خود را معرفی کنید و از پیشینه کاری خود بگویید:
بنده سید حمیدرضا علوی، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد در رشته صنایع هستم. در سال ۸۳ در کارخانه ساخت تجهیزات کارخانه‌ای حدود یک سال مشغول به کار بودم؛ سپس به مدت ۶ سال در شرکت مشاوره مدیریت در حوزه مدیریت استراتژیک و شش سیگما فعالیت داشتم. بعد از آن ۳ سال در سازمان تأمین اجتماعی به عنوان مشاور معاونت اقتصادی در حوزه استراتژی و زیرساخت فعال بودم و با شرکت‌های زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی، مانند شستا، بانک رفاه و هولدینگ خانه‌سازی در ارتباط بودم. سپس در مجموعه فناپ، یک مرکز نوآوری راه‌اندازی کردیم و در آنجا به عنوان قائم‌مقام مرکز نوآوری شتابدهنده تریگ آپ، کافه آی تی، پلتفرم‌های جمع‌سپاری جمعی فاندوران و اینوستوران را راه‌اندازی کرده و رویدادهای مختلفی را برگزار کردیم. از سال ۱۳۹۶ مجموعه شناسا در راستای یکپارچگی نوآوری در گروه مالی پاسارگاد، سهام تریگ آپ را خریداری کرد و از آن پس فعالیت‌مان را در مجموعه شناسا ادامه دادیم. از سال ۹۵ نیز بنده مدیرعامل شتابدهنده تریگ آپ هستم.
شتابدهنده تریگ آپ با چه هدفی تاسیس شد؟
در سال ۱۳۹۳ در مرکز نوآوری فناپ به دنبال راه‌اندازی یک شتابدهنده بودیم؛ چراکه در آن زمان هیچ شتابدهنده‌ای در کشور وجود نداشت. ابتدا قرار بود با مجموعه‌هایی به صورت شراکتی این کار را انجام دهیم، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد و نهایتا خودمان در انتهای سال ۹۳ تریگ آپ را راه‌اندازی کردیم و فرایند شتابدهی را با ۳ تیم آغاز کردیم. یکی از آن تیم‌ها ابرآروان بود، دیگری استارتاپی در حوزه فین تک با نام وین وین و تیم سوم هم در حوزه IOT فعال بود. در حال حاضر ابرآروان همچنان فعالیت دارد و وین وین بعد از جذب سرمایه راند دوم شکست خورد. این تیم‌ها، تیم‌های سایکل صفر شتابدهنده تریگ آپ بودند. شایان ذکر است که ما از سال ۹۶ دیگر “سایکل بیس” نیستیم و همیشه در حال پذیرش تیم هستیم. تیم‌هایی که در سایت ثبت می‌شوند در عرض ۲ هفته بررسی شده و درصورت قبولی، پذیرش موقت می‌شوند.
شرایط پذیرش تیم‌ها در شتابدهنده تریگ آپ به چه صورت است؟
شتابدهنده تریگ آپ غالبا در ورود و پذیش تیم کمی سخت گیر است و در صورتی که تیم، تشکیل شده و دارای MVP باشد، شرایط ورود به شتابدهی را خواهد داشت؛ اگر تیمی وجود نداشته و تنها یک شخص ایده‌ای داشته باشد، فرصتی برای تیم سازی به آن فرد داده شود. در کل شتابدهنده تنها با “تیم” قرارداد امضا می کند نه با یک شخص.
چرا مجموعه شناسا بر روی تیم‌های تریگ آپ سرمایه‌گذاری نمی‌کند؟
مجموعه شناسا از ابتدا با ما همکاری داشته و بر روی تیم‌ها (چه تیم‌های ما و چه تیم‌های خارج از شتابدهنده تریگ آپ) سرمایه گذاری می کند. در حال حاضر، شناسا سهام شتابدهنده تریگ آپ را خریداری کرده است. هرچند ما از تمام سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری روی تیم‌ها استقبال می‌کنیم و در این زمینه شبکه‌ای از سرمایه‌گذاران را نیز به تیم‌ها متصل می کنیم؛ اما ترجیح ما بر این است که سرمایه‌گذارانی جز شناسا با توانمندی‌های دیگر بر روی تیم‌ها سرمایه‌گذاری کند تا تیم‌ها بتوانند از توانمندی‌های این سرمایه گذاران نیز بهره لازم را ببرند؛ چراکه شناسا از طریق تریگ آپ، سهامدار تیم‌ها محسوب شده و به رشد تیم ها کمک می‌کند.
سرمایه گذاری‌های شتابدهی تریگ آپ بر روی تیم‌ها به چه صورت است؟
فرایند سرمایه‌گذاری تریگ آپ در دو بخش نقدی و غیرنقدی انجام می‌گیرد. در سال گذشته سرمایه‌گذاری نقدی ما ۵۰ میلیون تومان و سرمایه‌گذاری غیرنقدی‌مان ۷۵ میلیون تومان بود؛ هرچند اینها رقم‌هایی است که در قرارداد ذکر میشود و در عمل بالاتر است. امسال فرایند سرمایه‌گذاری تریگ آپ رشد بیشتری پیدا کرده است؛ به طوری که سرمایه‌گذاری نقدی به ۷۵ میلیون تومان وسرمایه‌گذاری غیرنقدی به ۱۲۵ میلیون تومان ارتقاء یافته است.
برنامه پساشتابدهی تریگ آپ تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان، مختص تیم‌هایی است که شتابدهی خود را با تریگ آپ گذرانده‌اند و به سرمایه بیشتری نیاز دارند و ما نیز این احتمال را می‌دهیم که با سرمایه‌گذاری پساشتابدهی، توانایی گسترده کردن بازار خود را دارند.
کرونا چه تاثیری در فرآیندهای شما ایجاد کرد؟
نمی‌توانم بگویم که شرایط کرونا بر فرایندها و عملکردهای ما بی‌تأثیر بوده است. شاید بیشترین تأثیری که در فرایندهای ما داشته، این است که سرعت رشد برخی از تیم‌ها را کند کرده و حتی باعث شده است که برخی از تیم‌ها از دوره شتابدهی انصراف بدهند.
اما شتابدهنده تریگ‌آپ علیرغم تأثیرات ناشی از ویروس کرونا موفق عمل کرده است. ما در همین دوران موفق به جذب تیم و حتی جذب سرمایه‌گذار برای تیم‌های‌مان شدیم. در سال گذشته برای ۶ تیم دمودی برگزار کردیم و ۵ تیم ما موفق به جذب سرمایه شدند که این فرایند در اکوسیستم شتابدهی ایران تقریبا بی‌نظیر بوده است.
به نظر شما به چه دلیل یک تیم با شکست مواجه می شود؟
هرچند بیش از ۵۰% تیم‌ها در شتابدهنده تریگ آپ موفق عمل کرده‌اند، اما حدود ۴۰% نیز شکست خورد‌ه‌اند؛ هم از نظر من و هم طبق آمار جهانی، اولین دلیل شکست یک استارتاپ “تیم” است. اگر یک تیم منسجم عمل کند و چشم اندازهایی فراتر از مسائل مادی داشته باشند، تاب آوری استارتاپ بالا می رود. جدایی افراد کلیدی از تیم به دلایل مختلف مانند خروج از کشور برای ادامه زندگی و تحصیل بنابر شرایط نامساعد اقتصادی یکی از دلایل اصلی شکست استارتاپ است. دلیل دوم این است که مشکلاتی که استارتاپ‌ها از جامعه مشتریان خود شناسایی می کنند، واقعی نبوده و راه‌حل‌های آنها نیز در راستای مسائل واقعی و متناسب با بازار نیست. دلیل سوم عدم انتخاب سرمایه گذار مناسب و روش درست سرمایه گذاری است، چراکه سرمایه گذاران غالبا بر مبنای اطلاعات ارائه شده از سوی تیم‌ها اقدام به ارزیابی و سرمایه گذاری روی آنها می کنند. گاهی شاهد ارزش گذاری بالا روی یک تیم و سرمایه گذاری اضافه روی آن هستیم و گاهی بالعکس. هر دو روی این سکه موجب اتلاف منابع و انرژی سرمایه گذار و تیم شده و در نهایت منجر به شکست تیم میشود. دلیل دیگر نیز می‌تواند عدم ارائه خدمات شتابدهی خوب باشد، چراکه تعداد زیادی مجموعه با عنوان “شتابدهنده” وجود دارند که رسما خدمات مناسبی به تیم‌ها ارائه نمی دهند.
منتورها و مشاوران در تریگ آپ چقد تاثیرگذار هستند؟
منتوران نقش کلیدی در فرایند شتابدهی دارند. ما از همان ابتدا سعی داشتیم واژه “منتورینگ” را به بازی نگیریم، لذا افرادی را به عنوان منتور برگزیدیم که یا تجربه راه اندازی یک کسب و کار را در کارنامه خود دارند و یا تجربه حضور در هسته اصلی یک بیزینس را داشته و در آن تجربه، بازار را به خوبی بشناسند. پروسه منتورینگ هم به گونه‌ای است که طی برگزاری جلسه با تیم‌ها و منتورها، مشاوران را بسته به نیاز هر تیم، انتخاب می‌کنیم. از طرف دیگر مدرسان نیز مفاهیم را طی برگزاری کارگاه‌های منسجم به تیم‌ها آموزش می دهند.
آیا در حوزه سلامت، منتورهایی دارید که در زمینه پزشکی نیز تخصص داشته باشند؟
ما لزوما در حوزه سلامت از مشاورین پزشک استفاده نمی‌کنیم، بلکه تأکید داریم که هر تیم، متخصصی در حوزه کاری مربوط در تیمشان داشته باشند؛ تیم‌های حوزه سلامت غالبا در حوزه بازاریابی ضعیف هستند، نه در حوزه فنی و خود تیم‌ها با همکاری پزشکان، بحث‌های فنی را راحت‌تر پیش می‌برند؛ لذا، هیچ وقت تمرکزی بر حضور پزشک در بخش منتورینگ نداشتیم و بیشتر روی حوزه بیزینس تأکید داریم. راه‌اندازی کسب و کار در حوزه سلامت کمی دشوار است و غالبا دیر به نتیجه می‌رسد؛ تا پیش از کرونا، سرمایه گذاری در این حوزه علاوه بر ریسکی که داشت، زمان بازگشت سرمایه آن نیز طولانی بود. لذا همیشه بازاریابی در این حوزه اولویت داشت، ما نیز تلاش می کنیم تا در این زمینه به تیم‌ها کمک کنیم.
از نظر شما یک شتابدهنده حوزه سلامت باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
شتابدهنده حوزه سلامت باید با وزارت بهداشت تعاملات گسترده و خوبی داشته باشد؛ زیرا مسأله رگولاتوری و قانونگذاری در این حوزه بسیار مهم است. حوزه‌های استارتاپی فین تک و سلامت، حوزه‌هایی هستند که قانون مشخصی برای آنها وجود نداشته و متأسفانه هر روز نیز رویه‌های مواجه ایشان با استارتاپ‌ها تغییر می‌کند، به عنوان مثال داروخانه آنلاین در حال حاضر وجود دارد، اما صرفا لوازم آرایش بهداشتی و داروهای تقویتی در آن به فروش می‌رسد، لذا استارتاپ در این حوزه چارچوب‌های خود را به طور دقیق نمی‌شناسد که این خود مانعی بزرگ برای پیشرفت است.
رقبای شتابدهنده تریگ آپ چه کسانی هستند؟
کرونا با تمام بدی‌هایی که داشت، باعث شد در کشور به بخش بهداشت و درمان نگاهی ویژه داشته باشیم و در حال حاضر اتفاقات خوبی در حال افتادن است و رقبای جدیدی در حال شکل گرفتن هستند که از این جهت بسیار خوشحالم؛ چراکه خلأهای بسیاری در کشور وجود دارد که با رقابت‌های ناسازنده پر نخواهند شد. در حال حاضر شتابدهنده‌هایی در حوزه‌های تجهیزات پزشکی، دارویی، بایو و… ایجاد شده‌اند و همین منجر به رشد خوبی در این حوزه شده است. البته از جهت تعدد بالای شتابدهنده‌ها و کیفیت پایین خدمت‌دهی برخی از ایشان، اتفاق خوشایندی نیست؛ اما در این میان مجموعه‌هایی هستند که فعالیت‌های خوبی دارند، مانند شتابدهنده کارا، سورنا ونچرز و.. که این مجموعه‌ها نه تنها رقبای ما نیستند، بلکه ما همکاری و تعاملات سازنده‌ای را با آنها داریم. هدف ما این است که مجموعه‌ها در کنار هم و نه در مقابل هم، به شکل گیری قانونگذاری در این حوزه کمک کرده و به کمک هم مسائل جامعه را حل کنند.
آیا شکست یک تیم به شما درس و تجربه‌ای می‌دهد؟
بله، به عنوان مثال استارتاپ تله طب از استارتاپ‌های سایکل یک شتابدهنده تریگ آپ بود؛ این استارتاپ در زمانی مشاوره آنلاین پزشکی ارائه می‌داد که هنوز استارتاپی به این حوزه ورود پیدا نکرده بود، ولی متأسفانه چند مورد به این مجموعه آسیب زد و فعالیت آن دیگر ادامه پیدا نکرد. مسأله اول بحث تیم بود که به دلایل مختلف از هم پاشید و دلیل دیگر نیز این بود که تیم، چند محصول را به طور همزمان پیش می‌برد و البته ما نیز تجربیات اول را پشت سر می گذاشتیم که قطعا ایراداتی داشتیم؛ اما در کل مجموعه این اشتباهات و عدم استقبال جامعه از چنین ایده نویی منجر به عدم توفیق آن شد. در نهایت برای ما تجربه ارزشمندی بود و از آن درس گرفتیم.
یکی از تجربه های به یادماندنی خود را در پروسه شتابدهی بگویید.
یکی از تیم‌های ما تیم لینکپ بود. استارتاپی که ابتدا تیم بسیار کوچکی بود، اما رفته رفته با سرمایه گذاری و راهبری درست و تلاش تیم به شرکتی چند میلیاردی تبدیل شد که البته کاملا بی سروصدا به سوددهی و صادرات هم رسیدند هم اکنون نیز پروژه “پوشش تهران با iot تحت عنوان شبکه لینکنت” را در دست دارند. پایداری و رشد پیوسته و عملکرد خوب این تیم، تجربیات بسیار شیرینی را در ذهن من برجای گذاشته است.
برای افرادی که قصد ورود به این حوزه را دارند، چه توصیه‌ای دارید ؟
ابتدا به شکل‌دهی یک تیم خوب فکر کنند و با چشم‌اندازی فراتر از مسائل مالی پیش بروند، چراکه چشم‌انداز مالی در پروسه کسب و کار به صورت خودجوش حاصل میشود؛ سپس صبوری و گذشت داشته باشند و ایمان داشته باشند که با در دست داشتن این سرمایه‌ها به نتیجه می‌رسند.
