در عصر کنونی، حضور متخصصان و کارآفرینان ایرانی در شرکت‌های مطرح دنیا به یک حقیقت غیرقابل انکار تبدیل شده است. ایرانیان، با اتکا به استعدادها و پشتکار خود، در صنایع پیشرو جهانی نقش‌آفرینی می‌کنند و توانسته‌اند تصویر مثبتی از نیروی کار ایران در سطح بین‌المللی ارائه دهند. حضور نیروی متخصص ایرانی در شرکت‌های بین‌المللی از جمله حوزه‌هایی است که طی سال‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. رشد این حضور، علاوه بر نشان دادن ظرفیت‌های بالای نیروی انسانی ایران، نقش مهمی در بازتعریف جایگاه ایرانیان در عرصه جهانی دارد. در ادامه، با استناد به داده‌های اخیر و تحلیل‌های مهاجرتی، به بررسی آمار و نقش ایرانیان در شرکت‌های بزرگ دنیا طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ می‌پردازیم.
حضور ایرانیان در بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان
بر اساس داده‌های مهاجرتی، مهاجرت به کشورهای دیگر به‌ویژه مهاجرت به آمریکا، موجب افزایش حضور متخصصان ایرانی در صنایع پیشرو از جمله فناوری اطلاعات، صنایع دارویی، خودروسازی و خدمات مالی شده است. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۵۰ هزار نیروی متخصص ایرانی در این حوزه‌ها مشغول به کار بوده‌اند.
| تعداد ایرانیان شاغل در شرکت‌های بزرگ | سال |
| ۹۰,۰۰۰ | ۲۰۲۰ |
| ۱۵۰,۰۰۰ | ۲۰۲۴ |
شرکت‌های فناوری اطلاعات مانند گوگل، مایکروسافت و اپل از اصلی‌ترین مقاصد شغلی برای ایرانیان مهاجر به آمریکا و سایر کشورها بوده‌اند. طبق آمار، در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲ درصد از متخصصان فناوری شاغل در این شرکت‌ها ایرانی بوده‌اند. بسیاری از این متخصصان در تیم‌های تحقیق و توسعه (R&D) فعالیت می‌کنند و با تخصص در زمینه‌هایی مانند یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی و تحلیل داده‌ها به پیشرفت‌های علمی و فناوری کمک شایانی کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که ایران یکی از کشورهای تأمین‌کننده نیروی انسانی متخصص در این حوزه است.
| نقش‌های کلیدی | درصد رشد )۲۰۲۰-۲۰۲۴( | تعداد ایرانیان شاغل (۲۰۲۴) | شرکت |
| مهندس نرم‌افزار، مدیر پروژه | ۳۵% | ۱۲۰ | گوگل |
| هوش مصنوعی، امنیت سایبری | ۴۰% | ۱۵۰ | مایکروسافت |
| طراحی محصول، مدیریت پروژه | ۲۸% | ۹۸ | اپل |
| هوش مصنوعی | ۲۵% | ۸۰ | تسلا |
این آمار نشان می‌دهد که ایران به‌عنوان یکی از کشورهای تأمین‌کننده نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های فناوری، نقش مهمی در پیشرفت جهانی ایفا می‌کند. روند مهاجرت به خارج در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و شرکت‌های بین‌المللی توجه ویژه‌ای به جذب استعدادهای ایرانی نشان داده‌اند. این روند طی دهه گذشته سرعت بیشتری گرفته و اکنون ایرانیان بخش قابل‌توجهی از نیروی کار ماهر این شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند.
نمودار رشد ایرانیان شاغل در نقش‌های کلیدی چهار شرکت (گوگل، مایکروسافت، اپل و تسلا) امکان مشاهده تغییرات و مقایسه روند رشد در این شرکت‌ها را به صورت یکجا فراهم می‌کند.
توزیع جغرافیایی ایرانیان در صنایع مختلف
بیشترین تمرکز ایرانیان در کشورهای ایالات متحده، آلمان، کانادا و انگلستان است. این کشورها با داشتن زیرساخت‌های پیشرفته و صنایع بزرگ، مقصد اصلی برای متخصصان ایرانی به شمار می‌آیند.
| استرالیا | انگلستان | آلمان | کانادا | آمریکا | بخش |
| ۲% | ۳% | ۵% | ۱۰% | ۲۰% | مهندسی نرم‌افزار |
| ۲% | ۳% | ۳% | ۵% | ۱۵% | تحقیق و توسعه |
| ۱% | ۱% | ۲% | ۳% | ۸% | مدیریت پروژه |
| ۰.۵% | ۱% | ۱% | ۲% | ۵% | مشاوره فناوری |
| ۰.۵% | ۰.۵% | ۱% | ۱% | ۲% | سایر |
جدول کشورهایی که ایرانیان در آن‌ها مشغول به کار هستند
مهندسان نرم‌افزار ایرانی بیشترین حضور را در آمریکا دارند، در حالی که در سایر مهاجرت به اروپا نیز بسیار پر طرفدار است، سایر کشورها نیز به شکل قابل توجهی در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده این است که بخش اعظم فعالیت‌های ایرانیان در شرکت‌های بزرگ به زمینه‌های فنی و تحقیقاتی مربوط می‌شود و بخش زیادی از آن‌ها در بخش‌های مهندسی نرم‌افزار و تحقیق و توسعه مشغول به‌کار هستند.
نقش ایرانیان در صنایع پیشرو
علاوه بر فناوری، ایرانیان در صنایع دیگری همچون خودروسازی، صنایع دارویی، و خدمات مالی نیز حضوری چشمگیر دارند. شرکت‌هایی مانند تسلا و BMW از توانمندی‌های متخصصان ایرانی در طراحی و توسعه بهره می‌برند. همچنین، برندهای مطرح دارویی چون Pfizer و AstraZeneca نیز از حضور دانشمندان ایرانی در تیم‌های تحقیقاتی خود بهره‌مند شده‌اند.
بسیاری از ایرانیان همچنین در بخش‌های مدیریت و استراتژی‌های تجاری نیز فعالیت می‌کنند. شرکت‌های فناوری به دنبال استفاده از تجربه و تخصص ایرانیان در زمینه‌های مختلف هستند تا بتوانند موقعیت خود را در بازار جهانی تقویت کنند. این مشارکت به‌ویژه در شرکت‌های بزرگ مانند تسلا که در حال حاضر به یکی از پیشگامان صنعت خودروسازی الکتریکی تبدیل شده است، قابل‌مشاهده است.
ویژگی‌های شغلی: از مدیریت تا پژوهش
بیش از نیمی از ایرانیان در نقش‌های مدیریتی و پژوهشی مشغول به کار هستند. این موضوع نشان‌دهنده تخصص و تجربه بالای نیروی کار ایرانی است. در سال ۲۰۲۴، حدود ۵۵ درصد از متخصصان ایرانی در سطوح ارشد شرکت‌های بین‌المللی فعالیت می‌کردند.
| درصد متخصصان ایرانی در نقش‌های ارشد | سال |
| ۳۵% | ۲۰۲۰ |
| ۵۵% | ۲۰۲۴ |
چالش‌ها و فرصت‌ها برای متخصصان ایرانی
با وجود موفقیت‌های قابل توجه، چالش‌هایی همچون محدودیت‌های ویزا و مشکلات فرهنگی همچنان وجود دارند. با این حال، بسیاری از کشورها با ارائه برنامه‌های حمایتی، فرصت‌های بیشتری برای متخصصان ایرانی ایجاد کرده‌اند. برای مثال، برنامه‌های ویزای استعدادهای درخشان در استرالیا و بریتانیا، امکان جذب نیروی متخصص ایرانی را تسهیل کرده‌اند.
با توجه به روند رو به رشد حضور ایرانیان در شرکت‌های بزرگ جهانی، پیش‌بینی می‌شود که این روند در سال‌های آینده نیز ادامه یابد. با توجه به شرایط جهانی و پیشرفت‌های سریع در زمینه‌های فناوری، ایرانیان با بهره‌گیری از توانمندی‌های خود می‌توانند به‌عنوان نیروهای محرکه در صنایع مختلف نقش‌آفرینی کنند.
این پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که حضور ایرانیان در این شرکت‌ها در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت و ایرانیان بیشتری به‌عنوان نیروهای کلیدی در تیم‌های مختلف مشغول به‌کار خواهند شد. این روند نه‌تنها برای ایرانیان بلکه برای کشورهای مقصد نیز مزایای اقتصادی و تجاری زیادی به‌همراه خواهد داشت.
داستان‌های موفقیت: از ایران تا سیلیکون ولی
ایرانیان در شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا همواره نقش‌های برجسته‌ای ایفا کرده‌اند. از جمله این افراد می‌توان به دکتر نیما فتحی، مدیر ارشد در گوگل که الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی را در سال ۲۰۲۲ توسعه داد و سارا علی‌پور، مدیر پروژه در تسلا که نقشی کلیدی در طراحی سیستم‌های خودران این شرکت داشت، اشاره کرد.
همچنین، افرادی چون پی‌یر امیدیار، بنیان‌گذار eBay و امید کردستانی، از مدیران ارشد سابق گوگل، نمادهایی از موفقیت‌های چشمگیر ایرانیان در سطح جهانی هستند. این دستاوردها نشان‌دهنده استعداد و تلاش بی‌وقفه متخصصان ایرانی است که مرزهای دانش و فناوری را گسترش داده‌اند.
جمع‌بندی: آینده در دستان ایرانیان
حضور ایرانیان در شرکت‌های بزرگ جهانی نه‌تنها به‌عنوان یک فرصت برای پیشرفت فردی آن‌ها به‌حساب می‌آید، بلکه فرصتی است برای تقویت روابط تجاری، علمی و فناوری بین ایران و کشورهای دیگر. ایرانیانی که در شرکت‌های بزرگ بین‌المللی مشغول به‌کار هستند، با مشارکت در پروژه‌های بزرگ جهانی، به گسترش مرزهای دانش و نوآوری کمک می‌کنند و می‌توانند به‌عنوان الگوی موفقی برای نسل جوان ایرانی در راستای تحقق آرزوهای علمی و حرفه‌ای خود در سطح جهانی عمل کنند.
جدول مقایسه درصد رشد ایرانیان در صنایع مختلف در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴
| درصد حضور ایرانیان در ۲۰۲۴ | درصد حضور ایرانیان در ۲۰۲۰ | صنعت |
| ۴۵% | ۳۵% | فناوری اطلاعات |
| ۱۵% | ۱۰% | خودروسازی |
| ۱۲% | ۸% | داروسازی و علوم پزشکی |
| ۱۰% | ۵% | سایر صنایع |
