حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، علاوه‌بر پتانسیل عالی برای جذب پول و سرمایه، یکی از ضروری‌ترین حوزه‌ها برای حفظ و شکوفایی فرهنگ بومی و میراث تاریخی کشور است. در این مقاله از اکوموتیو با شما از ایده‌های استارتاپی در حوزه میراث فرهنگی صحبت کرده‌ایم. با ما تا انتها همراه باشید.
دوره پساکرونا و رونق بازار سفر و گردشگری
با کمی اغماض می‌توان گفت که از دوره همه‌گیری کووید ۱۹ گذشته‌ایم و دیگر خبری از آن سخت‌گیری‌های همیشگی و منع گردشگری نیست. حالا مردمی که نزدیک به دو سال به اجبار خانه‌نشین شده بودند، فرصتی پیدا کرده‌اند تا با سفرهای داخلی و خارجی، کمی از بار فشارهای روانی ناشی از روزهای همه‌گیری را تخلیه کنند.
به همین دلیل، دوباره شاهد رونق گرفتن بازار تورهای گردشگری و آژانس‌های مسافرتی هستیم. حتی اگر پاندمی کرونا به اتمام نرسیده بود، بالاخره روزی دوره این بیماری به صورت کامل به اتمام می‌رسد و تمام ممنوعیت‌های سفر لغو خواهد شد و این یعنی از سرگیری شلوغی‌های فرودگاه‌ها، ترمینال‌ها و جاده‌های برون‌شهری.
کرونا به ما یاد داد که برای تاب‌آوری در شرایط سخت، باید منعطف باشیم و شکل کسب‌وکارمان را به صورتی تنظیم کنیم که حتی در دوره اوج رکود بازار، بتونیم به اندازه کافی مشتری جذب کنیم که سر پا بمانیم و ادامه دهیم.
حوزه سفر، میراث فرهنگی و صنایع دستی، یکی از حوزه‌هایی است که در این دوران به شدت آسیب دید و بسیاری از آژانس‌های گردشگری به ناچار تعطیل شدند یا بخشی از نیروهای خود را تعدیل کردند. این وضعیت، بسیاری از افراد را که قصد ورود به این حوزه داشتند، مردد کرد. آیا می‌توان به همیشگی بودن رونق بازار گردشگری امید داشت؟
جواب به شما و ایده‌هایتان بستگی دارد. هیچ‌چیزی در دنیای کسب‌وکار پایدار نیست و نمی‌توان به چیزی به طور قطع امیدوار بود؛ اما قاعده خلاقیت همیشه جواب می‌دهد! پس اگر دغدغه حفظ میراث فرهنگی و رونق صنعت گردشگری داخلی و خارجی کشور را دارید و در این حوزه توانمند هستید، تیمی خوب جمع کنید و با ایده‌پردازی وارد این بخش شوید.
خبر خوب این که صنعت گردشگری کشور ما، هنوز جای کار دارد و اشباع نشده است. شما می‌توانید با حرکت بر موجی خلاف قواعد مرسوم و آژانس‌های گردشگری متداول، نامی برای خودتان دست و پا کنید و حتی در عرصه‌های بین‌المللی هم بدرخشید.
ایده‌های استارتاپی زیر می‌توانند به شما کمک کنند تا چراغی در ذهنتان روشن کنید.
ایده‌های استارتاپی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
۱. حوزه اکوتوریسم
حوزه اکوتوریسم یکی از حوزه‌های مهم، محبوب و البته پرکاربرد است که می‌توانید برای فعالیت استارتاپی در میراث فرهنگی به آن ورود کنید. احترام به میراث فرهنگی، طبیعت و گردشگری کم‌تاثیر، اساس و پایه اکوتوریسم را تشکیل می‌دهد.
ایران به علت تنوع فوق‌العاده و کم‌نظیر در حوزه میراث فرهنگی و طبیعی، پتانسیل خوبی برای ورود به این حوزه فراهم کرده است. ایده‌های استارتاپی زیر می‌توانند در حوزه اکوتوریسم کاربردیی و جذاب باشند:
· رستوران‌های دوستدار محیط زیست
رستوران‌های دوستدار محیط‌زیست، اصطلاحا به رستوران‌هایی گفته می‌شود که از سیستمی سازگار با محیط زیست، زیست‌بوم منطقه و فرهنگ آن ناحیه پیروی می‌کند.
این رستوران‌ها هیچ آسیبی به محیط زیست نمی‌رسانند و می‌توان آن‌ها را رستوران سبز هم دانست. شما می‌توانید در این رستوران‌ها غذای محلی ارائه دهید و از آشپزها و نیروهای خدماتی محلی و همچنین المان‌های سنتی آن ناحیه استفاده کنید.
تفاوت مهم رستوران‌های دوستدار محیط زیست با سایر رستوران‌های سنتی محلی در استفاده از منابع زیست تخریب‌پذیر و انرژی پاک است.
در این رستوران‌ها حتی ظروف هم با محصولات بدون مواد شیمیایی شسته می‌شوند و تمام مواد اولیه از محصولات ارگانیک تهیه می‌شوند.
· تورهای آموزشی مخصوص کودکان
انتقال و حفظ میراث فرهنگی به کودکان، نقش مهمی در حفظ آن دارد. ارائه برنامه‌های آموزشی و گردشگری یکی دیگر از ایده‌هایی است که می‌تواند کاربردی باشد و توجه علاقه‌مندان را به خود جلب کند.
در این برنامه‌ها می‌توان آموزش‌هایی درباره کشاورزی، دام‌پروری، زندگی در طبیعت، پخت نان و زندگی با سبک و سیاق مردم محلی را به کودکان ارائه داد.
· گردشگری پایدار
گردشگری پایدار یکی از مهم‌ترین وجوه اکوتوریسم است و می‌تواند موضوع خوبی برای ایده استارتاپ میراث فرهنگی باشد. در برنامه‌های گردشگری پایدار با افزایش آگاهی افراد در زمینه محیط زیست و چگونگی گردشگری کم‌تاثیر در طبیعت، به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به خوبی با محیط زیست محلی، فرهنگ مردم و حیوانات بومی آشنا شوند.
گردشگری پایدار، علاوه‌بر کمک به افزایش آگاهی از طبیعت، به توسعه پایدار محلی هم منجر خواهد شد و باعث رشد گردشگری در منطقه و افزایش تعداد کسب‌وکارهای مرتبط با گردشگری و همچنین نرخ اشتغال خواهد شد.
۲. اقامت
کار در حوزه اقامت و ورود به این بخش از میراث فرهنگی هم از آن دست حوزه‌هایی است که می‌تواند جای کار زیادی داشته باشد. حتما استارتاپ‌هایی را دیده‌اید که با اتصال مردم محلی و اقامتگاه‌های بومگردی به گردشگران، در این حوزه فعال هستند؛ اما آیا صرفا چنین کار مرا می‌توان در حوزه اقامت انجام داد؟
ایده‌های زیر برای کار در حوزه اقامت می‌تواند موجب پیش افتادن استارتاپ شما از استارتاپ‌های رقیب شود:
· زندگی مانند مردم محلی
فکرش را بکنید! بتوانید اقامتگاه‌هایی را به گردشگران اجاره دهید که در آن‌ها امکان داشته باشند که چند روز کاملا مشابه مردم محلی زندگی کنند. به زمین‌های کشاورزی بروند، همراه با مردم محلی، غذای محلی بپزند، لباس محلی بپوشند و در انجام امور روزمره با صاحب اقامتگاه همکاری کنند.
این سبک از زندگی، علاوه بر ارائه آموزش در زمینه میراث بومی منطقه، می‌تواند تجربه‌ای جالب برای گردشگران به همراه داشته باشند و مخصوصا برای گردشگران خارجی که به دنبال تجربه چالش‌های متنوع هستند، بسیار جذاب خواهد بود.
· ارائه تورهای آموزشی
مناطق ساحلی ایران را درنظر بگیرید؛ پتانسیل این مناطق در برگزاری تورهای گردشگری ماهیگیری بسیار بالاست. حالا فکر کنید که این تورها با همکاری مردم محلی و در کنار آن‌ها اتفاق بیفتد. در این حالت گردشگران از محیط ایزوله خود خارج می‌شوند و با هم‌صحبت شدن با مردم محلی، علاوه‌بر آشنایی با مردم محلی، فعالیتی که خاص منطقه مورد نظر است را هم انجام داده‌اند.
همین کار را می‌توان برای باغ‌ها و مراتع نقاط حاصلخیز اجرا کرد و برنامه‌هایی برای تور کشاورزی ریخت. گردشگران در خلال انجام فعالیت‌های محلی، کاری را هم یاد می‌گیرند و ارزش افزوده‌ای دریافت خواهند که علاوه‌بر حفظ جنبه آموزشی، برای حفظ میراث فرهنگی هم بسیار ارزشمند خواهد بود و می‌تواند در احیای هنرهای بومی و محلی که کم‌کم به دست فراموشی سپرده می‌شوند، موثر باشد.
· اقامت در کنار مردم محلی
همه ما از اقامتگاه‌های بومگردی چیزهای زیادی شنیده‌ایم یا آن را تجربه کرده‌ایم، اما نظرتان درباره زندگی در خانه افراد محلی و مهمان آن‌ها شدن چیست؟
بسیاری از افراد دوست دارند حین سفر، همزیستی با مردم محلی و مهمان شدن در خانه آن‌ها را تجربه کنند. استارتاپی که بتواند چنین بستری را برای گردشگران مهیا کند و داوطلبین میزبانی را به میهمانان معرفی کند، می‌تواند موفق باشد.
زندگی در چادر عشایر یا کپر بومی‌های سیستان و بلوچستان، تجربه بودن در لنج‌های ماهیگیری دریانوردان جنوب یا اقامت کوتاه در کلبه شکارچیان و چوپانان ییلاق‌های شمال ایران، از گزیه‌هایی است که می‌تواند دل بسیاری از دوست داران سفر و گردشگری را به دست بیاورد.
· توانمندسازی مردم بومی برای ساخت و راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی
همه افراد توان کافی برای تبدیل ساختمان تحت تملک خود به اقامتگاه بومگردی استاندارد را ندارند. یکی از خدماتی که می‌تواند درعین آورده مالی، تلاشی در راستای حفظ میراث فرهنگی و همچنین توسعه پایدار باشد، ارائه خدمات مالی به بومیان برای ساخت و تجهیز اقامتگاه‌های بومگردی است.
می‌توان تسهیلات مالی کافی را به شکل وام در اختیار این افراد قرار داد و یا در ازای کمک مالی، در میزان سود خدمات گیرندگان شریک شد. فراتر از آن می‌توان معیارهایی برای استانداردسازی و امتیاز دهی به اقامتگاه‌های بومگردی طرف قرارداد درنظر گرفت و طبق این استانداردها به هر اقامتگاه، امتیاز و نرخی متفاوت داد. چنین سیستمی در استارتاپ‌های ارائه دهنده خدمات رزرو اقامتگاه، می‌تواند منحصر به‌فرد و قابل توجه باشد و ضمن توانمندسازی افراد، به توسعه گردشگری و توسعه پایدار هم کمک کند.
۳. تورهای لوکس
باید اعتراف کرد که همه به فرم کاملا سنتی زندگی محلی علاقه ندارند و دوست دارند اقامتی راحت‌تر و با چالش کمتر را داشته باشند؛ درعین‌حال با فرهنگ بومی منطقه هم آشنا شوند.
در چنین شرایطی ارائه برنامه‌های تور لوکس می‌تواند گزینه مناسبی برای این دسته از افراد باشد. ارائه خدمات گردشگری لوکس که درعین رفاه کامل مسافران، از المان‌های فرهنگی و سنتی منطقه در سفر استفاده کرده باشد و گردشگران را با سنت‌ها و ارزش‌های منطقه هم آشنا کند، می‌تواند ایده مناسبی برای راه‌اندازی استارتاپ حوزه میراث فرهنگی باشد.
۴. تورهایی با هدف ایفای مسئولیت اجتماعی
همه ما در قبال محیط زیست اطرافمان مسئولیم و ارائه آموزش‌هایی برای حفظ محیط زیست و احترام به فرهنگ اقوام ایرانی می‌تواند علاوه‌بر ارائه این ارزش‌ها به گردشگران، قدمی در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی ما در قبال فرهنگ و ارزش‌های بومی و محیط زیست اطرافمان باشد.
و در پایان
میراث فرهنگی، یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر ملت است که به آن هویت، اعتبار و عمق می‌بخشد. حفظ میراث فرهنگی هم بالطبع یکی از مهم‌ترین وظایف هر عضو جامعه و فعالین عرصه فرهنگ، هنر و صنعت گردشگری کشور است.
با توجه به شرایط فعلی و خروج از همه گیری کرونا، می‌توان به آینده صنعت گردشگری داخلی خوش‌بین بود. کافیست کمی خلاقیت داشته باشید و خدماتی متفاوت ارائه دهید تا طی مدتی کوتاه، به نتیجه برسید.
نظر شما چیست؟ چه ایده استارتاپی دیگری برای عرصه میراث فرهنگی در ذهن شماست که درصورت عملی شدن، می‌توان نتایج مثبتی داشته باشد؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
