اولین نشست تخصصی “فرصت ها و چالش های سرمایه گذاری در سلامت دیجیتال”، با دبیری آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست، برگزار شد. پنل، با ژوبین علاقبند، مدیرعامل لیان کپیتال و رییس هیئت مدیره “دکتر دکتر” آغاز شد که به گفته وی، لیان، ۱۰۰% سهام دکتردکتر را دراختیار داشته و درحال بررسی چندین سرمایه گذاری دیگر است.
شاهین طبری، بنیانگذار “مداریو” که از بخش نرم افزارهای سخت افزاری، به حوزه سلامت دیجیتال، رو آورده است؛ علت این گرایش را احساس نیاز به رفع گریزها و دوری جامعه پزشکی از تکنولوژی رسوخ کرده در بطن زندگی و تامین سلامتی برای همه مردم، به عنوان چشم اندازش، مطرح نمود.
دکتر بهزاد سیفی، همبنیانگذار و مدیرعامل “هلثیو” هم که میزبان این پنل بود، به اینرسی جامعه پزشکی نسبت به تجهیزات و تکنولوژی، تاکید کرده و از روند تاریخی تشکیل استارتاپ استودیو هلثیو به عنوان اولین شتابدهنده تخصصی حوزه سلامت، توضیحاتی را ارائه کرد.
رضا الفت نسب، عضو هیئت مدیره اتحادیه و انجمن صنفی کسب و کارهای مجازی هم در ابتدای بحث، این انجمن را انجمنی غیردولتی، خواند و به عقیده وی، سلامت، حوزه ای عجیب و غریب است که ورود به آن، با دشواری هایی متعدد و چالش هایی جدی، مواجه است.
در دور دوم پرسش ها، علاقبند، بازار سلامت الکترونیک را بسیار بزرگ و حدود ۴میلیارد دلار معرفی کرد؛ مطابق آمار، سالانه ۸۰۰ میلیون نسخه فیزیکی پزشکی، در بیمه ها پردازش می شود و هر ایرانی، به طور میانگین، ده بار، از بستری شدن در مراکز درمانی گرفته تا استفاده از تست های تشخیصی، از خدمات سلامت، بهره می گیرد.
دکتر سیفی در اصلاح این آمار، به این نکته اشاره کرد که زمان و شرایط سهولت در دسترسی هم نقش مهمی را در اعداد و ارقام بازار ایفا می کند؛ علاقبند همچنین افزود که کرونا، عاملی موثر برای رشد اکوسیستم سلامت دیجیتال بوده است اما اگر بخواهیم با تاکسی های اینترنتی، مقایسه ای داشته باشیم، سلامت الکترونیک در جایی قرار دارد که اسنپ، سه سال پیش قرار داشت که این رشد دیرتر، به نیاز کمتر جامعه بازمی گردد؛ هر فرد، برای رفت و آمد، هر روز به تاکسی احتیاج دارد اما او در سال، فقط ده بار به امور درمانی نیازمند است.
طبری معتقد است که زیرساخت ها و رگولاتورهایی که در این سالها، عامل محدودکننده فعالیت ها بوده اند، درحال بهبود تعامل پذیری های خود هستند که ناشی از شکل گیری و فعالیت کسب و کارهاست که در سال های آتی، بیشتر هم از آن خواهیم شنید؛ اگرچه، پیشرفت های چشمگیری هم در دوره کرونا، رخ داده است.
دکتر سیفی در ادامه، به فقدان بازیگری جدی در اکوسیستم سلامت دیجیتال، اشاره کرد که دکتر، علت آن را علاوه بر مقاومت جامعه پزشکی نسبت به تکنولوژی (که در جهان هم وجود دارد) و همینطور، رگولاتوری که مادر دلایل است، نبود استارتاپ های نوآوری می داند که از دو مقوله-دانش و بینشی مشخص در یک حوزه- برخوردار باشند.
وی بر این باور است که کسی که در این وضعیت، وارد این حوزه از سلامت می شود، هم باید بر پیچیدگی های بازار و نظام سلامت داخل کشور، مسلط باشد و هم ترندهای روز دنیا در تکنولوژی را بشناسد؛ یعنی می توانیم با استفاده از نوآوری، در جایی از زنجیره ارزش سلامت دیجیتال وارد شویم که کمترین اصطکاک را با سیستم رگولاتوری و اینرسی جامعه پزشکی داشته باشیم؛ مثل استارتاپ “مادر شو” که رشدی بسیار بیشتر از استارتاپ “مداریو” داشته است.
طبری در انتقاد به وی، گفت که اگرچه، شناخت عمیق حوزه سلامت، امر مهمی است اما مقوله نوآوری، نقش کمتری را در آن ایفا می کند و مداریو با انتخاب ریسکی بزرگتر، ارزش قابل توجه تری را خلق کرده است و حتی، رشد بیشتری نیز داشته است.
سیفی در پاسخ، به هشت ذی نفع حوزه سلامت اشاره کرد که علایق متفاوتی نیز دارند؛ از بیمار و شرکت دارویی، تجهیزات پزشکی، بیمه، پزشک تا آموزش و …. و نمی توان استارتاپی طراحی کرد که همه را راضی کند؛ اما لازم است که در مقوله نوآوری، با درنظر گرفتن ترندهای روز جهانی، به طور دقیق مشخص کنیم که نیاز فعلی بازار و ذی نفعان چیست.
۱۵۰ هزار میلیارد تومان، بودجه سلامت سال ۱۴۰۰ است که ۷۰% از آن، سهم درمان است؛ درحالیکه، دنیا به سمت پیشگیری از بیماری ها، گام برمی دارد و معلوم نیست که سهم سلامت دیجیتال در این بودجه، کجاست؟!
الفت نسب هم در پاسخ به پرسش برهمند که چرا با وجود ورود غول های بزرگی مثل دیجی کالا و اسنپ، همچنان تکانه لازم به سلامت دیجیتال وارد نشده است، گفت: با توجه به تجارب تاکسی های اینترنتی، اسنپ می تواند بازیگر نقش اول این صحنه باشد و ما در کنار اسنپ، به مکملی مثل تپسی هم در سلامت دیجیتال، نیازمندیم.
وی همچنین نوید داد که چالش های فروش آنلاین دارو، درحال رفع هستند و پلتفرم ها، می توانند محصولاتی چون شیرخشک را به فروش برسانند.
در ادامه، علاقبند به توصیه خود به کارمندان “دکتردکتر” اشاره کرد و آن، این نکته است که باید در حوزه سلامت دیجیتال، به سرعت رشد کنیم و در این راستا، لازم است که به گونه ای عمل کنیم که مردم متوجه شوند که سلامت دیجیتال، چگونه می تواند زندگی آن ها را ساده تر نماید. به عبارتی، مردم عادی باید با استفاده از تکنولوژی، خدمات بهتری بگیرند و لازمه این امر هم رشد سریع است؛ مردم باید لذت استفاده از خدمت را بچشند تا خود حامی استارتاپ شوند.
به باور علاقبند، ما اکنون در مرحله ای از اکوسیستم سلامت دیجیتال قرار داریم که هرچه بازیگران این عرصه، بیشتر شده و در زیرمجموعه هایی مختلف، به رشد و توسعه بپردازند، درمجموع، به نفع کل این اکوسیستم خواهد بود.
اکنون خیلی زود است که از رقابت صحبت کنیم؛ هرکدام از فعالین، به گسترش بازار و جذب بیشتر مخاطب و به طور دقیق تر، آشنایی بهتر مردم کمک می کنند؛ اما در درازمدت، فقط دو یا سه بازیگر، باقی خواهند ماند که لزوما هم شرکت خاصی نیستند؛ درواقع، برنده ها، کسانی هستند که نیاز مردم را بهتر و ارزان تر حل نموده و راحت تر خود را به جامعه معرفی نمایند که شرط لازم آن، شناخت بازار است و بزرگ بودن شرکت، ضامن موفقیت نخواهد بود.
به اعتقاد طبری، مشکل اصلی اکوسیستم سلامت دیجیتال که این تفکر جدی در همه بخش های سلامت هم وجود دارد، این است که هر بخش درمانی کشور، از بیماری بیشتر، سود می برند نه سلامتی بیشتر؛ مثلا در مورد بیماری دیابت، اگر به پزشکان متخصص و شرکت های داروسازی مراجعه کنیم، آیا آنان، از بهبود سبک زندگی مردم نفع می برند یا این که افراد بیشتری با عدم تعادل قندخون خود، روبرو شوند؟
این ساختار، ساختاری به شدت مریض است که البته، باعث خلق فرصت هم شده است.
وی همچنین در عین احترام به اسنپ، آن را ابرقهرمان این زمینه، تصور نمی کند. طبری گفت که اسنپ می تواند در انتقالات دارو، جایگاه ویژه ای داشته باشد اما بعید است که به جایگاه والایی در حوزه پیشگیری و درمان، دست یابد؛ چرا که تفکر اصلی و مدل این شرکت، با سلامت دیجیتال به اندازه حمل و نقل، همخوان نیست.
برآورد طبری از شاخه ای از سلامت هم که به شدت دچار واژگونی خواهد شد، نحوه ارائه و بازاریابی سنتی انواع داروها در کشور است. زمان بندی، موقعیت شناسی و به عبارت دیگر، فرصت طلبی عده ای، تغییرات بزرگی را رقم می زند که به چشم نمی آید ولی شرکت هایی به وجود خواهند آمد که تحول آفرینان آینده هستند و احتمالا گمنام هم خواهند بود.
دکتر سیفی که مربی بازیگران جدید حوزه سلامت دیجیتال است، عامل موفقیت اسنپ را پشتوانه مردمی می داند و باور دارد که ما باید بدانیم که مردم را در کدام زمان باید به زنجیره ارزش سلامت دیجیتال، وارد و همراه خود کرده و اعتمادشان را جلب کنیم. همچنین، مهاجرت مردم از یک اپلیکیشن سلامت به دیگری، به راحتی به وقوع نمی پیوندد.
انتخاب ابرقهرمان سلامت دیجیتال هم به این برمی گردد که تعریف ما چیست و چه پارامترهایی، برایش درنظر می گیریم؛ اگر شرکتی، همه خدمات این حوزه را یکجا ارائه کند، امکان پذیر نیست و نظام رگولاتوری و امنیتی هم اجازه این انحصار را نمی دهد؛ لذا، باید بخش ها را از هم تفکیک کرد. درآینده هم مانند سایر نقاط جهان، هرکدام از شرکت های فعال، یکی از نیازهای بازار سلامت دیجیتال را پوشش خواهد داد.
در دور آخر پنل، به نظر علاقبند، ورود یک شرکت بزرگ به بازار، شرکت های کوچیکتر را در جذب مخاطب، محدود نکرده و حتی موفقیت یک شرکت بزرگ در هر خدمت، تضمین شده نیست؛ بلکه ارائه بهترین خدمتی که نیاز مردم را تشخیص داده (که گرفتاری کجاست) و به بهترین نحو، با تکنولوژی، رفع نماید، راه حل اصلی است.
اتفاقا ورود استارتاپ های قوی به این حوزه، بسیار خوب است؛ چرا که علاوه بر تعامل خوب با رگولاتور، وجود رقیبی به بزرگی اسنپ، انتخاب استراتژی های کاربردی تر برای استارتاپ های کوچکتر را نیز ممکن می سازد.
بلوغ رقابتی در حوزه سلامت الکترونیک، هم نیاز است و هم الزام؛ تشکل های مختلف باید با یکدیگر، گفت و گو کرده و به کمک هم، هم افزایی لازم را برای رفع مسائل، ایجاد نمایند.
شاهین طبری گفت که استارتاپ های کوچکتری که مسئله ای که هدف گذاری کرده اند، برای جامعه هدف کوچکتری است، باید استاندارد آن بازار شوند؛ مثلا اگر فرد باردار شود، همه جامعه می دانند که باید “مادر شو” را نصب نماید. همچنین استارتاپ کوچک، باید بتواند خودش را توسعه و گسترش داده و نیاز های بیشتر و مدیدتری را پوشش دهد تا ارزشی نو، خلق نماید. درنهایت هم می تواند با رعایت این موارد، استارتاپش را پیش ببرد یا ادغام خواهد شد و یا حتی افول خواهد کرد؛ الگوی جهانی هم بدین شکل است.
و به عنوان جمع بندی، سازمان تامین اجتماعی هم می تواند یک رگولاتور باشد که از آن اسم نمی بریم. بنیاد برکت، بیمه سلامت، انجمن های صنفی و .. هم تصمیم گیران مهمی هستند که این تعدد و پیچیدگی های رگولاتوری در سلامت، درک این اکوسیستم را سخت می کند. پس علاوه بر خطرپذیری بالا، بدون داشتن درک درستی از کلیت این کار، تحول هایی بزرگتر، شدنی نیست.
به عقیده دکتر سیفی، اگرچه پول هوشمند وصل به منابع، لازم است اما برای موفقیت، کافی نیست و از اجتماع استارتاپ های کوچک پیشتاز در هر زیرمجموعه است که می توان یک وزارت بهداشت موازی خلق کرد.
برای عملکرد موفق در حوزه مدیریت وضعیت سلامت کشور هم لازم نیست که حتما یک دانش آموخته رشته های بالینی، منصب وزارت را برعهده گیرد و الفت نسب مومن است که برای این مورد، می توان از طریق صنف، اقدام نمود.
الفت نسب هم در جمع بندی اضافه کرد که وزارت بهداشت و نهادهای نظارتی، می توانستند به افزایش سرعت پیشرفت بازار سلامت دیجیتال کمک کنند و مرتکب کم کاری هایی، شده اند.
علاقبند هم در تکمیل این بحث، به این نکته اشاره نمود که باید به دغدغه های رگولاتور هم به دقت گوش کرد و با دقت و حوصله، راهکارهایی تکنولوژیکی، برای آن پیشنهاد کرد. همچنین وی اعلام آمادگی کرد که با توجه به تجارب مدیریتی اش در اسنپ و غیره، در کنار تشکل های موجود، به حل مسائل سلامت دیجیتال کمک نماید.
