مدت زیادی نیست که شاهد رشد و شکوفایی تکنولوژی بلاک‌چین بوده‌ایم. در دهه اخیر این تکنولوژی با پیشرفت‌های زیادی همراه بود و یکی از محرک‌های اصلی ظهور فناوری‌های دیگر بوده است. در ابتدا این تکنولوژی تنها برای تراکنش ارزهای دیجیتال کاربرد داشت؛ اما اکنون کاربرد بلاک‌چین افزایش یافته و اکنون کاربرد گسترده‌تری در زمینه‌های متفاوت دارد. به دلیل سرعت سرسام‌آور رشد و استفاده از بلاک‌چین، بسیاری از مردم این تکنولوژی را به‌عنوان اینترنت جدید معرفی می‌کنند.
اگر به دوران ظهور اینترنت نگاه کنید، متوجه خواهید شد که شهرت کنونی بلاک‌چین تفاوتی با پیدایش اینترنت ندارد. اینترنت با مخالفت‌های زیادی روبرو شد و بسیاری معتقد بودند که به‌زودی از بین خواهد رفت. بسیاری از توسعه‌دهندگان از آن به‌عنوان «اینترنت آینده» یاد می‌کنند. به‌صورت کلی تفاوت‌های زیادی بین بلاک‌چین و اینترنت وجود دارد؛ برای مثال، اینترنت کاملاً متمرکز است، درحالی‌که غیرمتمرکز بودن پایه اصلی بلاک‌چین است. اما چه تفاوت‌هایی بین این دو تکنولوژی وجود دارد؟ آیا بلاک‌چین، اینترنت آینده خواهد بود؟
ظهور عصر اینترنت
اینترنت انقلابی را به وجود آورد که جهان را برای همیشه تغییر داد. از سال ۱۹۸۳ که اغلب به‌عنوان سال پیدایش رسمی اینترنت در نظر گرفته می‌شود، اینترنت از یک شبکه ارتباطی ساده به فضای سایبری مرکزی جهان تبدیل شده است. درحالی‌که یکی از عوامل اصلی ایجاد اینترنت، انتقال بدون مشکل داده بین رایانه‌ها بود، می‌توان استدلال کرد که هدف بلاک‌چین تأیید صحت داده‌های دیجیتال و ضمیمه کردن ارزش پولی به آن است.
مانند بلاک‌چین، زمانی که اینترنت وجود داشت، هدف اصلی آن کپی‌کردن داده‌ها و به اشتراک گذاری اطلاعات بود. با این حال، اینترنت به‌مرور کاربرد خود را گسترش داد و در اشتراک‌گذاری منابع مالی استفاده شد و ما با پلتفرم دیجیتالی مبادله پول و معاملات آشنا شدیم. لازم به ذکر است که سیستم‌های مالی آنلاین برای تأیید پرداخت نیاز به حضور شخص ثالث داشتند که فرصت خوبی را برای بسیاری از واسطه‌ها مانند بانک‌ها و مؤسسات مالی ایجاد کرد.
مدتی بعد، اینترنت به بخشی از جریان اصلی زندگی افراد تبدیل شد. بزرگ‌ترین مشکل سیستم اینترنت معمولی این بود که تمام اطلاعات در یک سرور متمرکز ذخیره می‌شد؛ همین موضوع باعث شده بود تا هک سیستم‌ها و سرقت داده‌ها ساده به نظر برسد. در نتیجه این موضوع، فرصتی ایجاد شد تا یک سیستم و فناوری جدید ظهور کرده و مشکلات امنیتی و نیاز به احراز هویت و شخص ثالث را برطرف کند.
اینترنت یک ماشین اطلاعاتی است درحالی‌که بلاک‌چین یک ماشین حقیقت است؛ زیرا اطلاعات موجود در بلاک‌چین قابل دست‌کاری یا از بین بردن نیست. بلاک‌چین باعث ایجاد یک مدل کسب‌وکار توزیع شده می‌شود که منبع‌باز، رایگان، بدون مجوز و غیرانتفاعی است.
بلاک‌چین (Blockchain) چیست؟
قبل از بررسی شباهت‌های اینترنت و بلاک‌چین، ابتدا باید به درک درستی از مفهوم بلاک‌چین و کاربرد آن برسیم. بلاک‌چین یک پایگاه داده یا دفتر کل توزیع شده است که بین نودهای (node) یک شبکه کامپیوتری به اشتراک گذاشته می‌شود. به‌عنوان یک پایگاه داده، یک بلاک‌چین اطلاعات را به‌صورت الکترونیکی در قالب دیجیتال ذخیره می‌کند. بلاک‌چین‌ها بیشتر به دلیل نقش حیاتی خود در سیستم‌های ارزهای دیجیتال، برای حفظ امنیت و غیرمتمرکز بودن تراکنش‌ها شناخته می‌شوند. نوآوری اصلی در زمینه بلاک‌چین تضمین امنیت داده‌ها، بدون نیاز به تأیید شخص ثالث، است.
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین یک پایگاه داده معمولی و یک بلاک‌چین، نحوه ساختار داده‌ها است. یک بلاک‌چین اطلاعات را در گروه‌هایی به نام بلاک (Block) جمع‌آوری می‌کند. این بلاک‌ها که مجموعه‌هایی هستند که گروهی از اطلاعات را در خود نگهداری می‌کنند. تمام اطلاعات در یک بلاک جدید تشکیل می‌شود و پس از پر شدن فضای بلاک، به زنجیره اضافه می‌شود. هر بلاک ظرفیت ذخیره‌سازی مشخصی دارد و وقتی که این ظرفیت تکمیل شود، این بلاک‌ها بسته شده و به بلاک دیگری متصل می‌شوند و زنجیره‌ای از داده‌ها را تشکیل می‌دهند که به زنجیره بلاک یا بلاک‌چین معروف است.
بلاک‌چین چگونه کار می‌کند؟
در سال‌های اخیر، ممکن است متوجه شده باشید که بسیاری از کسب‌وکارها در سراسر جهان شروع به استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین کرده‌اند. پیشرفت‌های بلاک‌چین هنوز نسبتاً جدید بوده و نشان داده که پتانسیل خوبی برای تغییر کسب‌وکارها دارد. به‌صورت کلی، بلاک‌چین اجازه ثبت و تولید اطلاعات را می‌دهد؛ اما اجازه ویرایش آنها را نمی‌دهد. به این ترتیب، یک بلاک‌چین پایه و اساس لجرهای غیر قابل تغییر یا سوابق تراکنش‌هایی است که نمی‌توان آنها را تغییر داد، حذف کرد یا از بین برد. به همین دلیل است که بلاک‌چین‌ها به‌عنوان یک تکنولوژی لجر کل توزیع شده نیز شناخته می‌شوند. در سال‌های اخیر، ممکن است متوجه شده باشید که بسیاری از کسب‌وکارها در سراسر جهان فناوری بلاک‌چین را ادغام می‌کنند.
بلاک‌چین ترکیبی از سه تکنولوژی پیشرو است:
- کلیدهای رمزنگاری
- یک شبکه همتا به همتا (peer to peer) حاوی یک لجر کل مشترک
- وسیله‌ای برای محاسبات جهت ذخیره تراکنش‌ها و سوابق شبکه
کلیدهای رمزنگاری در واقع شامل دو کلید است: کلید خصوصی و کلید عمومی. این کلیدها به انجام معاملات موفق بین دو طرف کمک می‌کنند. هر فردی این دو کلید را داشته باشد، از آنها برای تولید یک هویت دیجیتال امن استفاده می‌کند. داشتن یک هویت امن مهم‌ترین جنبه تکنولوژی بلاک‌چین است. در دنیای ارزهای دیجیتال، این هویت به‌عنوان «امضای دیجیتال» شناخته می‌شود و برای مجوز و کنترل تراکنش‌ها استفاده می‌شود. امضای دیجیتال با شبکه همتا به همتا (peer to peer) ادغام شده است. افراد از امضای دیجیتال خود برای دستیابی به اجماع در مورد تراکنش‌ها و مسائل دیگر استفاده می‌کنند. کاربران بلاک‌چین از کلیدهای رمزنگاری برای انجام انواع مختلف تعاملات دیجیتالی در شبکه همتا به همتا استفاده می‌کنند.
شباهت‌های اینترنت و بلاک‌چین
امروزه افراد زیادی از اینترنت استفاده می‌کنند و اینترنت تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی آنها شده است. با این حال بلاک‌چین سال‌های زیادی با محبوبیت کنونی اینترنت فاصله دارد و همچنان در مراحل اولیه پذیرش است. با این وجود، برخی افراد ادعا می‌کنند که پذیرش آن به اندازه اینترنت انقلابی خواهد بود. پس از ظهور تکنولوژی بلاک‌چین، بسیاری از مردم تعجب کرده‌اند که این تکنولوژی چگونه با اینترنت مقایسه می‌شود.
۱. هر دو پروتکل در اتصال کاربرد دارند
وقتی ماهیت بلاک‌چین و اینترنت را بررسی می‌کنید، متوجه خواهید شد که هم اینترنت و هم بلاک‌چین پروتکل‌هایی برای اتصال هستند. از طریق اینترنت، می‌توانید هر اطلاعاتی را به‌صورت ایمن به اشتراک بگذارید. تنها افرادی که می‌توانند این اطلاعات را مشاهده کنند، طرفین درگیر در گفتگو هستند و باید مسیری برای جریان اطلاعات ایجاد شود.
البته تفاوت‌هایی در نوع اتصال ارائه شده وجود دارد. در بلاک‌چین، می‌توانید با هر کسی ارتباط برقرار کنید و ارزش را به اشتراک بگذارید. با این حال، تبادل اهمیت باید توسط همه افراد در شبکه مشاهده شود. با این حال، تبادل اطلاعات باید توسط همه افراد در شبکه مشاهده شود. اگر پروتکل‌های اعتبارسنجی عمومی وجود نداشته باشد، پروتکل‌های بلاک‌چین بی‌معنا خواهند بود. از سوی دیگر، اینترنت، بر خلاف بلاک‌چین، برای عملکرد درست خود به حضور افراد دیگر در شبکه متکی نیست.
۲. تراکنش‌های امن
تراکنش‌های آنلاین توسط گواهینامه امن Secure Sockets Layer (SSL)، اسکن‌های منظم سیستم و فایروال‌ها محافظت می‌شوند. مصرف‌کنندگان همچنین اجازه دارند ویژگی‌های امنیتی شخصی‌سازی‌شده بیشتری را به تراکنش‌های آنلاین اضافه کنند. به‌عنوان مثال، مصرف‌کننده ممکن است برای خدمات حفاظت از سرقت هویت از این تکنولوژی‌ها استفاده کند، رمزهای عبور قوی ایجاد کنند و نرم‌افزار ضد ویروس خود را به‌روز نگه دارند.
یکی از هیجان‌انگیزترین پیشرفت‌ها در افزایش امنیت، توکن‌سازی (tokenization) است. در زمینه تکنولوژی بلاک‌چین، توکن‌سازی فرایند تبدیل چیزی باارزش به یک توکن دیجیتالی است که در یک برنامه بلاک‌چین قابل‌استفاده باشد. به‌صورت کلی، توکن‌سازی فرایند جایگزینی داده‌های حساس با نمادهای شناسایی منحصربه‌فرد است که تمام اطلاعات ضروری در مورد داده‌ها را بدون به خطر انداختن امنیت آنها حفظ می‌کند. توکن‌سازی سیستمی است که به موجب آن می‌توان یک مجموعه پراکسی از داده‌های شناسایی را با اطلاعات کارت پرداخت واقعی جایگزین کرد. این سیستم نه‌تنها قرار گرفتن در معرض داده‌های حساس را محدود می‌کند، بلکه می‌توان از فاکتورهای شناسایی دقیق‌تری مانند تصویر صورت یا اثر انگشت نیز استفاده کرد.
۳. شفاف بودن
شفافیت در کلی‌ترین معنای آن به توانایی یک پروتکل برای انتقال داده‌ها به شیوه‌ای نامرئی برای برنامه‌های کاربردی با استفاده از پروتکل اشاره دارد. علاوه بر این، شفافیت مستلزم باز بودن، ارتباط و پاسخگویی است. شفافیت اینترنت فقط به برقراری ارتباط با طرفین محدود می‌شود. به این ترتیب، کاربران یک برنامه خاص می‌توانند به طور مشابه به منابع راه دور برای دسترسی به منابع محلی خود دسترسی داشته باشند.
بلاک‌چین نیز یک تکنولوژی شفاف محسوب می‌شود که به موجب آن هر کاربری می‌تواند تمام تراکنش‌ها یا اطلاعات موجود در شبکه را مشاهده کند. در ارزهای دیجیتال نیز، شفافیت بلاک‌چین به کاربران اجازه می‌دهد تا تاریخچه تمامی تراکنش‌ها را بررسی کنند.
۴. ناشناس بودن
ناشناس بودن اغلب در اینترنت برای محافظت از حریم خصوصی افراد به کار گرفته می‌شود. اینترنت سهولت ایجاد پیام‌های ناشناس را افزایش داده است، اگرچه ناشناس بودن به ندرت به‌صورت ۱۰۰ درصد است. در بلاک‌چین نیز هویت اعضا و تراکنش‌های آنها باید ناشناس باقی بماند. با این حال، مکانیسم ناشناس بودن نباید مانع از تأیید تراکنش‌ها شود؛ زیرا این موضوع برای تأیید به‌روزرسانی‌های بلاک‌چین مهم است؛ بنابراین، به شرطی که هیچ ارتباطی بین مشخصات هویتی و آدرس کیف پول شما وجود نداشته باشد و تراکنش شما ناشناس باقی بماند، می‌توان گفت که حریم خصوصی کاربر حفظ شده است.
۵. همه‌جانبه بودن
این مفهوم اشاره به پوشاندن، ارتباط یا تأثیرگذاری بر کل جهان دارد. ویژگی‌های بلاک‌چین باعث شده تا این تکنولوژی پتانسیل تغییر عملکرد تقریباً هر صنعتی را در جهان داشته باشد. تمرکززدایی یکی از دلایل اصلی این موضوع است. با این حال، هیچ‌کس نمی‌تواند آینده این فناوری را به‌صورت دقیق پیش‌بینی کند؛ اما انتظار می‌رود که بلاک‌چین امکان انجام تراکنش‌های سریع‌تر را در سراسر جهان فراهم کند و امنیت آنها را به خوبی تضمین کند.
در حال حاضر، اینترنت نیز کاملاً جهانی است و امکان ارتباط با مردم با یکدیگر را در هر نقطه از جهان را فراهم می‌کند. همچنین کاربران از طریق اینترنت به‌صورت لحظه‌ای به انبوهی از اطلاعات دسترسی دارند. اینترنت تقریباً در تمامی کسب‌وکارها جای خود را پیدا کرده و در عصر کنونی رسانه‌های اجتماعی، اطلاعات به‌سرعت منتشر می‌شوند.
آیا آینده بلاک‌چین مانند اینترنت خواهد بود؟
بلاک‌چین دارای لیست بی‌پایانی از برنامه‌هاست و تقریباً در همه حوزه‌های تجاری کاربرد دارد. به نظر می‌رسد بلاک‌چین آینده روشنی داشته باشد و روز به روز برنامه‌های بیشتر و بزرگ‌تری در زمینه بلاک‌چین راه‌اندازی شود. شرکت‌های بزرگی مانند آمازون (Amazon)، وال‌مارت (Wallmart)، اپل (Apple)، مایکروسافت (Microsoft) و بسیاری دیگر در حال برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی بلاک‌چین به‌عنوان بخشی از جریان اصلی عملیات تجاری خود هستند. این شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا با توسعه برنامه‌های خود، بلاک‌چین نیز به انقلابی بزرگ، مانند انقلاب اینترنت، تبدیل شود.
بلاک‌چین و اینترنت شباهت‌های قابل توجهی دارند. با وجود اینکه بسیاری آینده درخشانی را برای تکنولوژی بلاک‌چین پیش‌بینی می‌کنند؛ اما آینده بلاک‌چین تا حد زیادی به اینترنت بستگی دارد. بلاک‌چین به تنهایی پیشرفت نخواهد کرد؛ این وجود اینترنت است که این تکنولوژی جدید را یکی از پرکاربردترین ابزارها در تمامی صنعت‌ها تبدیل خواهد کرد.
