افشین، در نهمین مراسم تقدیر از برگزیدگان برنامه سرآمدان علمی ایران از طرح تأسیس یک مرکز تحقیقات ملی آزمایشگاهی در کشور در راستای توسعه تحقیقات و جلوگیری از مهاجرت نخبگان خبر داد.
حسین افشین در سخنرانی خود در مراسمی که شامگاه یکشنبه برگزار شد، ضمن تبریک روز جهانی علم و ابراز خوشحالی از همزمانی نهمین دوره “برنامه سرآمدان علم ایران” با این روز، بر اهمیت علمی که به صلح و توسعه منجر می‌شود، تأکید کرد. او بیان کرد که چنین علمی نیازمند الزامات خاص خود است.
افشین همچنین از حضور در جمع سرآمدان علمی کشور، که بر اساس مقالات منتشرشده در مجلات برتر بین‌المللی انتخاب شده‌اند، ابراز خرسندی کرد. او گفت که سابقه برگزاری این رویداد به سال ۱۳۹۴ بازمی‌گردد و در سال‌های گذشته از ۱۰۰ تا ۲۰۰ استاد تقدیر می‌کردیم. اما امسال، تعداد برگزیدگان به ۵۷ استاد کاهش یافته است، که این امر به‌عنوان زنگ خطری برای مرجعیت علمی کشور محسوب می‌شود.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور وضعیت فعلی را «زرد» توصیف کرد و افزود: ما شاهد روند نزولی در مقالات علمی کشور هستیم و علاوه بر تقدیر، به بررسی علل این مشکل نیز خواهیم پرداخت.
وی با تأکید بر این که این کاهش به دانشگاه‌ها مربوط نمی‌شود، برخی رویکردها، مانند زیر سوال بردن مقالات علمی و تقابل میان تحقیقات کاربردی و مقالات علمی را در این امر موثر دانست. او گفت که مرجعیت علمی به معنای حرکت در لبه دانش و انتشار مقالات در مجلات معتبر جهانی است.
افشین به ضرورت کار در حوزه‌های نوظهور مانند علوم کوانتوم، هوش مصنوعی، میکروالکترونیک و موارد دیگر اشاره کرد و هشدار داد که بی‌توجهی به این حوزه‌ها ممکن است باعث از دست رفتن جایگاه علمی کشور شود.
او همچنین به مشکلات دسترسی به تجهیزات آزمایشگاهی و زیرساخت‌های لازم اشاره کرد و بیان کرد: «ما به علم پیشرو نیاز داریم، نه علمی که منفعل باشد.»
افزایش بودجه بنیاد علم برای حمایت از پژوهشگران و اساتید
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور از تصمیم این معاونت برای افزایش سه‌برابری بودجه بنیاد ملی علم ایران برای حمایت از تحقیقات اعضای هیئت علمی خبر داد. او گفت: «بنیاد ملی علم از تحقیقات اساتید در تمامی حوزه‌های علمی از جمله علوم پایه، پزشکی، فنی و مهندسی، علوم انسانی و هنر حمایت می‌کند و تأکید کرده‌ایم که ۳۰ درصد از این حمایت‌ها به علوم انسانی و هنر اختصاص یابد. البته ۸۰ درصد بودجه پژوهشی بنیاد بر اساس فراخوان‌ها تخصیص می‌یابد و مابقی به موضوعات پیشنهادی اساتید تعلق می‌گیرد.»
وی در ادامه به شفافیت فرایندها و سایت بنیاد ملی علم اشاره کرد و افزود: «اطلاعات کاملی درباره طرح‌های ثبت‌شده و پذیرش آن‌ها در دسترس است. همچنین بنیاد ملی علم توجه ویژه‌ای به حمایت از اساتید جوان و پژوهشگران پسادکتری دارد.»
افشین به حمایت از پایان‌نامه‌های دکتری اشاره کرد و گفت: «این حمایت که تحت نظارت بنیاد انجام می‌شود، شامل تمامی اعضای هیئت علمی خواهد بود.»
وی با ابراز امیدواری نسبت به تشویق بیشتر محققان برای انجام تحقیقات علمی، افزود که این برنامه‌ها برای توسعه علمی کشور و حمایت از پژوهشگران بسیار ضروری است.
جلوگیری از مهاجرت نخبگان با راه‌اندازی مرکز ملی تحقیقات آزمایشگاهی
افشین همچنین از راه‌اندازی یک مرکز آزمایشگاهی ملی پیشرفته در آینده نزدیک خبر داد و گفت: «این مرکز با هدف ارتقاء تحقیقات در علوم پایه، علوم پزشکی و سایر حوزه‌ها و با تمرکز مالی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری تجهیز خواهد شد.»
او افزود: «این آزمایشگاه به گونه‌ای طراحی خواهد شد که در شأن نخبگان کشور باشد. این اقدام نه تنها به آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها آسیبی نمی‌زند، بلکه زیرساخت‌های تحقیقاتی کشور را تقویت کرده و به یکی از دلایل اصلی مهاجرت نخبگان پاسخ خواهد داد.»
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری اظهار داشت که برای ارتقاء کیفیت این مرکز، یک شورای علمی متشکل از اساتید برجسته در حوزه‌های مختلف تشکیل خواهد شد و مسیر پیشرفت با نظرسنجی از دانشگاهیان و متخصصین تعیین می‌شود.
افشین همچنین به سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی که برای این پروژه در نظر گرفته شده، اشاره کرد و گفت که این اقدام به ایجاد یک اکوسیستم علمی پایدار در کشور کمک خواهد کرد.
وی تأکید کرد که این طرح می‌تواند گامی مؤثر در کاهش مهاجرت نخبگان و تقویت پژوهش‌های علمی در کشور باشد.
ایجاد مرکز ملی تحقیقات آزمایشگاهی برای کمبود تجهیزات آزمایشگاهی دانشگاه‌ها
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با اشاره به چالش‌های تأمین تجهیزات برای دانشگاه‌ها گفت: تعداد دانشگاه‌های کشور آنقدر زیاد است که امکان تأمین تجهیزات لازم برای هر یک از آن‌ها وجود ندارد. در حال حاضر حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان درخواست برای تجهیز آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها داریم که عملی نیست.
افشین تأکید کرد که در این شرایط، تنها راه‌حل موجود ایجاد مرکز ملی تحقیقات آزمایشگاهی است. این شبکه به ما این امکان را می‌دهد که بر اساس نیازهای اصلی کشور تجهیزات لازم را تأمین کنیم و در صورت لزوم، تجهیزات جدیدی به این شبکه اضافه خواهیم کرد.
نمایشگاه “ایران ساخت”؛ فرصتی طلایی برای دانشگاهیان و محققان
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری به برگزاری نمایشگاه “ایران ساخت” در یک ماه آینده اشاره کرد و گفت: «این رویداد مهم علمی و صنعتی فرصتی استثنایی برای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌هاست تا از محصولات و فناوری‌های آزمایشگاهی تولید داخل بهره‌مند شوند.»
افشین در این باره توضیح داد که این نمایشگاه فرصتی مناسب برای معرفی تجهیزات مورد نیاز پژوهشگران و دانشگاهیان است. با توجه به نوع محصول، ۳۰ تا ۴۰ درصد از هزینه‌های خرید تجهیزات بر عهده دانشگاه‌ها خواهد بود و مابقی را محققان پرداخت خواهند کرد.
وی همچنین ابراز امیدواری کرد که تعداد برگزیدگان سال آینده افزایش یابد و گفت: امیدوارم تعداد اساتیدی که در مجلات معتبر مقاله منتشر می‌کنند، از ۵۷ نفر به ۱۰۰ نفر برسد.
در پایان، افشین به انتخاب سه دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، صنعتی شریف و تربیت مدرس به عنوان دانشگاه‌های برتر در نهمین دوره برنامه سرآمدان علمی اشاره کرد و اعلام کرد: «به هر یک از این دانشگاه‌ها پنج میلیارد تومان گرنت تعلق می‌گیرد. این حمایت مالی به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا در نمایشگاه “ایران ساخت” تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز خود را تهیه کنند و گامی مؤثر در جهت توسعه علمی کشور بردارند.»
