در رویداد اخیر “فراتر از صفر و یک”، کارشناسان و فعالان حوزه فناوری اطلاعات از فرصت‌های نوآورانه‌ای که هوش مصنوعی می‌تواند برای صنعت فناوری اطلاعات ایجاد کند، سخن گفتند. با این حال، موانعی چون کمبود سخت‌افزار، نیروی انسانی متخصص و سرمایه‌گذاری ناکافی همچنان چالش‌های بزرگ این حوزه در ایران محسوب می‌شوند.
در دنیای امروز، هوش مصنوعی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و تاثیرگذارترین فناوری‌ها در حال شکل دادن به آینده صنعت فناوری اطلاعات است. این فناوری توانایی‌های شگرفی دارد که می‌تواند روش‌های کاری و زندگی انسان‌ها را متحول کند. اما با تمام فرصت‌های گسترده‌ای که هوش مصنوعی به همراه دارد، در ایران با چالش‌های متعددی در مسیر توسعه و گسترش این تکنولوژی روبه‌رو هستیم. فعالان و کارشناسان این حوزه در رویداد “فراتر از صفر و یک” که به بررسی وضعیت و آینده هوش مصنوعی در ایران اختصاص داشت، به تحلیل این چالش‌ها پرداختند و در عین حال از فرصت‌هایی سخن گفتند که این فناوری می‌تواند برای نوآوری و توسعه صنایع مختلف، از جمله فناوری اطلاعات، به ارمغان بیاورد.
پیشرفت‌های هوش مصنوعی و تأثیر آن بر فناوری اطلاعات
مهرداد توکلی، بنیان‌گذار ابرکلاس و یکی از متخصصان برجسته فناوری اطلاعات در این رویداد گفت: «هوش مصنوعی به عنوان یک سلاح مخفی در دستان متخصصین IT می‌تواند تحولی بزرگ در زندگی انسان‌ها ایجاد کند. این فناوری به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند با استفاده از حجم عظیمی از داده‌ها و پردازش بی‌وقفه، بدون هیچگونه نویز ذهنی، تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه‌های مختلف انجام دهد و بهبود چشمگیری در فرآیندهای کاری ایجاد کند.» او افزود که هوش مصنوعی نه تنها برای توسعه و بهینه‌سازی فرآیندها در صنایع مختلف کاربرد دارد، بلکه می‌تواند با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه، کیفیت زندگی مردم را نیز ارتقا دهد.
چالش‌های اساسی در ایران: سرمایه‌گذاری، نیروی انسانی و سخت‌افزار
با این حال، پیشرفت‌های تکنولوژیکی در ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. پوریا حداد، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت فیلاگر، به مشکلات زیرساختی و چالش‌های اجرایی که در ایران وجود دارد اشاره کرد و گفت: «هرچند که هوش مصنوعی در ایران نسبت به چند سال پیش گسترش بیشتری پیدا کرده، اما همچنان با مشکلات اساسی مواجه هستیم. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری و بودجه مناسب برای توسعه این فناوری است.» حداد افزود که کشورهایی همچون عربستان، امارات و ترکیه در این زمینه به شدت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما در ایران به رغم افزایش بودجه تخصیص‌یافته به هوش مصنوعی، این سرمایه‌گذاری‌ها به طور عملی به توسعه و کاربرد این فناوری در صنعت و جامعه کمک نکرده است. وی تأکید کرد که ایران به سخت‌افزارهای قدرتمند و متخصصین ماهر در این حوزه نیاز دارد تا بتواند در سطح جهانی رقابت کند.
ضرورت همکاری با کشورهای با شرایط مشابه
حداد همچنین به تجربیات چین اشاره کرد و گفت: «چین با وجود شرایط مشابه ایران و تحریم‌های مختلف، توانسته است به طور قابل توجهی در زمینه هوش مصنوعی پیشرفت کند. یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، شرکت AI O-One است که با استفاده از ۲۰۰۰ پردازنده GPU و سرمایه‌گذاری ۳ میلیون دلاری توانسته است مدل مشابه ChatGPT را توسعه دهد. این در حالی است که ChatGPT4 با سرمایه‌گذاری ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار آموزش دیده است.» حداد معتقد است که ایران می‌تواند از تجربیات کشورهایی مانند چین بهره‌برداری کند و با استفاده از پردازنده‌ها و تجهیزات مناسب، مدل‌های خود را با منابع محدودتری توسعه دهد.
فرصت‌های هوش مصنوعی برای متخصصین IT
علی آقابابایی، مدیر فنی شرکت آلیاسیس، در بخش دیگری از این نشست به کاربردهای هوش مصنوعی برای متخصصین IT اشاره کرد. او گفت: «برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های هوش مصنوعی، متخصصین فناوری اطلاعات باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند و بسترهایی ایجاد کنند که بتوانند به کمک ابزارهای هوش مصنوعی، مشکلات مختلف را حل کنند. این زیرساخت‌ها شامل سخت‌افزارهای قدرتمند مانند پردازنده‌های GPU، نرم‌افزارهای مناسب و شبکه‌هایی است که این ابزارها را به هم متصل کنند.» وی تأکید کرد که یکی از کاربردهای اصلی هوش مصنوعی در این حوزه، استفاده از مدل‌های یادگیری ماشین برای پردازش داده‌های حجیم و ایجاد الگوریتم‌هایی برای پیش‌بینی رفتارها، از جمله پیش‌بینی رفتار خریداران و توسعه مدل‌های کشف دارو است.
مدیریت دانش و تصمیم‌گیری هوشمند با هوش مصنوعی
وحید مافی، مدیر IT شرکت هوش مصنوعی پارت، نیز به تأثیرات هوش مصنوعی بر مدیریت دانش در سازمان‌ها اشاره کرد. مافی اظهار داشت که مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) می‌توانند به سازمان‌ها کمک کنند تا داده‌ها و اطلاعات خود را به طور یکپارچه ذخیره و تحلیل کنند. «مدل‌های بزرگ زبانی مانند ChatGPT می‌توانند در قالب یک دستیار هوشمند در سازمان‌ها عمل کنند و به کارکنان کمک کنند تا به اطلاعات مورد نظر خود به سرعت دست یابند و نیاز به مراجعه به مستندات و داکیومنت‌های مختلف نداشته باشند.» مافی بر این باور است که استفاده از این مدل‌ها در مدیریت دانش سازمان‌ها می‌تواند فرآیندهای تصمیم‌گیری را تسهیل کرده و به بهبود کارایی کمک کند.
چالش‌های اجرایی در پیاده‌سازی AI در شرکت‌ها
محمد امینیان، مدیر محصول هوش مصنوعی داتین، به چالش‌های اجرایی و فنی که شرکت‌ها در راه پیاده‌سازی پروژه‌های هوش مصنوعی با آن روبه‌رو هستند، اشاره کرد. او گفت: «بسیاری از شرکت‌ها هنوز آماده استفاده از فناوری هوش مصنوعی نیستند و برای این کار نیاز به یک پایپ لاین داده‌های معتبر دارند. بدون داده‌های مناسب، پروژه‌های هوش مصنوعی در شرکت‌ها به مشکل خواهند خورد.» امینیان همچنین بر اهمیت آمادگی دیجیتالی در سازمان‌ها تأکید کرد و گفت که استفاده از سرویس‌های ابری به عنوان یک راهکار انعطاف‌پذیر و مقرون به صرفه می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا پروژه‌های هوش مصنوعی خود را با موفقیت پیاده‌سازی کنند.
پتانسیل هوش مصنوعی در بازاریابی و سایر صنایع
مرتضی مختاری، رئیس کمیته دیجیتال مارکتینگ انجمن بازاریابی، در ادامه گفت: «هوش مصنوعی در حوزه بازاریابی پتانسیل‌های زیادی دارد. استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای پیش‌بینی فروش، تحلیل داده‌ها و پیشنهاد محصولات می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا استراتژی‌های بازاریابی خود را بهبود بخشند.» او همچنین افزود که ترکیب هوش مصنوعی با دیگر فناوری‌ها، همچون اینترنت اشیا (IoT)، می‌تواند به توسعه محصولات جدید، مانند ربات‌های پزشکی، کمک کند که به زودی وارد بازار خواهند شد و در راستای خدمت به سالمندان و بهبود وضعیت بهداشتی، تحولی عظیم ایجاد خواهند کرد.
هوش مصنوعی می‌تواند یک فرصت بزرگ برای ارتقای صنعت فناوری اطلاعات و سایر بخش‌ها در ایران باشد، اما این فناوری به چالش‌هایی جدی در زمینه سرمایه‌گذاری، نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های مناسب نیاز دارد. برای بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های هوش مصنوعی، ایران باید به افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه، توسعه نیروی انسانی متخصص و بهبود زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود توجه کند. تنها در این صورت است که ایران می‌تواند در رقابت‌های جهانی در زمینه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، حرفی برای گفتن داشته باشد.
