فعالان حوزه تأمین مالی جمعی در پنل «فرصت‌ها و چالش‌های تأمین مالی جمعی» ضمن بررسی چالش‌های این حوزه، افزایش محدودیت‌ها را هم‌زمان با گسترش استقبال از این ابزار مالی، یکی از مشکلات اصلی دانستند. همچنین در این پنل برآورد شد که بازار تأمین مالی جمعی در سال آینده می‌تواند تا ۵۰ همت افزایش یابد.
رشد چشمگیر تأمین مالی جمعی در سال گذشته
در ابتدا علیرضا دلیری، دبیر کمیته علمی همایش تأمین مالی، با اشاره به افزایش سقف تأمین مالی و تعداد مجوزهای صادرشده، سال گذشته را اوج فعالیت این حوزه دانست و توضیح داد:
صاحبان ایده از این روش استقبال کرده‌اند و تأمین مالی جمعی به امید شرکت‌ها تبدیل شده است.
لزوم ایجاد معاملات ثانویه برای کاهش نرخ تأمین مالی
حامد حامدی‌نیا، عضو هیئت‌مدیره سبدگردان الگوریتم، بر اهمیت توسعه روش‌های مختلف تأمین مالی جمعی تأکید و اظهار داشت:
از چهار مدل تأمین مالی جمعی—بدهی، سهام، خیریه و پاداش—تنها مدل بدهی مورد استفاده قرار گرفته است. امروزهامکان مشارکت وجود دارد، اما در عمل، تمامی این مدل‌ها به بدهی تبدیل می‌شوند که ممکن است چالش‌های فقهی وحقوقی ایجاد کند.
او همچنین عدم وجود معاملات ثانویه در پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی را یکی از چالش‌های بزرگ این حوزه دانست و گفت:اگر معاملات ثانویه ایجاد شود، می‌تواند به کاهش نرخ تأمین مالی منجر شود. همچنین، برای کنترل ریسک، به یکسیستم نظارتی شفاف نیاز داریم که بتواند سودآوری طرح‌های مختلف را ردیابی کند.
سهم تأمین مالی جمعی از بازار مالی کشور
میثم زارع‌زاده، دبیر کارگروه تأمین مالی جمعی فرابورس، سهم کرادفاندینگ از تأمین مالی کشور را ۱۴ همت اعلام کرد و افزود: تا پیش از ظهور تأمین مالی جمعی، ابزارهای تأمین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط (تا ۱۰۰ میلیارد تومان) وجود نداشت. اما با راه‌اندازی این روش، اکنون ۵۵۶ شرکت از ۲۶ استان کشور توانسته‌اند ۱۴ همت برای ۱۰۶۳ طرح تأمینمالی کنند.
زارع‌زاده همچنین گفت: ۶۸ درصد این تأمین مالی در ۱۱ ماه گذشته انجام شده است که نشان‌دهنده رشد بالای این حوزه در سال جاری است.
او تأکید کرد: تأمین مالی جمعی شفافیت مالی را در میان شرکت‌های کوچک و متوسط افزایش داده است. همچنین به گفته وی، ۲۱ هزار سرمایه‌گذار در این حوزه مشارکت کرده‌اند.
نگرانی‌ها از مداخلات بانک مرکزی و فرابورس
مهدی فرازمند، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری فاینتک، محدودیت‌های فرابورس و احتمال دخالت بانک مرکزی را از چالش‌های اصلی این حوزه دانست. وی با اشاره به تغییرات دستورالعمل تأمین مالی جمعی از سال ۱۳۹۹ تاکنون، بیان کرد: در ابتدا سقف تأمین مالی هر طرح ۵۰۰ میلیون تومان بود، اما امروزه این سقف به ۵۰ میلیارد تومان برای هر طرح و۱۰۰ میلیارد تومان برای هر شرکت افزایش یافته است.
وی افزود: نرخ بهره بازار، یکی از فاکتورهای کلیدی برای این حوزه است و اگر نرخ تأمین مالی جمعی بیش از حد به نرخ‌های رسمی بازار نزدیک شود، ممکن است بانک مرکزی ورود کند و محدودیت‌هایی اعمال کند. و هشدار داد: نباید چارچوب‌های متعدد فرابورس، خلاقیت این حوزه را از بین ببرد.
بازار تأمین مالی جمعی در سال آینده: ۵۰ همت؟
فرزاد ابراهیمی، مدیرعامل شرکت دانش‌مان، سرمایه‌گذار را یکی از ارکان اصلی تأمین مالی جمعی دانست اما از برخی اقدامات فرابورس که می‌تواند به بازار آسیب بزند، انتقاد کرد و توضیح داد:ارسال پیامک‌هایی مبنی بر عدم تضمین سودسرمایه‌گذاری، می‌تواند سرمایه‌گذاران را دلسرد کرده و به این بازار آسیب بزند.
ابراهیمی با اشاره به افزایش نرخ سود در این حوزه اظهار داشت:در سال ۱۴۰۰ نرخ سود ۲۴ درصد بود، اما اکنون به ۴۵ درصدرسیده است. در حالی که نرخ واقعی سود در بازار باتوجه به شرایط اقتصادی، حدود ۵۵ درصد است و این اختلاف نرخ،مشکل‌ساز خواهد شد.
او در ادامه پیش‌بینی کرد: حجم بازار کرادفاندینگ در سال آینده بین ۲۰ تا ۵۰ همت افزایش یابد.
ضمانت اصل و سود سرمایه، چالش جدید کرادفاندینگ؟
مهدی فریدوند، مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، تأکید کرد که بحث تضمین اصل و سود سرمایه، سقف نامرئی کرادفاندینگ را شکل داده است و گفت:از ۱۰ سال پیش، صندوق‌های پژوهش و فناوری برای تأمین مالی،ضمانت‌هایی ارائه داده‌اند و امروزه بانک‌ها نیز به همین روش عمل می‌کنند.
وی میزان ضمانت‌های ارائه‌شده توسط این صندوق‌ها را ۲۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ اعلام کرد. اما افزود:در سالآینده، صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان ضمانت تعهد پرداخت صادر خواهد کرد کهادامه این روند در بلندمدت ممکن نیست.
در مجموع، تأمین مالی جمعی در ایران وارد مرحله‌ای حیاتی شده است و آینده آن بستگی به اصلاحات نظارتی، توسعه ابزارهای مالی نوین و حمایت از اکوسیستم سرمایه‌گذاری خطرپذیر خواهد داشت.
