گروه دانش و فناوری؛ ۴ هزار و ۱۰۶ نفر از سهامداران حقیقی شرکتهای دانش بنیان را زنان تشکیل می‌دهند. این شرکتها در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات، ماشین آلات و تجهیزات، برق، دارو، زیست فناوری و تجهیزات پزشکی فعالیت می‌کنند و به ارائه خدمات و محصول می‌پردازند.
استان تهران با ۳۲۱ نفر بیشترین مدیرعامل زن را در شرکتهای دانش بنیان دارد که ۷۶ نفر نسبت به سال ۱۳۹۸ افزایش داشته است. علت تفاوت قابل توجه تعداد اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل زن در تهران و سایر استان‌ها به دلیل استقرار بیشتر شرکتهای دانش بنیان در تهران است.
زنان در ۷۰۶ شرکت در جایگاه مدیر عاملی فعالیت می‌کنند و ۲۵۹۲ نفر از بانوان نیز در کسوت عضویت هیئت مدیره شرکتهای دانش بنیان فعال اند.
بر اساس آخرین آماری که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ارائه کرده، زنان ۱۷ درصد از سهام شرکتهای دانش بنیان را در اختیار دارند و حوزه دارو و فرآورده‌های تشخیص و درمان بیشترین هیأت عاملان زن را به خود اختصاص داده است.
با احتساب اعضای هیأت مدیره، نقش بانوان در مدیریت شرکتهای دانش بنیان به ۲۵ درصد می‌رسد که این میزان بالاتر از کل شرکتهای کشور است.
در راستای اهمیت موضوع مدیریت زنان در زیست بوم دانش بنیان چندی پیش نمایشگاهی از دستاوردهای بانوان کارآفرین ایرانی در حوزه‌های مختلف نظیر برق و الکترونیک، تجهیزات پزشکی، مراکز شتاب‌دهنده و مشاغل خانگی، خودرو، نرم افزار و … در خانه نوآوری و فناوری ایران (iHiT) به نمایش گذاشته شد.
برای برپایی این نمایشگاه از بین ۹۰۰ بانوی توانمند شرکتهای دانش‌بنیان بیش از ۶۰ نفر به عنوان نماینده حوزه علم و فناوری برگزیده شدند.
در حین برگزاری این نمایشگاه میهمانانی از ۸۰ کشور دنیا از جمله ژاپن، سوئد، روسیه، چین، سنگاپور، استرالیا، ایرلند، کامرون، نیجریه، ارمنستان و صربستان و آذربایجان، مالزی، سریلانکا، تایلند و پاکستان، الجزایر و …بازدیدی از دستاوردهای فناورانه حاصل تلاش بانوان ایرانی داشتند.
گزارش پیش رو تلاش کرده به استناد محصولات ارائه شده در این نمایشگاه، تصویری از نقش آفرینی زنان ایرانی در عرصه دانش بنیان و اثربخشی تولیدات آنها در صنعت و اقتصاد کشور ارائه دهد.
کیت‌های تشخیص سریع آلودگی شیر با ۳ آنتی بیوتیک
یکی از محصولاتی که به سرتیمی یکی از زنان ایرانی به تولید رسیده کیت‌های تشخیصی است که در کارخانجات لبنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بتالاکتام ها، تتراسایکلین ها و سولفونامیدها، پرمصرف‌ترین آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی در گاوهای شیری است. اما استفاده از آنتی بیوتیک ها برای اهداف غیر درمانی منجر به توسعه باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک می‌شود که از طریق لبنیات به زنجیره غذایی انسان وارد خواهد شد. همین موضوع خطر بزرگی برای سلامتی افراد محسوب می‌شود. از این رو تشخیص چنین آنتی بیوتیک هایی قبل از ورود لبنیات به چرخه غذایی انسان از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا کیت‌های تشخیص این آنتی بیوتیک ها به تولید رسید.
محدثه حاجی عبدالوهاب، دکتری بیوتکنولوژی و مدیر تیم استارت آپی تولید این کیت گفت: ما کیت‌های تشخیص آنتی بیوتیک در شیر را تولید می‌کنیم که می‌تواند در محل تولید شیر برای کنترل روزانه یا در آزمایشگاه‌ها برای تجزیه و تحلیل مجموعه‌ای از نمونه‌های شیر استفاده شود.
وی با اشاره به ویژگی‌های این کیت گفت: تشخیص آنتی بیوتیک ها، حساسیت بالا، تکرار پذیری، استفاده آسان، سریع و مقرون به صرفه بودن از ویژگی‌های این محصول به شمار می‌رود. البته که نمونه ایرانی این محصول در کشور وجود نداشته و همین باعث صرفه جویی ارزی می‌شود.
به گفته حاجی عبدالوهاب، الزام کارخانجات لبنی و شیر، استفاده از این کیت هاست لذا ما می‌توانیم ماهانه ۵۰۰ هزار کیت را در اختیار این کارخانجات قرار دهیم. امکان صادرات در این شرکت نیز وجود دارد اما اولویت تامین نیاز کشور است و سپس بنا داریم این محصول را به کشورهای خاورمیانه و سپس اروپایی صادر کنیم.
پایش خطوط انتقال برق با پردازش تصویر توسط محصول ساخته شده توسط بانوان ایرانی
یکی دیگر از دستاوردهای بانوان متخصص ایرانی که در نمایشگاه «بانوان تاثیرگذار ایرانی» نیز حضور داشت، نرم افزاری برای تشخیص عیوب خطوط انتقال برق به واسطه پردازش تصویر بود. این نرم افزار ایرانی بر اساس هوش مصنوعی کار می‌کند و گزارش کامل را در اختیار تکنسین برق قرار خواهد داد.
زهرا السادات عطاری نماینده یک شرکت دانش بنیان سطح یک با بیان اینکه نرم افزاری که تهیه کردیم می‌تواند بیشتر از ۸۰ نوع عیوب خطوط انتقال برق را با الگوریتم‌های هوش مصنوعی تشخیص دهد و گزارش را به صورت کامل در اختیار مدیر برق قرار می‌دهد، گفت: پیش از اینها، چنین عیب‌هایی با بازدید صعودی تک به تک دکل‌های برق صورت می‌گرفت و این امری هزینه بر و زمان بر بود.
وی با بیان اینکه همچنین در گذشته با پهپادهای صنعتی و با اطلاعات GPS عیب‌ها مشخص می‌شد، گفت: پهپادهای صنعتی به دلیل وجود میدان مغناطیسی در اطراف دکل‌ها، دچار سقوط می‌شدند یا GPS دچار مشکل می‌شد. اما با نرم افزاری که تهیه کردیم می‌توانیم بر اساس پردازش تصویر بدون اختلالات دیگری عیوب خطوط انتقال برق را گزارش دهیم.
وی افزود: این نرم افزار در زمان کوتاهی دکل‌های برق را پایش و نقطه خطا را نیز با دقت مشخص می‌کند. در حال حاضر شرکتهای برق منطقه‌ای و شرکت توانیر از این نرم افزار بهره می‌برند.
ورود بانوان به عرصه تولید لوله‌های صنعت نفت و گاز
عرصه تولید لوله‌های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی از دیگر حوزه‌های نقش آفرینی زنان حول محوز دانش بنیانی است. عطیه اندخشیده، مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان تولید کننده لوله‌های مورد نیاز صنعت نفت، گاز و پتروشیمی با بیان اینکه در این شرکت لوله‌هایی برای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی تولید می‌شود، گفت: این شیشه‌ها از الیاف شیشه و انواع مختلف رزین تولید می‌شوند.
وی با بیان اینکه این لوله‌های کامپوزیتی نسبت به لوله‌های فلزی کاربردی در صنعت نفت و گاز مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارند، افزود: استحکام لوله‌های کامپوزیتی شبیه محصولات فلزی است اما مقاومت شیمیایی بسیار بالایی دارند.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان با بیان اینکه این لوله‌ها را متناسب با محیط‌هایی که دچار خوردگی می‌شود تولید کردیم، گفت: این لوله‌ها علاوه بر پتروشیمی، نفت و گاز می‌تواند در صنعت آب و فاضلاب نیز مورد استفاده قرار بگیرد. طی آزمایش‌هایی که داشتیم عمر این محصول ۵۰ سال تخمین زده شده است.
اندخشیده در پاسخ به این سوال که در تولید این لوله‌ها از مواد اولیه ایرانی بهره برده شده یا خیر گفت: برای تولید محصولات شرکت از مواد اولیه موجود در کشور استفاده می‌کنیم؛ همچنین در تولید از تکنولوژی نانو بهره می‌بریم و تاییدیه نانو مقیاس این محصول را از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو اخذ کرده‌ایم.
مدیر شرکت دانش بنیان با اشاره به ویژگی‌های این محصول عنوان کرد: مقاومت به سایش و خوردگی و خواص الکتریکی ویژگی‌های این لوله‌ها است.
راه اندازی پلتفرم مشاوره آنلاین پزشکی با مدیریت بانوان
دریافت خدمات سلامتی برای اغلب بیمارانی که به طور مداوم در معرض خطر هستند بسیار پر هزینه است و پایش سلامت از طریق نرم افزارها و گوشی‌های هوشمند یک روش مداوم و بلند مدت برای نظارت بر این بیماران به شمار می‌رود. یک تیم استارت آپی توسط بانوان با هدف ارائه خدمات مشاوره انلاین پزشکی سلامتی در سراسر کشور فعالیت خود را آغاز کرده و این امکان را می‌دهد که بیماران سریعاً به پزشک مد نظرشان ارتباط داده شوند؛ ضمن اینکه به واسطه این نرم افزار، ارتباط تصویری، تلفنی، صوتی، متنی برای مشاوره بیمار با پزشک وجود دارد.
از مزیت‌هایی این نرم افزار این است که می‌توان حتی با دامپزشک نیز ارتباط گرفت. ویزیت پزشک و دامپزشک در محل بیمار، مشاوره تغذیه، ارائه فیزیوتراپی و گفتاردرمانی، پاسخگویی در هر لحظه از شبانه روز، حفاظت از حریم شخصی بیمار، ارائه خدمات ازمایش در محل بیمار و… از مزینهای این محصول به شمار می‌رود.
این استارت آپ به عنوان بزرگترین استارت آپ در حوزه سلامتی خدمات ارائه می‌دهد. تعداد مشاوره‌های موفق از طریق این نرم افزار ۲۵۵ هزار جلسه بوده و بیش از یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از کاربران در آن فعال هستند. همچنین بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ پزشک و مشاور در این نرم افزار به بیماران خدمات ارائه می‌کنند.
ارائه خدمات ارتوپدی و توانبخشی توسط یک شرکت دانش بنیان
یکی دیگر از شرکتهای دانش بنیانی که با هدایت و رهبری بانوان فعالیت می‌کند، توانسته محصولی تحت عنوان توانبخشی از راه دور را به تولید برساند.
الهه فرجی مدیر عامل یکی از شرکتهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری غیاث الدین جمشید کاشانی به خبرنگار مهر گفت: توانبخشی از راه دور زمینه فعالیت این شرکت است که به وسیله آن می‌توانیم به برخی افراد در حوزه توانبخشی ارائه خدمات کنیم.
به گفته وی، ما از راه دور با بیماران ارتباط برقرار می‌کنیم و پس از ارزیابی‌های اولیه، محصول مورد نیاز فرد در حوزه توانبخشی را ارائه خواهیم داد. این محصولات توانبخشی از عصا و واکر تا ویلچر، تخت، تشک و هدست برای توان یابان نخاعی هستند.
فرجی با تاکید بر اینکه در این خدمات رسانی، فناوری‌های کمکی در حوزه توانبخشی به درخواست کنندگان ارائه می‌شود، خاطر نشان کرد: ما در قالب این خدمات، از ICT برای فناوری‌های کمکی توانبخشی استفاده کردیم.
فیلترهای سرامیکی برای ریخته گری
صدیقه محبی مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان در زمینه فیلترهای سرامیکی به خبرنگار مهر گفت: این محصول با ظاهری خاکستری رنگ به دلیل مقاومت دمایی بالا (تا حدود ۱۵۰۰ درجه سانتیگراد) عمدتاً برای فیلتراسیون چمن خاکستری و داکتیل و نیز برخی فلزات غیرآهنی به کار می‌رود.
به گفته این مدیرعامل، درصد خلل و فرج و اندازه حفرات در این محصول به گونه‌ای تنظیم شده است که از ورود سرباره، محصولات واکنش داده با فلز ریختگی و نیز ذرات ماسه به درون قالب جلوگیری کرده و جریان آرام مذاب حین پر شدن قالب را منجر می‌شود. این امر علاوه بر کاهش هزینه‌های ناشی از قطعات معیوب منجر به کاهش اندازه سیستم‌های راهگاهی و در نتیجه ساده شدن طراحی آن خواهد شد.
محبی با اشاره به ویژگی‌های این محصول گفت: پایداری حرارتی و نیز مقاومت به شوک حرارتی بالای این محصول (تا حداقل ۵ بار تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد) به گونه‌ای است که از آن در پایه کاتالیست، فیلتراسیون مواد داغ خورنده و … نیز می‌توان به سهولت استفاده کرد. این محصول در ابعاد و خواص فیزیکی متفاوت بسته به کاربرد مورد نظر قابل تولید خواهد بود.
وی با اشاره به محصول دوم تولید شده در این شرکت که نوع دیگری از فیلترهای سرامیکی است، گفت: این محصول با ظاهری سفید رنگ و استحکام عالی مناسب کلیه کاربردهای صنعتی و آزمایشگاهی در معرض مواد خورنده در دمای بالا (تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد) است. مقاومت سایشی بالای این محصول به گونه‌ای است که قابلیت تصفیه و آخالگیری کلیه ذوب‌های پایه آلومینیومی را داشته و می‌تواند به عنوان سدی از ورود جریان متلاطم ومذاب به درون قالب ریخته گری جلوگیری کند.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان اضافه کرد: این امر موجب کاهش گاز به دام افتاده و جریان آرام ذوب بیش از ورود به قالب قطعه ریختگی خواهد شد. در نتیجه قطعه‌ای تمیز و عاری از هرگونه ناخالصی ریخته خواهد شد که این امر در افزایش راندمان خط تولید ریخته گری و کاهش چشمگیر پِرت قطعات تاثیر بسزایی دارد.
وی عنوان کرد: همچنین این محصول در کاربردهای دیگری از قبیل پایه کاتالیست، اگزوز موتورهای بنزینی و دیزلی، فیلتراسیون کلیه سیالات داغ و خورنده و … به وفور استفاده می‌شود. این محصول در ابعاد و خواص فیزیکی متفاوت بسته به کاربرد مورد نظر قابل تولید خواهد بود.
راه اندازی خانه نوآوری مد و لباس
دستاورد متفاوت دیگری که به تازگی توسط زنان کارآفرین متخصص ارائه شده است، راه اندازی خانه نوآوری مد و لباس است. این مرکز پایگاهی است برای تمام افراد و کسب و کارهای دنیای مد و پوشاک که با هر نیازی دغدغه‌ای برای رشد ایده یا کسب و کار را دارند.
این مرکز نوآوری، از صحت سنجی و توسعه ایده تا راه اندازی کسب و کار، طراحی، تولید، بازاریابی و فروش، منتورینگ، کوچینگ، شتاب دهی و حتی صادرات حامی آنها خواهد بود. خانه نوآوری مد و لباس با هدف توسعه جریان سرمایه‌های فکری در مسیر نوآوری و کارآفرینی درحوزه مد و لباس و شکل دهی اکوسیستمی کارآمد در حوزه مد و پوشاک ایران ایجاد شده است.
افرادی که خواهان ایجاد کسب و کار در زمینه مد و لباس هستند می‌توانند با حضور در این خانه نوآوری، از ایده پردازی تا فروش در فضای حقیقی بازار را فرا بگیرند.
در این خانه، کسب و کارهای مد در تمامی مراحل پوشش داده می‌شود و ضمن برگزاری رویدادها و گردهمایی‌های متفاوت و توانایی تیم سازی و ارتباط با کامیونیتی مد و پوشاک، مسیر پیشرفت از پیش بررسی شده و پیشرفت کردن زیر نظر مشاورین و منتورها را به کارآموز نشان می‌دهد. در این خانه از ایده‌های نوین و سرعت بالای رشد و نوآوری بالا در مرکز و در کامیونیتی آن استقبال می‌شود.
دستگاه آشکار کننده اشیای پنهان
یکی از طرح‌هایی که با همکاری زنان در حال تولید است دستگاه آشکار کننده اشیای پنهان است که ۵ کشور سازنده آن هستند.
هنگامه عزیزی، دانشجوی دکتری الکترونیک در دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این دستگاه توضیح داد: طرحی که از سال ۹۳ با یک گروه ۳۰ نفره روی آن تحقیقات انجام داده‌ایم دستگاه شناسایی اشیای پنهان شده زیر لباس با تکنولوژی موج میلیمتری است.
عزیزی با بیان اینکه این دستگاه برای ورودی اماکن حساس مانند مجلس شورای اسلامی، گمرک، فرودگاه‌ها و … کاربرد دارد، عنوان کرد: در این دستگاه بخش‌های الکترونیکی، هوش مصنوعی، مکانیکی و… وجود دارد که در مقایسه بانمونه خارجی قیمتی نصف یا یک سوم دارد. دانش فنی ساخت این دستگاه را بدست آوردیم و در ساخت آن نیز سعی شده تا حد امکان از تجهیزات بومی استفاده شود.
به گفته وی، دستگاه ایکس ری تنها فلزات را تشخیص می‌دهد اما این دستگاه بومی، هر چیز پنهان شده روی پوست را مشخص می‌کند و وجود اشیا ممنوعه را تشخیص داده و به اپراتور اخطار می‌دهد؛ هنوز در ایران چنین دستگاهی نه ساخته شده و نه از خارج وارد شده است.
وی با بیان اینکه قرار است این دستگاه به زودی در آستان قدس رضوی نصب شود، گفت: تا یک الی ده سال آینده تمام فرودگاهای جهان موظف هستند از این دستگاه استفاده کنند. ۵ کشور این دستگاه را به تولید می‌رسانند که آلمان و چین از جمله آنها هستند؛ با ساخت آن در ایران به زودی کشورمان ششمین کشور تولید کننده دستگاه شناسایی کننده اشیای پنهان خواهد شد.
طراحی اپلیکیشنی برای تعمیر موبایل
یکی دیگر از دستاوردهایی که بانوان از قِبَل یک فناوری، کسب و کاری دانش بنیان راه اندازی کردند یک اپلیکیشن کامل برای تعمیرات تمامی برندهای موبایل و کامپیوتر است. در این اپلیکیشن تمامی مراحل تعمیرات موبایل و کامپیوتر به صورت آنلاین و لحظه‌ای قابل مشاهده است. هدف این اپلیکیشن ارائه روشی نوین بر پایه تکنولوژی برای آسان کردن زندگی ایرانیان است.
چشم انداز این تیم که به سرپرستی بانوان شکل گرفته، تمرکز بر حوزه تعمیرات و بهره گیری از توان نیروی جوان و متخصص است تا با یک گروه حرفه‌ای و پویا و با به کارگیری فناوری‌های نوین مشکلات و سختی‌های همیشگی تعمیرات در حوزه موبایل و کامپیوتر را مرتفع سازند. این اولین اپلیکیشن آنلاین و لحظه‌ای تعمیرات تخصصی موبایل و کامپیوتر با رویکرد نوآوری اجتماعی در ایران است.
به واسطه این نرم افزار، کلیه خدمات تخصصی تعمیرات موبایل و کامپیوتر از تمامی برندها به صورت آنلاین و لحظه‌ای ارائه می‌شوند.
به گفته مدیرعامل این تیم، ما در این اپلیکیشن، با آموزش تخصصی تعمیرات توسط کارشناسان تعمیر به قشر آسیب پذیر و بیماران ایکتیوز، علاوه بر بکارگیری و پرورش آنان در فرآیند کار، بستر ورود آنان به بازار کار را فراهم می‌کنیم.
وی تاکید کرد: ما معتقدیم که در دنیای هوشمند و آنلاین کنونی، تعمیرات موبایل و کامپیوتر باید آنلاین و سریع و هوشمند باشد تا انسان امروزی بدون سختی و اتلاف وقت سریع‌تر به مقصود و هدف خود برسد.
به گفته این مدیرعامل شرکت دانش بنیان، تمامی فرایند تعمیرات از مرحله دریافت کالا از مشتری، ارسال به تعمیرگاه، مراحل تعمیر و ارسال برای مشتری را به صورت کاملاً آنلاین و لحظه‌ای ارائه می‌دهیم تا مشتری تمامی مراحل تعمیرات کالای خود را به صورت آنلاین ببیند و نگرانی‌های همیشگی بابت آسیب به قطعات اصلی کالای خود و یا سرقت اطلاعات خود را نداشته باشد.
وعده‌های معاونت علمی؛ از تسهیلات بلاعوض تا ایجاد صندوق بانوان کارآفرین
روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به تازگی برای تسهیل فعالیت بانوان در عرصه دانش بنیان وعده‌هایی داده است.
وی از راه اندازی صندوق اختصاصی بانوان کارآفرین خبر داد و گفت: از شرکتهای دانش‌بنیانی که عناصر کلیدی یا درصد بالایی از کارمندان آن را بانوان تشکیل می‌دهند حمایت خواهیم کرد.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور همچنین با اشاره به نمایشگاه دستاوردهای بانوان دانش بنیان عنوان کرد: بانوان در حوزه نوآوری تاثیرگذار هستند، محصولاتی را تولید کرده‌اند که برخی از این محصولات همگام با دانش روز دنیا است. افتخار و حس خوبی داریم که بتوانیم به این حوزه کمک کنیم.
وی ادامه داد: معاونت علمی تسهیلاتی دارد که برای توسعه دانش بنیانی در اختیار شرکتها قرار می‌دهد. در همین راستا به بانوانی که در این نمایشگاه حضور دارند، ۶۷ وام قرض الحسنه ۵۰۰۰ میلیون ریالی با بازپرداخت دو ساله اختصاص داده می‌شود.
به گزارش مهر، پراکندگی فعالیت بانوان در عرصه‌های فناوری دیجیتال، تولید مواد شیمیایی و پلیمری، تولید منسوجات نبافته با فناوری نانو، خوراک دام، کیت‌های تشخیص، سلامت پزشکی، انواع داروها و… است که برخی از این محصولات به تولید رسیده‌اند و علاوه بر تامین نیاز کشور به مرحله صادرات نیز رسیده‌اند.
علیرغم تبلیغات گسترده در کشورهای غربی علیه کشورمان، فعالیت موثر و پویای زنان در عرصه دانش بنیانی گواهی بر این است که بانوان ایرانی در هر عرصه و زیست بومی در ایران مجال فعالیت دارند و با تولیدات خود نقش پر رنگی در رشد و توسعه اقتصاد دانش بنیان می‌توانند ایفا کنند.
نقشی که نیازمند توجه بیشتر از سوی مسئولان برای بسترسازی توسعه کسب و کارهای دانش بنیان زنان است تا شاهد بهبود و تثبیت جایگان زنان در زیست بوم نوآوری و فناوری و افزایش اثربخشی نقش آنها در توسعه اقتصاد ایران باشیم.
