نشست بررسی خسارتهای قطعی اینترنت بر کسب و کارها، با حضور نمایندگان تشکلهای بخش خصوصی در حوزه آی تی، مشاور جوان وزیر ارتباطات و دیگر نمایندگان حاکمیت، روز دوشنبه ۱۸ مهرماه در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.
در هفته سوم قطعی اینترنت، کسب و کارهای فراوانی در این صنعت با زیانهای مختلف مواجه شدند و از طرفی کسب و کارهای خانگی بر بستر اینستاگرام و دیگر شبکه های اجتماعی نیز از این ضررها مصون نمانده اند. مهدی باقری، عضو ناظر مجلس در کمیته فیلترینگ اعلام کرده است که این محدودسازی تا زمانی که شرایط کشور امنیتی باشد، ادامه خواهد داشت.
در این نشست حاضران از بخش های مختلف نسبت به عادی سازی قطعی اینترنت ابراز نگرانی کردند. آنها اعلام کردند راه‌حل دستوری استفاده کسب و کارها از پلتفرم های داخلی منطقی نیست و اینکه هنوز در بسیاری از بخش ها سرویس های داخلی با کیفیت مشابه خارجی آن در کشور وجود ندارد.
در مقابل این انتقادها، اما نمایندگان حاضر از بخش دولتی و حاکمیتی اعلام کردند که باید به خواست گروهی که می خواهند از پلتفرم داخلی استفاده کنند، احترام گذاشته شود. همچنین آنها اعلام کردند با وجود همه محدودیت ها، کسب و کارها نباید دست از تلاش بردارند.
در ابتدای این نشست، حسین سلاح ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی اعلام کرد که قطعی و اختلال اینترنت که همچنان هم ادامه دارد، علاوه بر مشکلاتی که در کارهای روزانه مردم ایجاد کرده، بیشتر از همه کسب و کارهای حوزه های مختلف از خدمات رسانی گرفته تا بانک و بیمه و بورس و… را با چالش های فراوانی همراه کرده است.
او با اشاره به اینکه قطعی و اختلال در اینترنت به خاطر شرایط امنیتی، کل اقتصاد کشور را به خطر می‌اندازد، گفت: «همه ما می دانیم تشکیل کسب و کارهای مبتنی بر نوآوری مستلزم یک ثبات نسبی در اقتصاد کلان کشور است. در چنین شرایطی وقتی تصمیم به ایجاد محدودیت گرفته می‌شود، این اتفاق تأثیر منفی روی فعالیت این نوع کسب‌وکارها می‌گذارد.»
او ادامه داد: «در شرایطی که اقتصاد کشور با ریسک های متعددی مانند تحریم، تورم، افزایش نرخ ارز و… مواجه است، اینکه اینترنت هم در این شرایط قطع شود، دوباره به یک معضل و مشکل بر سر راه توسعه اقتصاد کشور تبدیل شده و موجب ناامیدی و سرخوردگی فعالان اقتصادی می‌شود.»
سپس، افشین کلاهی، رئیس کمیسیون دانش بنیان اتاق ایران، گفت: «امروزه اینترنت یکی از ملزومات اولیه و حق اساسی افراد است، اگر روزی بتوان برق را قطع کرد با اینترنت نیز میتوان چنین برخوردی داشت. حاکمیت باید بدون ایجاد تغییر در حقوق شهروندان و نیازهای اولیه و در کنار تامین رفاه آنها بتواند امنیت جامعه را تضمین کند».
رئیس کمیسیون دانش بنیان اتاق ایران ادامه داد: «روش‌هایی در ایجاد محدودیت استفاده می‌شود که قبلاً هم جواب نداده است. برای مثال تلگرام فیلتر شد؛ اما چند سال بعد از این اتفاق مردم همچنان از آن استفاده می کنند. تصمیم‌هایی گرفته می‌شود که انگار اطلاعاتی پشت آن نیست. شرکت پست اعلام می‌کند یک سوم درآمدش به خاطر محدودیتهای اینترنت کاهش پیدا کرده و به نظر میرسد کسی که تصمیم به این محدودیت گرفته به این موضوع توجه نداشته که حتی پست کشور هم دچار لطمه شده.»
پس از صحبتهای کلاهی، حسن هاشمی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور خبر از مشکلاتی داد که امیر جوانان را به خطر انداخته است و میزان مهاجرت را افزایش داده است. وی گفت: «ما صرفا با فضای مجازی رو به رو نیستیم بلکه با دنیای مجازی رو به روییم. این روزها کشورهای در حال توسعه در پی گسترش مرزهای خود در این دنیای مجازی هستند و این در حالیست که در کشور ما اقدام به فیلترینگ اینترنت و خودتحریمی، در حال کاهش مرزهای خود در این دنیا هستیم».
وی ادامه داد: «در سالهای گذشته شاهد فیلتر شدن شبکه توئیتر بودیم و این قضیه ضربه ای بود که حاکمیت به خود زد، چرا که میتوانست از این شبکه استفاده کند و با تولید محتوای مناسب به اهداف خود نزدیک شود. درست است که در دنیا در مورد تولید سخت افزارها نمیتوانیم ادعایی داشته باشیم، اما میتوانیم در تولید محتوا، امنیت سایبری و… حرفی برای گفتن داشته باشیم».
فرزین فردیس، رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق تهران و فعال اکوسیستم استارتاپی که در جلسه حضور داشت تاکید کرد که قطعی و محدودسازی اینترنت نه تنها بر کسب و کارها بلکه بر کل اقتصاد کشور اثرات سو دارد. او اشاره کرد که حاکمیت همواره به دنبال گسترش و رشد کسب و کارهای مجازی و جذب سرمایه گذاران بوده است اما این اقدام باعث سرد شدن سرمایه گذاران این حوزه شده است که سال ۹۸ و در پی قطعی اینترنت این چالش را از نزدیک لمس کرده است.
او در این مورد توضیح داد: «براساس آمارهای ملی اعلام‌شده در سال ۱۴۰۰ سهم ICT در تولید ناخالص داخلی (GDP) ۳.۳ درصد بوده است. قطعی اینترنت تأثیر بسیاری زیادی در افت این سهم در تولید ناخالص داخلی خواهد داشت. اینکه محدودیت اینترنت باعث از بین رفتن و خسارت بسیاری از کسب‌وکارها روی اینستاگرام شده، تنها یک بخش ماجراست. با این محدودیت کل صنعت در حال آسیب‌دیدن است.»
فردیس در ادامه به آمار جالبی در خصوص مدیران اشاره کرد و گفت: «رصدخانه مهاجرت یک پایش انجام داده که هنوز به دلیل شرایط موجود آن را منتشر نکرده است. با این حال طبق این پایش که از بین شش‌هزار مدیر ارشد و میانی شرکت‌های مختلف انجام شده ۷۶ درصد آنها میل به مهاجرت خود را زیاد و خیلی زیاد اعلام کرده‌اند.»
دبیرکل سازمان ملی کارآفرینی نیز در این نشست اظهار داشت که ساخت کسب و کارها بر پلتفرم های داخلی پیشنهاد جالبی نیست و امکان پذیر هم نیست. چرا که سرویسهای داخلی از نظر کیفیت مناسب کسب و کارها نیستند و حداقل ۲۰ سال زمان صرف شکل گیری این کسب و کارها بر این بسترها شده است که نمیتوان توقع شکلگیری آنها بر نمونه های داخلی را در مدت کوتاهی داشت.
محمدرضا راوند، با اشاره به کاهش سرمایه گذاری به دنبال قطعی اینترنت اعلام کرد: «بعد از قطعی اینترنت در سال ۹۸ شاخصی به شاخص سرمایه‌گذاری جهانی به نام شاخص قطعی اینترنت اضافه شد که رتبه ایران به‌شدت در حوزه سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کرده؛ چراکه یک بار قطعی سراسری اینترنت را برای دو هفته تجربه کرده و حالا هم این رتبه باز کاهش پیدا می‌کند؛ چون نزدیک سه هفته است روی اینترنت محدودیتهای شدید اعمال شده است.»
وی همچنین در خصوص از بین رفتن مشاغل خانگی، روستایی و صادرات زنان در مناطق محروم و تهدید کارآفرینی نیز هشدار داد.
زهرا نقوی، فعال کارآفرینی روستایی و مشاور طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، در پی صحبتهای راوند افزود: «تمام تلاش‌ها با بخش‌های مختلف در این زمینه به نوعی از دست رفته و این افراد درمانده شده‌اند. قطعی اینترنت فشار و محدودیت به گروهی از روستاییان و زنان سرپرست خانوار وارد کرده که حتی حالا دیگر شرایط تأمین یک وعده غذایی را ندارند. این محدودیت فقط باعث خسارت به کسب‌وکارهای خرد و بزرگ نشده؛ بلکه به گروهی فشار وارد کرده که شاید از وجود آنها بی‌خبر باشیم.»
او از تصمیم‌گیران خواست تا صدای گروهی که معیشت‌شان به اینترنت وابسته است را بشنوند و گفت: «این گروه نه شرکت دارند، نه با بازاریابی و تبلیغات آشنا هستند و نه به بازار دسترسی دارند؛ بلکه فقط افرادی با حداقل امکانات هستند که فضایی مانند اینستاگرام به آنها در فروش و به‌دست‌آوردن حداقل روزی کمک می‌کند.»
در انتهای این نشست نیز، نیما قاضی، رئیس کمیسیون تجارت الکترونیک، صحبت خود را با سوالی در خصوص مخاطب اصلی این نشست آغاز کرد. وی فرض را بر این گذاشت که حاکمیت قرار است از محتوای این نشست آگاه شود و چاره اندیشی کند، سپس افزود: «پیامی که من می‌گیرم این است که جای اشتباهی سرمایه‌گذاری می‌کنیم. چند سال پیش با فردی که در روبیکا مسئولیت داشت صحبت می‌کردم. ایشان اعلام کردند که دوهزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای روبیکا خرج شده است. دوهزار و ۵۰۰ میلیارد تومان که در آن زمان از کل سرمایه اکوسیستم استارتاپی بیشتر بود. از نظر ما با این همه سرمایه‌گذاری، این پلتفرم دستاورد آنچنانی نداشته است. وقتی به ایشان گفتیم که این سرمایه‌گذاری را به نوعی سوزانده‌اید، اعلام کردند که تجربه خوبی بود.»
او در این جلسه اعلام کرد که مجدداً شنیده می‌شود دوهزار و پانصد میلیارد تومان دیگر مصوب شده تا در اختیار روبیکا قرار گیرد.
قاضی با اعلام اینکه شبکه اجتماعی فقط یک بحث زیرساختی نیست و نیاز به جلب اعتماد برای استفاده دارد، گفت: «شبکه اجتماعی فقط از جنس سرور، نرم‌افزار و… نیست؛ اگرچه در این زمینه هم مشکل داریم و به زیرساخت مناسبی در این زمینه نرسیده‌ایم، اما شبکه اجتماعی نیاز به جذب اعتماد بالا از سمت کاربران دارد تا از آن استفاده شود. بدون اعتماد نمیتوان شبکه اجتماعی ساخت.»
به باور او، اعتماد و سرمایه اجتماعی در ساخت پلتفرم داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است و بدون اعتماد نمیتوان به مردم گفت از پلتفرم‌های داخلی استفاده کنند.
در انتهای نشست نیز، حسین میرزاپور، عضو کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و مشاور وزیر ارتباطات از سمت حاکمیت در جمع خبرنگاران نشست گفت: «جلسات مفصلی با وزارت اقتصاد گذاشته شده تا به فرمولی برای جبران خسارت کسب و کارها از قطعی اینترنت برسیم.»
وی خاطرنشان کرد که وزارت ارتباطات در تلاش برای جبران خسارت کسب و کارها به دنبال محدودیت های اینترنت است که اخیراً وزیر ارتباطات تنها به این نکته اشاره کرده که در کارگروهی که با همکاری وزارت اقتصاد در این زمینه تشکیل شده، این موضوع مطرح شده که به کسب و کارهایی که از پلتفرم های داخلی استفاده کنند مشوق هایی تعلق خواهد گرفت.
قاسم خداوردی‌لو، مدیر ارتباط با بخش خصوصی مرکز ملی فضای مجازی هم در این نشست اعلام کرد که به نظر او محدودیتهای اینترنتی با فروکش‌کردن اعتراض‌ها حل خواهد شد.
خداوردی‌لو در پایان یادآور شد: «اینجا ایران است. تا الان ایستاده‌اید و با تمام کاستی‌ها کار کرده‌اید، پس باز هم بایستید و کار کنید. ما چوبش را می‌خوریم و شما زحمتش را می‌کشید. ما هستیم، می‌ایستیم، دفاع می‌کنیم و همچنان امیدوارانه حرکت می‌کنیم. در حال حاضر به برکت بخش خصوصی در حوزه اپ‌استورها و مارکت‌پلیس‌ها و… در رتبه اول منطقه هستیم. پس اینها نشان می‌دهد باز میتوانیم رشد کنیم.»
