مانند ارز دیجیتال
- روش‌های تأمین مالی
- ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های پیچیده
- تنظیم و اجرای سیاست‌های مالی
- حقوق صاحبان سهام
- محاسبه سود سهام
برخی دانشگاه‌ها این سرفصل را به دو صورت مقدماتی و پیشرفته ارائه می‌کنند که دوره پیشرفته می‌تواند اختیاری نیز باشد. آشنایی با انواع ابزارهای مالی، شاخص‌ها و نیز ابزارهای تجزیه‌وتحلیل مانند نقص بازار و عرضه اولیه عمومی (IPOs) و نیز انواع روش‌های معاملاتی مانند ادغام، مشتقات، اهرم و غیره از مفاد این سرفصل از سرفصل های mba هستند.
مارکتینگ یا بازاریابی
تصور بسیاری از افراد از یک دوره mba ، نوعی دوره بازاریابی پیشرفته است. اگرچه mba تنها در مورد بازاریابی نیست؛ اما این سرفصل یکی از مهم‌ترین دروسی است که در یک دوره mba در همه جای دنیا تدریس می‌شود. در مارکتینگ یا بازاریابی به دانشجویان می‌آموزند که چطور نیازهای بازار را شناسایی و اندازه آنها را برآورد کنند. آنها همچنین با روش‌های بازاریابی و انواع مانند دیجیتال مارکتینگ، آفلاین مارکتینگ، همکاری در فروش یا affiliate marketing و غیره آشنا شده و مزایا و کارکردهای هریک را فرا می‌گیرند.
یکی از اصلی‌ترین مباحثی که در مارکتینگ به‌عنوان یکی از سرفصل های اصلی mba تدریس می‌شود، چهار P بازاریابی است. این چهار مفهوم، همگی با حرف P در زبان انگلیسی شروع‌شده و عبارت‌اند از:
- استراتژی محصول (Product Strategy)
- قیمت‌گذاری (Pricing)
- تبلیغات (Promotion)
- تعیین مکان فروش (Placement)
در مرحله بعد، دانشجویان می‌آموزند که چطور عناصر مارکتینگ را کنترل کرده و مفاهیم تحلیلی را برای تصمیم‌گیری در خصوص مواردی از قبیل تقسیم‌بندی، تمایز، هدف‌گذاری، توزیع و برندسازی به کار ببرند. نمونه‌هایی از عناصر مارکتینگ عبارت‌اند از:
- سیاست محصول
- کانال‌های توزیع
- ارتباطات
- قیمت‌گذاری
در مراحل پیشرفته‌تر نیز دانشجویان معمولا با روش‌های تعیین قیمت در بازارهای رقابتی، مانند تئوری بسط قیمت اقتصادی، آشنا شده و موضوعاتی فرعی‌تری مانند رفتار مصرف‌کننده، روش‌های تبلیغات، استراتژی‌های ارتباطی و مدیریت برند را فرا می‌گیرند. لازم به ذکر است که مارکتینگ، ازجمله علوم و سرفصل های mba است که به‌شدت و به‌سرعت تغییر می‌کند و برترین دوره‌های mba آن‌هایی هستند که از جدیدترین منابع برای تدریس این سرفصل استفاده می‌کنند.
حسابداری
یکی از سرفصل های mba که حجم کمی از دروس را اشغال کرده اما اهمیت بالایی دارد، حسابداری است. حسابداری، شامل پردازش و انتقال اطلاعات مالی است و رشته‌ای بسیار تخصصی و جداگانه است. بااین‌حال، هر دانشجو و متخصص mba نیز باید با مفاهیم و عملکردهای آن آشنایی داشته باشد. درواقع، این سرفصل، دانشجویان را قادر می‌سازد که با استفاده از اطلاعات صورت‌های مالی یک شرکت، درآمدها و جریان‌های نقدی آتی آن را بهتر پیش‌بینی و درک کنند.
در بیشتر دوره‌های mba در دنیا، سرفصل حسابداری با حسابداری مالی شروع می‌شود. در این دوره، دانشجویان موارد زیر را می‌آموزند:
- تجزیه‌وتحلیل بازار
- صورت‌های مالی مانند تراز
- صورت‌های درآمدی
- گزارش‌های پیچیده‌تر مانند صورت‌حساب‌های تغییرات و وضعیت مالی
در مرحله بعد، دانشجویان با حسابداری مدیریتی آشنا شده که به آنها روش‌های هزینه‌یابی جایگزین، تجزیه‌وتحلیل سودآوری محصول، کنترل هزینه‌ها و غیره را آموزش می‌دهد.
رهبری، کار تیمی، مدیریت و رفتار سازمانی
یکی از مهم‌ترین سرفصل های mba که ممکن است با عناوین متفاوت در دانشگاه‌های مختلف تدریس شود، نحوه رهبری شرکت و مدیریت منابع انسانی است. آشنایی با روش‌های توسعه فردی و تقویت ویژگی‌های رهبری تیم، ازجمله مواردی است که در این سرفصل تدریس می‌شوند. دروس ارائه‌شده تحت این سرفصل، نه‌تنها روش‌های استخدام و انضباط سازمانی را پوشش می‌دهند؛ بلکه شامل روانشناسی سازمانی و فردی، مهارت‌های مذاکره و تاکتیک‌های آن و استراتژی‌های مدیریتی نیز می‌شوند.
دیگر سرفصل های MBA
از دیگر سرفصل های mba ، آمار و عملیات اقتصادی است که درواقع، کاربرد علم آمار در اقتصاد به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های مالی و اقتصادی محسوب می‌شود. انواع الگوهای توزیع، روش‌های استنتاج آماری، منحنی‌های مختلف و روش‌های نمونه‌گیری از جمعیت داده‌ها، ازجمله مفاد اولیه این سرفصل هستند. در مراحل پیشرفته‌تر نیز موضوعاتی مانند رگرسیون خطی، رگرسیون دو یا چند متغیره، برآورد با کمترین توان‌های دوم و غیره پوشش داده می‌شوند.
دیگر سرفصل مهم mba، مسئولیت‌پذیری و اخلاق است. این سرفصل، ازجمله مواردی است که در کمتر از ۲۰ سال گذشته به این رشته اضافه‌شده و بر اهمیت درک منافع مشترک، درک متقابل دیگران و نیز بالا بردن حس همدلی بین کارمندان و مدیران تأکید می‌کند. اهمیت این سرفصل ازآنجاست که به گفته بسیاری از روانشناسان، تعداد افراد خودخواه (Narcissist) در بین مدیران شرکت‌ها نسبتا زیاد است.
سخن آخر
Mba، جزء رشته‌های جذاب و نسبتا جدید است که حول مدیریت، کنترل و سیاست‌گذاری‌های مالی و فروش می‌گردد. سرفصل های mba در دانشگاه‌های مختلف دنیا متفاوت هستند یا ممکن است با عناوینی مختلفی ارائه شوند. بااین‌حال، امور مالی، مارکتینگ، حسابداری، مدیریت منابع انسانی، آمار اقتصادی و مسئولیت‌پذیری و اخلاق، ازجمله سرفصل های کلی و مشترک این رشته در بین همه مراکز آموزشی هستند.
در میان سرفصل های mba ، امور مالی و مارکتینگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و حجم بیشتری از دوره آموزشی را به خود اختصاص می‌دهند. سرفصل حسابداری نیز با رویکرد توانمندی‌سازی دانشجویان در تجزیه‌وتحلیل داده‌های مالی یک مجموعه ارائه می‌شود.
