بررسی عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ نشان از رشد قابل توجه این حوزه در بخش‌های مختلف از جمله اشتغال، درآمد، صادرات و تأمین مالی دارد. مصطفی عرب، مدیرعامل اعتبارسنجی ارزش‌آفرین اعتماد، در گزارشی جامع به بررسی شاخص‌های کلیدی این بخش پرداخت و گفت: تأمین مالی موتور محرک اقتصاد دانش‌بنیان است و نهادهای مالی در این مسیر نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
رشد ۱۸ درصدی تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان
بر اساس این گزارش، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ به ۹,۷۳۳ مورد رسیده است که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۱۸ درصد رشد را نشان می‌دهد. علاوه بر این، میزان اشتغال در این شرکت‌ها نیز افزایش چشمگیری داشته و با رسیدن به ۴۰۹ هزار نفر، رشد ۲۷ درصدی را تجربه کرده است.
افزایش ۸۷ درصدی درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان
مصطفی عرب در ادامه اعلام کرد: میزان درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ به ۱,۱۴۷ همت (هزار میلیارد تومان) رسیده است که نسبت به سال قبل، ۸۷ درصد افزایش داشته است. همچنین، درآمد محصولات دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ به ۲۶۳ همت رسیده که نسبت به ۱۴۰۱، رشد ۶ درصدی داشته است.
سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی افزایش یافت
سهم این شرکت‌ها از تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال ۱۴۰۲، به ۲.۸ درصد رسیده که ۴۰ درصد بیشتر از سال ۱۴۰۱است. از سوی دیگر، سهم محصولات دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی ۶۲ دهم درصد برآورد شده که رشد ۲۲ درصدینسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.
رشد ۱۲۱ درصدی صادرات دانش‌بنیان‌ها
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رشد این حوزه، میزان صادرات است. بر اساس گزارش ارائه‌شده، حجم صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ به ۲,۵۰۵ میلیون دلار رسیده که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۱۲۱ درصد رشد داشته است. اما برخلاف این رشد قابل‌توجه، صادرات محصولات دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ با کاهش ۱ درصدی نسبت به سال گذشته به ۴۵۱ میلیون دلار رسیده است.
رشد ۳۴ درصدی وام‌های صندوق نوآوری و شکوفایی
در حوزه تأمین مالی نیز اقدامات قابل توجهی صورت گرفته است. عرب توضیح داد: میزان وام‌های اعطاشده توسط صندوق نوآوری و شکوفایی در سال ۱۴۰۲ به ۹ همت رسیده است که ۳۴ درصد بیشتر از سال گذشته است. همچنین، صندوق‌های پژوهش و فناوری نیز ۱.۵ همت وام به شرکت‌ها پرداخت کرده‌اند که این رقم ۲۵ درصد رشد را نسبت به سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.
حکمرانی داده‌محور در اقتصاد دانش‌بنیان
دکتر روح‌الله ابوجعفری، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری، در خصوص نقش داده‌ها در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گفت: حکمرانی آینده بر مبنای داده خواهد بود، نه تصمیم‌گیری‌های بدون پشتوانه علمی. با ایجاد نظام آماری دقیق و ارزیابی عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان در مراحل قبل، حین و پس از اجرا، می‌توان سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه‌تری انجام داد.
وی تأکید کرد: پژوهشکده اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند بستری ایجاد کند که داده‌های مرتبط را جمع‌آوری، پردازش و به‌طور مستقل گزارش کند و در نتیجه، نظام تصمیم‌گیری کشور مبتنی بر تحلیل‌های علمی و آماری شکل بگیرد.
تحلیل شاخص‌های جهانی و جایگاه ایران
در بخش دیگری از این گزارش، به وضعیت ایران در شاخص جهانی نوآوری اشاره شد. طبق بررسی‌ها، ایران در رتبه ۶۴ جهان قرار دارد که نشان‌دهنده ضرورت توسعه روش‌های تأمین مالی نوین، از جمله تأمین مالی جمعی و انتشار اوراق بهادار برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان است.
همچنین، در این گزارش وضعیت استان‌های مختلف، نقش حوزه‌های فناوری در اقتصاد و عملکرد نهادهای مالی در تأمین مالی این شرکت‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی داده‌های ارائه‌شده نشان می‌دهد که اقتصاد دانش‌بنیان در ایران، علی‌رغم چالش‌های موجود، روندی رو به رشد را تجربه کرده است. افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان، رشد اشتغال، افزایش درآمد و توسعه صادرات، همگی گویای تحول عمیق در این حوزه هستند. با این حال، ایجاد بسترهای داده‌محور، تقویت تأمین مالی و بهبود سیاست‌گذاری‌های کلان، لازمه‌ی پایداری این رشد در سال‌های آینده خواهد بود.
