کسب و کارهایی که بر پایه فناوری روز ایجاد می‌شوند تا چالش‌ها را برطرف کنند، استارتاپ می‌نامند. معمولا در جهان استارتاپ‌ها از اندازه‌های کوچک با تیم‌های چندنفره کار خود را شروع می‌کنند و کم‌کم بزرگ می‌شوند. در جهان از هر ۵ استارتاپ، ۴ تای آنها در پنج سال اول، شکست می‌خورند که این امر دلایل مختلفی دارد. ما در این مقاله می‌خواهیم معروف‌ترین و بزرگ‌ترین استارتاپ‌های ایرانی را که شکست خورده‌اند، معرفی کرده و علت این مسئله را مورد بررسی قرار دهیم.
شکست در ایران
کسب و کارهایی که بر پایه فناوری روز ایجاد می‌شوند تا چالش‌ها را برطرف کنند، استارتاپ می‌نامند. معمولا در جهان استارتاپ‌ها از اندازه‌های کوچک با تیم‌های چندنفره کار خود را شروع می‌کنند و کم‌کم بزرگ می‌شوند. در جهان از هر ۵ استارتاپ، ۴ تای آنها در پنج سال اول، شکست می‌خورند که این امر دلایل مختلفی دارد. ما در این مقاله می‌خواهیم معروف‌ترین و بزرگ‌ترین استارتاپ‌های ایرانی را که شکست خورده‌اند، معرفی کرده و علت این مسئله را مورد بررسی قرار دهیم.
استارتاپ چیست؟
به شرکت‌های نوپایی که بر پایه ایده‌های خلاقانه ایجاد می‌شوند و عموما به دنبال ارائه یک راه حل جدید برای رفع مشکلی در زندگی روزمره می‌گردند، استارتاپ گفته می‌شود. شرکت‌های استارتاپ معمولا بر پایه یک ایده شکل می‌گیرند نه سرمایه‌گذاری‌های کلان. یعنی مانند کارخانه‌ها یا کسب و کارهای بزرگ با منابع مالی عظیم کارشان را شروع نمی‌کنند، بلکه بر اساس رشد و پیشرفتی که انجام می‌دهند توسط شتاب‌دهنده‌ها حمایت مالی می‌شوند. برای مثال فیس بوک، توییتر، اوبر یا اسنپ را به نوعی می‌توان یک استارتاپ دانست.
مهم‌ترین ویژگی استارتاپ چیست؟
استارتاپ‌ها از ویژگی‌های مختلفی برخوردار هستند که مهم‌ترین این ویژگی‌ها شامل موارد زیر است:
- نوآوری: این کسب و کارها معمولا بر روی محصولات یا خدمات جدید و نوآورانه کار می‌کنند که می‌توانند بازار را تغییر دهند یا بهبود بخشند. یعنی نمونه آنها قبلا در بازار وجود نداشته است.
- رشد سریع: یکی از اهداف اصلی استارتاپ‌ها دستیابی به رشد سریع است. معمولا از طریق جذب سرمایه‌گذاری و گسترش بازار، در آمریکا استارتاپ ها به سرعت در بازار سهام عرضه می‌شوند.
- ریسک‌پذیری بالا: استارتاپ‌ها با توجه به عدم قطعیت‌های زیادی که در بازار وجود دارد، معمولا ریسک‌های بالایی را متحمل می‌شوند.
- انعطاف‌پذیری: این کسب و کارها باید قادر باشند به سرعت خود را با تغییرات بازار و نیازهای مشتریان تطبیق دهند.
- تیم کوچک و چابک: اغلب استارتاپ‌ها با تیم‌های کوچکی شروع به کار می‌کنند که قابلیت تصمیم‌گیری سریع و اجرای ایده‌ها را دارند.
چرا در ایران استارتاپ ها شکست می‌خورند؟
در ایران نیز استارتاپ های زیادی در زمینه‌های مختلف راه‌اندازی شده‌اند. از استارتاپ های مرتبط با بازارهای مالی جهانی مثل فارکس گرفته تا ارزهای دیجیتال، دیوار، شیپور، اسنپ، تپسی و غیره. اما عوامل مختلفی وجود دارد که نرخ شکست استارتاپ ها را در ایران نسبت به میانگین همین نرخ در جهان به شدت بالا برده است. از جمله مهم‌ترین عوامل شکست استارتاپ ها در ایران می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:
- وجود رقبای شبه دولتی؛
- زیرساخت ضعیف در کشور؛
- مشکلات اینترنتی داخل کشور؛
- تحریم‌های بین‌المللی؛
- نبود پشتیبان‌های مالی قوی؛
- پایین بودن سطح دانش و فناوری نسبت به جهان؛
- کپی رایت؛
- فیلترینگ؛
- عدم حمایت دولتی.
مجموعه‌ای از این مشکلات که در بالا ذکر شد، سبب می‌شود تا استارتاپ‌های ایرانی علاوه بر مشکلات معمول، با مشکلات جانبی نیز دست و پنجه نرم کنند و همین مسئله سبب شکست آنها می‌شود. مثلا در حوزه بازارهای مالی، استارتاپ های خلاقانه زیادی در زمینه فارکس راه‌اندازی شد که به دلیل مشکلات قانونی در فارکس این بازار در ایران و فیلترینگ به شکست انجامید.
مشهورترین استارتاپ های شکست خورده ایران
در ایران نمونه‌های استارتاپ شکسته خورده زیادی وجود دارد که علی‌رغم داشتن ایده‌های مناسب و شروع خوب، در نهایت کار آنها با شکست مواجه شد. در ادامه چند نمونه از این استارتاپ‌های شکست خورده را به شما معرفی خواهیم کرد.
بامیلو: بامیلو یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های آنلاین در ایران بود که در سال ۱۳۹۲ شروع به کار کرد. این استارتاپ در رقابت با دیجی‌کالا قرار داشت، اما در نهایت به دلیل مشکلات مالی و مدیریتی و عدم توانایی در جذب سرمایه کافی در سال ۱۳۹۸ تعطیل شد.
زودفود: زودفود یکی از اولین استارتاپ‌های تحویل غذای آنلاین در ایران بود که در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد. این شرکت بعدا توسط اسنپ‌فود خریداری شد و نام آن تغییر یافت. اگرچه زودفود به عنوان برند مستقلی شکست خورد، اما این شکست باعث ظهور یکی از بزرگ‌ترین سرویس‌های تحویل غذا در ایران شد.
پیک‌فود: پیک‌فود یک استارتاپ تحویل غذا بود که در سال ۱۳۹۴ تاسیس شد. با وجود تلاش‌های فراوان، این شرکت نتوانست با رقبایی مثل اسنپ‌فود رقابت کند و در نهایت فعالیت خود را متوقف کرد.
رایاپیک: رایاپیک یکی از استارتاپ‌های فعال در زمینه چاپ و ارسال عکس بود که در سال ۱۳۹۵ شروع به کار کرد. این استارتاپ با وجود ایده خوب و نوآورانه، به دلیل مشکلات مالی و ناتوانی در جذب مشتریان کافی، نتوانست به موفقیت دست یابد و به فعالیت خود پایان داد.
نتیجه گیری
در این مقاله با چالش‌های راه‌اندازی کسب و کار و بخصوص استارتاپ ها آشنا شدیم و فهمیدیم که چرا بسیاری از استارتاپ های خوب ایرانی در ادامه مسیر دچار شکست شدند. به طور کلی ایران در رتبه ۱۴۸ از ۱۸۰ کشور در حوزه راه‌اندازی کسب و کار قرار دارد و باید در نظر داشته باشید که شرایط محیطی، سیاست‌گذاری، سرمایه و امکانات داخل کشور برای راه‌اندازی استارتاپ چندان مناسب نیست.
