راحتی فضای کار مانند راحتی منزل اهمیت زیادی دارد. بیشتر افراد روزانه ۶-۸ ساعت را در محیط کار خود سپری می‌کنند که با در نظر گرفتن زمان رفت و آمد و خواب شبانه می‌توان گفت بیشتر ساعات روز را در محیط کار خود سپری می‌کنند. به همین دلیل داشتن فضایی راحت و مناسب برای کار کردن هم به اندازه فضای راحت زندگی در منزل حائز اهمیت است. این کار نیاز به طراحی اصولی و در نتیجه علم طراحی یا آشنایی با ارگونومی محل کار دارد. در این مطلب قصد بررسی چند مورد از مهم‌ترین اصول ارگونومی در محیط کار اداری و راهکارهایی برای ایجاد آسایش و راحتی در فضای کار را داریم. با ما همراه باشید.
ارگونومی محیط کار به چه معناست؟
همان‌طور که گفته شد، برای داشتن فضایی امن و راحت در محیط کار نیاز است که ارگونومی محل کار رعایت شود اما ارگونومی به چه معناست و به چه چیزی اشاره دارد؟ ارگونومی علم طراحی فضای کار و مطالعه ظرفیت‌های فیزیکی و عملی در محیط کار است. به تعبیر دیگر، دانشی است که با به کارگیری آن، کارها راحت‌تر شده و به دنبال آن بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند.
ارگونومی در لغت به معنای قوانین طبیعی کار یا علم کار است و اصولی را شامل می‌شود که با رعایت آنها می‌توان ناسازگاری بین محیط کار و نیروی کار را برطرف کرد و فضایی مطلوب برای همه کارمندان فراهم کرد. نتیجه این موضوع انجام راحت‌تر کارها است و هر چقدر کارها راحت‌تر انجام شود، بهره‌وری نیروها نیز افزایش یافته و خدمات بهتری به کارفرما ارائه می‌شود.
مهم‌ترین اصول ارگونومی در محیط کار اداری چه مواردی هستند؟
همان‌طور که گفتیم برای داشتن محیط کار حرفه‌ای اما راحت باید اصولی را در طراحی آن رعایت کرد. در واقع طراحی داخلی اداری باید هوشمندانه و بر پایه رعایت برخی نکات انجام شود تا یک فضای خسته‌کننده اداری، به محلی آرامش‌بخش برای انجام کار نیروها تبدیل شود. رعایت اصول ارگونومی در محیط‌های کاری سه دلیل مهم دارد. در واقع ارگونومی سه هدف را دنبال می‌کند که عبارتند از:
- راحتی و رضایت کارکنان
- افزایش بهره‌وری آنها
- حفظ سلامت جسمی و فیزیکی کارکنان
با توجه به اینکه شاغلین بخش زیادی از روز خود را در محیط کار سپری می‌کنند، مشکلات جسمی ایجاد شده در فضای کار یا تنش‌های روحی و عصبی در زندگی شخصی آنها نیز تاثیر می‌گذارد. از این رو رعایت اصول ارگونومی در محیط کار اداری حتی باعث بهبود شرایط زندگی شخصی نیروها هم می‌شود. این اصول به شرح زیر هستند:
اصل اول، حفظ وضعیت بدنی مناسب
انجام کارها در محیط اداری عموما پشت میز و به حالت نشسته انجام می‌شود و کارمندان نیز بیشتر ساعات روز را پشت میز خود مشغول به کار هستند. در صورتی که برای نشستن پشت میز و انجام کارها از صندلی مناسب استفاده نشود و بدن در وضعیت مناسبی قرار نگیرد، به مرور زمان آزردگی‌هایی در کمر و گردن ایجاد می‌شود. مشکلات عضلانی و مفصلی مانند کمر درد، یکی از شایع‌ترین مشکلات در میان افراد شاغل در محیط‌های اداری است.
وضعیت بدنی خوب، وضعیتی است که فرد در آن احساس راحتی داشته باشد. نشستن در وضعیت مطلوب کمترین فشار را به مفاصل و ماهیچه‌ها وارد می‌کند. در صورتی که پس از چند ساعت نشستن پشت میز خود احساس فشار و گرفتگی در ناحیه کمر، گردن یا پاها احساس کردید، نشان‌دهنده وضعیت نامناسب بدن است.
به منظور حفظ وضعیت بدنی استفاده از صندلی با ارتفاع و زاویه پشتی مناسب از اهمیت زیادی برخوردار است. به علاوه نشیمنگاه صندلی نه باید آنقدر نرم باشد که در زمان نشستن داخل آن فرو بروید و نه آنقدر سفت که بدن در حالت نشسته فرمی نگیرد.
اصل دوم، مراقبت از چشم‌ها
دومین اصل برای رعایت ارگونومی در محیط کار اداری، مراقبت از چشم‌ها است. یکی از ابزارهای پرکاربرد در محیط‌های اداری، کامپیوتر است که کار کردن با آن و خیره شدن به صفحه مانیتور برای ساعات طولانی حین کار، اجتناب ناپذیر است. خیره شدن طولانی مدت به نمایشگر جهت انجام کارها به مرور باعث وارد شدن فشار به چشم‌ها و خستگی آنها می‌شود و این موضوع نیز موجب مشکلاتی مانند سردرد، استرس و در نهایت کاهش بهره‌وری نیروها می‌گردد.
طبق اصول ارگونومی در محیط کار اداری، به منظور کاهش فشار وارد شده به چشم و جلوگیری از مشکلات گفته شده، ابتدا باید فاصله مناسب خود را با سیستم حفظ کنید. چشم شما باید هم سطح با صفحه کامپیوتر باشد. جهت‌داشتن زاویه نگاه مانند بالا یا پایین بودن صفحه نسبت به موقعیت چشم‌ها باعث فشار و خستگی این عضو بدن می‌شود. به علاوه در صورتی که یک منبع نوری مانند پنجره پشت سیستم وجود داشته باشد، باید موقعیت مانیتور جوری تنظیم شود که تابش از منبع نوری به حداقل برسد.
اصل سوم، نورپردازی محیط
از دیگر مواردی که می‌توان به عنوان اصلی برای راحتی و افزایش بهره‌وری نیروها در محیط کاری معرفی کرد، نورپردازی در محیط اداری است. نورپردازی یکنواخت در محیط کاری از اهمیت زیادی برخوردار است. به علاوه، نورطبیعی یا مصنوعی باید به مقدار کافی باشد. نور شدید باعث آزردگی چشم‌ها می‌شود و تاریکی و نور کم نیز خستگی و سردرد را به دنبال دارد. راهکارهای مختلفی به منظور نورپردازی مناسب محیط کاری وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به استفاده از منابع نوری یکسان اشاره کرد.
با استفاده از پارتیشن‌های شیشه‌ای به جای دیوارهای گچی یا چوبی می‌توانید به انجام نورپردازی یکنواخت در محیط کار کمک کنید. این پارتیشن‌ها نور را از خود عبور می‌دهند و با روشن کردن یکنواخت فضا مانع از خستگی چشم‌ها و وارد شدن فشار به آنها می‌شوند. به علاوه با استفاده از پارتیشن‌های شیشه‌ای می‌توان محیطی امن و خصوصی برای کارمندان را به گونه‌ای فراهم کرد که به همدیگر دسترسی هم داشته باشند و از این طریق انگیزه کار در آنها افزایش پیدا کند.
اصل چهارم، توجه به تغذیه
از دیگر اصول ارگونومی در محیط کار اداری می‌توان به رعایت تغذیه و نوشیدن آب کافی حین کار اشاره کرد. این موضوع یکی دیگر از عواملی است که مانع خستگی حین کار شده و بهره‌وری شما را به عنوان نیروی کار افزایش می‌دهد. بسیاری از کارمندان برای انجام کار بهتر و بیشتر، اهمیت این موضوع را نادیده گرفته و حتی تایم ناهار خود را به انجام کار می‌پردازند. این در حالی است که خوردن ناهار، نوشیدن آب و مصرف میان‌وعده حین کار نه تنها تایم کار را کاهش نمی‌دهد بلکه با افزایش تمرکز و از بین بردن خستگی، راندمان نیروها را نیز بیشتر می‌کند.
اصل پنجم، قانون ۲۰-۲۰-۲۰
اصل دیگری که برای رعایت ارگونومی محیط کار باید به آن توجه داشت، اصل ۲۰-۲۰-۲۰ است. طبق این اصل تمام نیروها به ازای هر ۲۰ دقیقه کار با کامپیوتر باید ۲۰ ثانیه به فضایی دورتر (حدودا ۲۰ فوت) نگاه کنند تا چشم آنها دچار خستگی نشود. به علاوه پس از هر ۲۰ دقیقه کار به هر صورت، استراحتی کوتاه نیاز است تا انرژی از دست رفته، بازگردانده شود و فرد برای ادامه کارها، آماده باشد.
سخن پایانی
اصول ارگونومی در محیط‌های کار اداری به ارتقای سطح رضایت کارمندان از محیط کار و افزایش انرژی آنها کمک می‌کند و این موضوع نیز مستقیما بهره‌وری نیروها را افزایش می‌دهد. بسیاری از کسب‌وکارهای اداری که هرگز دچار شکست یا افول نمی‌شوند، اصول گفته شده و بسیاری موارد دیگر را برای حفظ آرامش، تعادل و راحتی در محیط کار رعایت می‌کنند.
