این روزها در شبکه های اجتماعی پدیده‌ای که با عناوین مختلفی همچون اخبار جعلی، جعل عمیق (deep fake) ، اطلاعات دروغین یا همان انتشار تعمدی اطلاعات نادرست با هدف فریب دادن مردم، نام گذاری می شود در حال افزایش روزافزون است.این مساله منحصر به موضوع خاصی نمی شود و می تواند موارد متنوعی از اطلاعات غلط درباره ی ویروس کرونا گرفته تا شایعاتی برای تحریک احساسات مردمی را شامل شود.
همه ما دیده‌ایم انتشار اطلاعات جنجالی و تحریک‌آمیز در زمان‌های فاجعه چگونه بذر وحشت را می‌پراکنَد، و چیزهایی هم در مورد تخریب شخصیت‌ها و بِرندها در اینترنت شنیده‌ایم. و در نهایت خود ما هم که پیش از زدن دکمه share به خودمان زحمت نمی‌دهیم درستی اطلاعات را بررسی کنیم، مشکلی به این مشکلات اضافه می‌کنیم. با افزایش تعداد افرادی که از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، شاهد گسترش سریع‌تر اخبار جعلی و اطلاعات دروغین هستیم به طوری که این موضوع دولت‌ها و بخش خصوصی را بر آن داشته است که اقداماتی را برای مقابله با این تهدیدها ترتیب دهند.
در اینجا مجموعه‌ای از استارت‌آپ ها و موسسات اروپایی که در خط مقدم مبارزه با اخبار جعلی و اطلاعات دروغ قرار دارند را جمع‌آوری کرده‌ایم.
Logically: با کمک این اپلیکیشن، هنگامی که مقاله‌ای را به اشتراک می‌گذارید، فناوری خاص این اپلیکیشن مهم‌ترین ادعاهای مطرح‌شده در مقاله را شناسایی می‌کند. بعد می‌توانید ادعایی را که به آن مشکوکید انتخاب کنید. اگر اپلیکیشن بتواند با فناوری هوشمندی که دارد درستی آن را تایید کند، بی‌درنگ به شما اطلاع می‌دهد. درغیراین‌صورت، حقیقت‌یاب‌های Logically به کار می‌افتند تا در مورد آن تحقیق کنند. صفحه‌ی اصلی این اپلیکیشن یک فید خبری با کارایی بالا دارد که مشتمل‌بر ۶۵۰۰۰ ناشر می‌باشد.
این فناوری مطالب را دسته‌بندی می‌کند و حجم بالای اطلاعاتی را که به صورت آنلاین در دسترس هستند در قالب یک فید خبری با تیترهای عینی و ملموس ارائه می‌دهد و هدف از طراحی آن، صرفا اطلاع‌رسانی است نه مقابله. از دیگر ویژگی های مفید این اپلیکیشن این است که در مورد هر موضوع، مطالب مثبت، منفی، و خنثی را مشخص می‌کند و به شما کمک می‌کند بتوانید در برابر هر موضوع، موضع خود را مشخص کنید. همچنین با آن می‌توانید درباره بازیگران اصلی هر موضوعی اطلاعات به دست بیاورید. تایم‌لاین خودکار این اپلیکیشن شما را در جریان آخرین تحولات مربوط به موضوعات موردعلاقه‌تان قرار می‌دهد و به شما کمک می‌کند حلقه‌های مفقوده را پیدا کنید و در جای خود بگذارید. این استارت‌آپ که در لندن مستقر است در سال ۲۰۱۷ تاسیس شده است و هم‌اکنون حدود هفتاد نفر عضو و پرسنل در بریتانیا و هند دارد. در سال ۲۰۱۸ این شرکت توانست سرمایه‌گذاری ای بالغ بر ۲/۲ میلیون یورو جذب کند.
Right of Reply (در لغت به معنی: حق پاسخگویی در رسانه): این استارت‌آپ، یک پلتفرم آنلاین اعاده حیثیت ایجاد کرده است که شما را قادر می‌سازد با استفاده از جستجوی انحصاری، امکان پاسخگویی و انتشار پاسخ، و فناوری بلاک‌چین، حقیقت موردنظر خود را بیان کنید و دوباره کنترل اوضاع را در دست بگیرید. از نظر مدیران استارت‌آپ، سه عامل مهم و تاثیرگذارِ اعتبار و حیثیت آنلاین عبارتند از: ۱. محتوای شخصی آنلاین ۲. گزارش‌های مربوط به اعتبار ۳. حملات شخصی به وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی. هدف پلتفرم این شرکت این است که هم به مصرف‌کنندگان خدمات و هم به شرکت‌ها راه‌حل‌های سریع، کم‌هزینه، و قانونی در رابطه با هر سه جنبه‌ی مورد اشاره ارائه کند. افراد می‌توانند از طریق پلتفرم‌های آنلاینِ پرتعداد در این شرکت، به محتواهای منفی یا نادرست، بموقع و به صورت مستند پاسخ دهند.
همچنین عموم مردم می‌توانند با دسترسی به زوایای مختلف یک موضوع معین، به دیدگاهی کامل و به دور از تعصب دست یابند. شرکت Right of Reply که در سال ۲۰۱۶ در لندن تاسیس شده است، یک موسسه اجتماعی رسمی در انگلستان است که در ماه آگوست ۲۰۱۸ توانست با انتشار سهام عادی، سرمایه‌ای به میزان ۲/۲ میلیون یورو جمع‌آوری کند.
Factmata: این شرکت در زمینه توسعه الگوریتم‌های درک بافت متن فعالیت می‌کند و توسط گروه‌ها و کارشناسانی هدایت می‌شود که هدف مشترک‌شان کاهش اطلاعات نادرست و محتواهای فریبکارانه در اینترنت است. این شرکت برای دسته‌بندی محتواها با روش‌هایی ظریف، از ترکیبی از الگوریتم‌های منحصربه‌فرد و هوش مصنوعی بهره می‌برد و از این طریق، پلتفرمی می‌سازد برای کمک به رفع مشکل در کل صنعت رسانه. از جمله این مشکلات می‌توان به این موارد اشاره کرد: انتشار محتواهای نادرست و پیشداورانه و تَله‌کلیک‌های منحرف‌کننده در پلتفرم‌های پرشمار اینترنتی و یا استفاده از شبکه های پخش آگهی‌های تبلیغاتی برای انتشار محتواهای گفته‌شده. شرکت Factmata در سال ۲۰۱۷ تاسیس شده است و در بیرون لندن مستقر است. این تیم به موفقیت‌های زیادی دست یافته است از جمله دریافت جایزه Netexplo از یونسکو در سال ۲۰۱۹، مورد تحسین قرار گرفتن در نشریاتی مانند تایمز، فوربز، بلومبرگ، و گاردیَن، و یا جمع‌آوری مبلغ نهایی ۷/۲ میلیون یورو در سه نوبت، که آخرین نوبت در جولای ۲۰۱۹ بوده است.
AdVerif.ai: اَدوِریفای یک شرکت فعال در زمینه هوش مصنوعی است که راه‌حل‌هایی برای راستی‌آزمایی محتوا در اختیار آگهی‌دهندگان، ناشران و شبکه‌های تبلیغاتی قرار می‌دهد. هدف این شرکت، ایمن نگاه‌داشتن کاربران از اسپم، بدافزارها، و محتواهای نامناسب و شیادانه است. این شرکت از همه ظرفیت‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های تبلیغاتی همراه با تحلیل معنایی متون بهره می‌برد تا بتواند رسالت خود را به انجام برساند. اَدوِریفای با الگوریتم انحصاری خود با عنوان FakeRank به بازبینی‌کنندگان انسانی کمک می‌کند فرآیند تعدیل را ارزیابی کنند و دقت آن را برای ایمن نگه داشتن کاربران و حفظ آبروی برندها بهبود بخشند. این شرکت که در سال ۲۰۱۷ تاسیس شده است و مقر اصلی آن در آمستردام است در گزارش سال ۲۰۱۹ موسسات جهانی تحول‌آفرین که توسط موسسه سی‌بی‌اینسایتس منتشر می‌شود، در بین ۳۶ شرکت اول قرار گرفت. این شرکت عضو پویش «اتحادیه اروپا علیه اطلاعات دروغ » نیز هست.
Alto Analytics: آلتو آنالیتیکس یک پلتفرم بزرگ دیتا است که روابط و الگوهای دیجیتال را به منظور مبارزه با اطلاعات دروغ و دیپ‌فیک، و حفاظت از وجهه‌ی برندها و همچنین ارائه ایده‌های تجاری و تحلیل اثرات آنلاین و آفلاین بررسی می‌کند. هدف این شرکت کمک به سازمان‌های خصوصی و غیرانتفاعی در سراسر دنیا برای دستیابی به اطلاعات موردنیاز جهت اتخاذ تصمیم‌های به موقع بر پایه‌ی ایده های کاربردی است. مقر این استارت‌آپ در مادرید است و در سال ۲۰۱۲ تاسیس شده است و این قابلیت را دارد که منابع دیتای (data source) عمومی را به صورت همزمان در ۵۳ زبان و ۱۲۵ کشور جهان تحلیل کند.
Trueinchain: یک استارت‌آپ ایتالیایی است که در سال ۲۰۱۷ پایه‌گذاری شده‌است و با استفاده از فناوری بلاک‌چین این امکان را ارائه می‌دهد که بتوان با یک کلیک اخبار جعلی را ردیابی کرد و آن را علامت‌گذاری (flag) نمود. فقط کافی است لینک خبر جعلی مربوطه را وارد کنید، با کامنت گذاشتن و یا ضمیمه کردن یک فایل، دلیل این که فکر می‌کنید این خبر جعلی است را توضیح دهید و دکمه ارسال را فشار دهید. فناوری trueinchain خودش بقیه مراحل را انجام می‌دهد. این شرکت همچنین درحال ایجاد گروه بزرگی از «رسواکنندگان» است. رسواکنندگان، دروغ‌ها و خبرهای نادرست را ردیابی و تحلیل می‌کنند تا بی‌اعتباری محتوا و منبع‌شان را به اثبات برسانند. این شرکت تلاش خواهد کرد به مرور زمان، با کمک گروه بزرگی از کارشناسان، یک پایگاه داده ایجاد کند تا بتواند برای افراد مبتدی، لیست‌سیاهی از بدترین اخبار جعلی که در گستره‌ی دیجیتال ایتالیا منتشر شده‌اند، تهیه کند
Fake News Guard: (در لغت به معنی حفاظ اخبار جعلی) این شرکت برای کشف اطلاعات جعلی، ترکیبی از هوش مصنوعی و بازخورد کاربران را استفاده می‌کند. رابط برنامه کاربردی (API) آنها در مرحله آلفا است و هم‌اکنون در حال آزمایش می‌باشد. افزونه‌ی کروم که با آن می‌توان هنگام وبگردی، از سیستمِ این شرکت استفاده کرد، از وبسایت آنها قابل دانلود است. با کمک این افزونه می‌توانید صفحاتی را که می‌بینید یا فید فیسبوک خود را به صورت غیرفعال پایش کنید و یا به صورت فعال، لینک‌های مشکوک را برای آنها بفرستید. این افزونه به عنوان نوعی حفاظت غیرفعال عمل می‌کند. هر صفحه‌ای که بالا می‌آورید و یا هر لینکی که سر از فیسبوک شما درمی‌آورد با لیست‌سیاه آنها تطبیق داده می‌شود. اگر منبع آن خبر یا مقاله جزء لیست‌سیاه باشد، در مرورگر خود یک هشدار دریافت می‌کنید. این شرکت در سال ۲۰۱۷ پایه‌گذاری شده است، در مرحله‌ی آزمون آلفا است، و در حال حاضر در لندن مستقر است.
Nwzer: نیوزِر یک موسسه خبری ایجادشده توسط کاربران است که از هوش مصنوعی و فناوری بلاک‌چین کمک می‌گیرد. نیوزر مدعی است که نخستین سیستم مردمیِ مطبوعاتی بر پایه‌ی هوش مصنوعی در جهان است. اخبار ایجادشده توسط کاربران در نیوزر برای اطمینان از منابع خبر، از فناوری به نام خردجمعی استفاده می‌کند. مدت کوتاهی پس از تاسیس این شرکت در شهر ماستریخت هلند در سال ۲۰۱۷، ماشین خردجمعی نیوزر مشمول دریافت کمک مالی گوگل در قالب برنامه‌ی اخبار دیجیتال گوگل شد. نیوزر از سال ۲۰۱۸ کار بر روی این ابزار همکاری بر پایه اینترنت را آغاز کرد و با استفاده از اصول خردجمعی که از یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی کمک می‌گیرد، به سوی ایجاد نخستین موسسه خبری که خبرهایش توسط کاربران ایجاد می‌شود حرکت کرد.
Storyzy: استوریزی منابع اخبار جعلی (اطلاعات نادرست، پروپاگاندا، توطئه، و …) را با کمک فناوری محتوایی ۱۰۰% خودکار خود پیدا و دسته‌بندی می‌کند. فناوری منحصربه‌فرد آن URLها را تحلیل می‌کند و منابع خبری را با بی‌طرفی رتبه‌بندی می‌کند. این شرکت در سال ۲۰۱۲ در پاریس تاسیس شده است و بخش تحقیق و توسعه‌ی آن از سال ۲۰۱۵ از پشتیبانی مالی ارتش فرانسه نیز برخوردار شده است. این شرکت برای مدارس، نیوزکوچ (Newscoach) را ایجاد کرده است (که دانش‌آموزان، معلمان و والدین را در جنگل اطلاعات دروغ راهنمایی می کند)، و برای برندها و پلتفرم‌های تبلیغاتی، محیط تبلیغاتی امن‌تری را به وجود آورده است. پایگاه داده‌ی استوریزی دارای بیش از ۲۸۰۰۰ ویدیو و سایت مربوط به اطلاعات دروغ است (۱۳% افزایش مدخل در ماه) از ماه می ۲۰۱۹، و مشتریان عمده‌ای هم دارد از جمله هاواس مدیا (Havas Media)، آی‌پی‌جی مدیابرندز (IPG Mediabrands) و موارد دیگر.
Mindzilla: مایندزیلا در سال ۲۰۱۸ تاسیس شده است و برای حل چالشی‌ترین مشکلات مربوط به اطلاعات در نقاط مختلف دنیا از هوش مصنوعی و بلاک‌چین استفاده می‌کند. این استارت‌آپ به درستی درک کرده است که امروزه، تقریبا غیرممکن است که دنیای واقعی را از طریق گردابی از گزارش‌های مغرضانه، تحلیل‌های ناقص، محتواهای خودخواهانه، اخبار جعلی و نداشتن دسترسی کافی به اطلاعات تخصصی مشاهده کرد. سیستم هوش مصنوعی این شرکت، برای تعیین درستی و دقت اطلاعات، با حذف نیاز به قضاوت‌ها و تعصب‌های انسانی، به جنگ اطلاعات نادرست می‌رود. «فرآیند دموکراتیک واقعی» در این شرکت، به این معنی است که اعتبارسنجی فقط بر اساس خود محتوا انجام می‌شود نه منبع آن.
