آیا چتباتها میتوانند جایگزین درمانگران انسانی شوند؟ برخی از استارتاپها و بیماران مدعی هستند که می شود. اما هیچ کس این ادعا را کاملا ثابت نکرده است. این مقاله به معرفی استارتاپ سونیا چت بات درمانگر هوش مصنوعی می پردازد.
یک مطالعه نشان داده که ۸۰٪ از افرادی که از چتبات ChatGPT برای مشاوره سلامت روان استفاده کردهاند، آن را جایگزین مناسبی برای درمانهای معمولی میدانند. همچنین، یک گزارش جداگانه نشان داده که چتباتها میتوانند در کاهش علائم مرتبط با افسردگی و اضطراب موثر باشند. از سوی دیگر، رابطه بین درمانگر و بیمار – یعنی ارتباط انسانی – یکی از بهترین شاخصهای موفقیت در درمانهای روانی محسوب میشود.
سه کارآفرین – داستین کلب، لوکاس ولف و کریس آبرلی – چت باتی با همین منظور توسعه داده اند. استارتاپ آنها، سونیا، چت بات درمانگر هوش مصنوعی است که کاربران میتوانند از طریق یک اپلیکیشن iOS با آن صحبت کنند یا پیامک بزنند و در مورد موضوعات مختلف مشاوره بگیرند.
کلب، مدیرعامل سونیا، در مصاحبهای با تککرانچ گفت:« تا حدودی، ساختن یک درمانگر هوش مصنوعی مانند توسعه یک دارو است، به این معنا که ما در حال ساختن یک فناوری جدید هستیم نه بستهبندی مجدد یک فناوری موجود.»
این سه نفر در سال ۲۰۱۸ هنگام تحصیل در رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه ETH زوریخ با هم آشنا شدند و برای ادامه تحصیلات تکمیلی به MIT در ایالات متحده رفتند. کمی پس از فارغالتحصیلی، آنها مجدداً گرد هم آمدند تا استارتاپی را در کنار هم راهاندازی کنند. این استارتاپ به چت بات درمانگر هوش مصنوعی سونیا تبدیل شد.
سونیا از تعدادی مدل هوش مصنوعی مولد برای تحلیل و پاسخ دهی به آنچه کاربران در جلسات “درمانی” در اپلیکیشن می گویند، استفاده می کند. این اپلیکیشن ماهانه ۲۰ دلار یا سالانه ۲۰۰ دلار از کاربران هزینه میگیرد. با استفاده از تکنیکهای درمان شناختی-رفتاری، تکالیفی را ارائه میدهد که هدف آنها تأکید بر نکات مهم مکالمات و تجسم موضوعاتی است که به شناسایی عوامل استرسزا کمک میکنند.
کلب ادعا میکند که سونیا میتواند با مسائلی مانند افسردگی، استرس، اضطراب، مشکلات رابطهای و خواب نامناسب مقابله کند. برای موقعیتهای جدیتر، مانند افرادی که به خشونت یا خودکشی فکر میکنند، سونیا دارای الگوریتمها و مدلهای اضافی برای تشخیص وضعیتهای اضطراری است و کاربران را به خطوط اضطراری مقابله با خود کشی هدایت میکند. گفتنی است سونیا هنوز تاییدیه FDA را دریافت نکرده است.
هیچیک از بنیانگذاران سونیا دارای زمینهای در روانشناسی نیستند. این موضوع می تواند نگران کننده باشد. اما کلب میگوید که این استارتاپ با روانشناسان مشورت میکند. اخیراً سونیا یک فارغالتحصیل روانشناسی شناختی را استخدام کرده و بهطور فعال در حال جذب یک روانشناس بالینی تماموقت است.
کلب گفت:« مهم است که تاکید کنیم ما درمانگران انسانی یا هر شرکت دیگری را که خدمات سلامت روانی فیزیکی یا مجازی انسانی ارائه میدهد، به عنوان رقیب خود نمیبینیم. برای هر پاسخی که سونیا تولید میکند، حدود هفت درخواست اضافی با مدل های زبانی دیگر در پسزمینه انجام میشود. در نتیجه وضعیت کاربر را از چندین دیدگاه درمانی مختلف تحلیل کرده و روش درمانی انتخابی سونیا را تنظیم، بهینهسازی و شخصیسازی کند.»
در مورد حریم خصوصی چطور؟ آیا کاربران میتوانند مطمئن باشند که دادههای آنها در یک فضای ابری آسیبپذیر ذخیره نمیشود یا بدون اطلاع آنها برای آموزش مدلهای سونیا استفاده نمیشود؟
کلب میگوید سونیا متعهد است که فقط حداقل اطلاعات شخصی لازم برای ارائه درمان را ذخیره کند: سن و نام کاربر. با این حال، او به محل، نحوه یا مدت زمان ذخیرهسازی دادههای مکالمه توسط سونیا اشارهای نکرد.
سونیا حدود ۸۰۰۰ کاربر و ۳.۳۵ میلیون دلار حمایت مالی از سرمایهگذارانی مانند Y Combinator، Moonfire، Rebel Fund و SBXi دارد. این شرکت در حال مذاکره با سازمانهای سلامت روانی نامشخصی است تا سونیا را به عنوان یک منبع از طریق پورتالهای آنلاین آنها ارائه دهد. تاکنون نظرات کاربران درباره سونیا در اپ استور بسیار مثبت بوده است. چندین کاربر اشاره کردهاند که صحبت کردن با این چتبات درباره مشکلاتشان برایشان آسانتر از صحبت با یک درمانگر انسانی است.
آیا استفاده از چت بات درمانگر هوش مصنوعی خوب است؟
فناوری چتباتهای امروزی محدودیتهایی در کیفیت مشاورهای که میتواند ارائه دهد دارد. این چت بات ها ممکن است نشانههای ظریفتر مشکلات را تشخیص ندهند. مانند فردی که دچار بیاشتهایی عصبی است و میپرسد چگونه وزن کم کند. سونیا حتی وزن فرد را نمیداند.
پاسخهای چتباتها نیز تحت تأثیر سوگیریهایی هستند. اغلب تعصبات غربی در دادههای آموزشی آنها منعکس شده است. در نتیجه، احتمال بیشتری وجود دارد که تفاوتهای فرهنگی و زبانی در نحوه ابراز بیماریهای روانی توسط افراد را نادیده بگیرند، خصوصا اگر زبان انگلیسی زبان دوم آنها باشد. هم اکنون سونیا فقط از زبان انگلیسی پشتیبانی میکند.
در بدترین حالت، چتباتها از مسیر درست منحرف میشوند. پیشتر، انجمن اختلالات خوراک به دلیل جایگزینی انسانها با چتباتی به نام تسا مورد انتقاد قرار گرفت. این چت بات نکات کاهش وزنی را ارائه میداد که برای افراد مبتلا به اختلالات خوردن مشکلساز بود.
کلب تأکید کرد که سونیا قصد ندارد جایگزین درمانگران انسانی شود.
کلب گفت:« ما در حال ساخت راهحلی برای میلیونها نفری هستیم که با مشکلات روانی دست و پنجه نرم میکنند اما نمیتوانند (یا نمیخواهند) به یک درمانگر انسانی مراجعه کنند. هدف ما پر کردن شکاف عظیم بین تقاضا و عرضه است.»
قطعا یک شکاف وجود دارد – هم از نظر نسبت حرفهایها به بیماران و هم از نظر هزینه درمانها در مقابل آنچه بیشتر بیماران میتوانند پرداخت کنند. بر اساس گزارش اخیر دولت، بیش از نیمی از ایالات متحده دسترسی جغرافیایی کافی به مراقبتهای روانی ندارند. همچنین، یک نظرسنجی اخیر نشان داد که ۴۲٪ از بزرگسالان آمریکایی که از بیماری های روانی رنج می برند، به دلیل هزینهها نتوانستهاند درمان مناسب را دریافت کنند.
مقالهای در مجله Scientific American درباره اپلیکیشن های چت بات درمانگر هوش مصنوعی صحبت میکند که به نگرانان سالم خدمت ارائه می کنند. افرادی که توانایی مالی برای استفاده از روان شناس و اشتراک اپلیکیشنها دارند، نه افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند و نمیدانند چگونه کمک بگیرند. با هزینه ۲۰ دلار در ماه، سونیا ارزان نیست – اما کلب ادعا می کند که ارزانتر از یک جلسه درمانی معمولی است.
او گفت:« شروع استفاده از سونیا بسیار آسانتر از مراجعه به یک درمانگر انسانی است. درمانگر انسانی شامل پیدا کردن درمانگر، بودن در لیست انتظار برای چهار ماه، رفتن به محل در زمان معین و پرداخت ۲۰۰ دلار میشود. سونیا تاکنون بیشتر از آنچه یک درمانگر انسانی در طول تمام دوران حرفهای خود میبیند، بیمار دیده است.»