سکوی ملی هوش مصنوعی صبح امروز در مرکز همایش های رایزن با حضور معاونت علمی ریاست جمهوری رونمایی شد.
سکوی ملی هوش مصنوعی ایران، با حمایت رهبر معظم انقلاب، به مرحله تحقق رسیده است. حسین افشین در این مراسم اعلام کرد که این طرح ابتدا در یازدهم مهرماه به رهبر انقلاب ارائه شد و در آن زمان، تحقق آن تا اسفندماه مانند یک رؤیا به نظر می‌رسید. رهبر انقلاب در همان روز در نمایشگاه پیشگامان پیشرفت، درباره زمان پایان کار پرسیدند و بر اهمیت پیگیری این پروژه تأکید کردند. امروز، این سکو به شکل ملموس و واقعی در دسترس رهبری و مردم ایران قرار گرفته است.
تعهد معاونت علمی به توسعه زیرساخت‌های پردازشی
او تأکید کرد که سکوی ملی هوش مصنوعی نه‌تنها یک پروژه فناوری، بلکه گامی اساسی در مسیر توسعه عدالت فناورانه در کشور است. این سکو به‌صورت متن‌باز طراحی شده تا امکان استفاده از آن برای همه فرزندان ایران فراهم باشد.
رییس بنیاد ملی نخبگان درباره دسترسی عمومی به این سکو توضیح داد که از این پس، دانشجویان در مناطق دورافتاده و پژوهشگران در تهران به‌طور یکسان از این فناوری بهره‌مند خواهند شد.
افشین همچنین به عضویت ایران در باشگاه جهانی هوش مصنوعی اشاره کرد و این موفقیت را نتیجه تلاش یک تیم متعهد دانست که توانسته‌اند زیرساخت پردازش پرقدرت داده‌ها (GPU Farm) را در کشور ایجاد کنند.
برنامه‌ریزی برای توسعه و بهره‌برداری از سکوی ملی هوش مصنوعی نیز مشخص شده است. در سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۴، تست و بهینه‌سازی محصولات آغاز خواهد شد. در ادامه، در سه‌ماهه دوم همان سال، متخصصان دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور محدود به این محصولات دسترسی خواهند داشت تا تست‌های تکمیلی و اعتبارسنجی انجام شود. نسخه آزمایشی (بتا) در شهریور ۱۴۰۴ رونمایی خواهد شد و در اسفندماه ۱۴۰۴، نسخه نهایی و تکمیلی با قابلیت‌های گسترده‌تر و پایداری بالاتر ارائه خواهد شد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور نیز اعلام کرد که ۳۸ شرکت دانش‌بنیان در فرآیند توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی مشارکت داشته‌اند. او تأکید کرد که این سکو نقطه آغاز مسیر توسعه هوش مصنوعی در ایران است و گام‌به‌گام به سمت استقلال فناورانه پیش خواهد رفت.
افشین از خلق مدل زبانی بزرگ ایرانی به‌عنوان گام مهم بعدی یاد کرد و توضیح داد که این مدل کاملاً بومی و متن‌باز خواهد بود. او تأکید کرد که این پروژه تنها یک پیشرفت فناورانه نیست، بلکه آغازگر عصری جدید در فناوری ملی خواهد شد. این مدل می‌تواند وابستگی کشور به مدل‌های خارجی را کاهش دهد، به گسترش زبان فارسی در دنیای دیجیتال کمک کند و بستری برای رشد هوش مصنوعی در صنایع مختلف کشور فراهم کند.
او همچنین به طراحی و اجرای دستیاران هوش مصنوعی برای اعضای کابینه دولت اشاره کرد و توضیح داد که این پروژه با همکاری دانشگاه‌های برجسته کشور در حال اجراست. تاکنون قراردادهای مهمی با ۱۳ دانشگاه برتر کشور امضا شده است. متخصصان دانشگاهی آماده‌اند که با دریافت داده‌های لازم از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، نسل جدید ابزارهای هوشمند مدیریتی را در دستگاه‌های اجرایی مستقر کنند. در برخی حوزه‌ها این فرآیند آغاز شده و نتایج اولیه آن امیدوارکننده بوده است.
رییس بنیاد ملی نخبگان هدف اصلی این دستیارهای مبتنی بر هوش مصنوعی را افزایش دقت، سرعت و هوشمندی در تصمیم‌گیری و مدیریت کشور دانست. به گفته او، این ابزارها به دولت کمک می‌کنند تا تصمیمات خود را با دقت بیشتر، انسانی‌تر و هوشمندانه‌تر اتخاذ کند.
افشین با اشاره به اهمیت هوش مصنوعی در آینده، بیان کرد که قرن بیست‌ویکم عصر فناوری‌هاست و هوش مصنوعی در مرکز این تحولات قرار دارد.
او تأکید کرد که حرکت در مسیر پیشرفت‌های فناورانه نیازمند دقت و برنامه‌ریزی است و هیچ‌گونه سهل‌انگاری در این زمینه جایز نیست. به گفته او، اشتباهات در برخی فناوری‌های ساده ممکن است جبران‌پذیر باشند، اما در حوزه پیچیده‌ای مانند هوش مصنوعی، هر خطا می‌تواند کشور را از پیشرفت سریع جهانی عقب نگه دارد.
رونمایی از نسخه اولیه سکوی ملی هوش مصنوعی
در ادامه این رویداد، مدیر مرکز پردازش سریع دانشگاه صنعتی شریف از طراحی و توسعه زیست‌بوم هوش مصنوعی بومی در این دانشگاه خبر داد. او توضیح داد که این اقدام با حمایت معاونت علمی و با هدف جبران عقب‌ماندگی ایران در این حوزه نسبت به کشورهای منطقه و ایجاد تحول در اکوسیستم هوش مصنوعی کشور انجام می‌شود.
حسین اسدی، مدیر مرکز پردازش سریع و نماینده دانشگاه صنعتی شریف در طرح سکوی ملی هوش مصنوعی، به بررسی وضعیت ایران در این حوزه طی ۱۰ سال اخیر پرداخت. او تأکید کرد که ایران در مقایسه با کشورهای منطقه دچار عقب‌ماندگی شده و برای جبران این فاصله، پروژه زیست‌بوم هوش مصنوعی بومی از اواخر مهرماه سال جاری آغاز شده است.
او با استناد به مطالعات اخیر دانشگاه صنعتی شریف، به کاهش درصد مقالات پژوهشی، رشد اندک ثبت اختراعات و توسعه ضعیف شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی (تنها ۴ درصد) اشاره کرد. این در حالی است که رشد جهانی این حوزه بیش از ۲۰ درصد بوده است. به گفته او، نبود سرمایه‌گذاری جدی در زیرساخت‌های سخت‌افزاری و عدم وجود یک سکوی متمرکز، از مهم‌ترین دلایل این عقب‌ماندگی هستند.
در این مراسم، نسخه اولیه (MVP) سکوی ملی هوش مصنوعی رونمایی شد و اسدی اعلام کرد که بخش‌های دیگر آن نیز در مراسم‌های آینده معرفی خواهند شد.
او همچنین توضیح داد که برای توسعه و راهبری این سکو، بیش از ۳۰ حوزه دانش فنی مورد استفاده قرار گرفته است. این دانش‌ها شامل امنیت، معماری، مباحث تخصصی هوش مصنوعی، توسعه فناوری و کسب‌وکار، سرویس‌دهی، توسعه محصول و تجاری‌سازی می‌شود.
در پایان، مدیر مرکز پردازش سریع جدول زمانی اجرای پروژه را ارائه کرد. بر این اساس، نسخه محدود این سکو در تیرماه سال آینده در اختیار دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان قرار خواهد گرفت. نسخه آزمایشی عمومی در شهریورماه منتشر می‌شود و نسخه نهایی تا اسفند ۱۴۰۴ آماده خواهد شد.
قابلیت‌های منحصربه‌فرد استودیوی سکوی ملی هوش مصنوعی
بابک خلج، رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف و نماینده تیم فنی استودیو هوش مصنوعی، در این مراسم به تشریح ساختار کلی سکوی ملی هوش مصنوعی پرداخت و بر اهمیت بخش استودیو تأکید کرد. او توضیح داد که تیم فنی به‌طور تخصصی بر روی توسعه این بخش کار کرده است.
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های استودیو، بخش «همیار هوشمند» است که نقش کلیدی در عملکرد آن دارد. استودیوی سکو امکاناتی مانند انتخاب بلوک‌های متن‌باز به‌روز و بومی، ارائه مدل‌های عاملانه، تعامل هوشمند با کاربران، دسترسی به بلوک‌های تحقیقاتی پایه، ایجاد زیست‌بومی برای اشتراک نتایج پژوهشی، فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم برای پردازش و ذخیره‌سازی داده‌های حجیم و امکان انتشار عمومی خروجی‌ها از طریق بازارگاه سکوی ملی هوش مصنوعی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
خلج با اشاره به اهمیت استودیوهای علمی پژوهشی، توضیح داد که این تیم تلاش کرده است تا تحلیل‌های پیچیده و تخصصی هوش مصنوعی را برای کاربران غیرمتخصص قابل فهم کند. این پروژه با همکاری یکی از اساتید دانشگاه در حوزه شیمی اجرا شده است. در حالی که اجرای این فرآیند معمولاً برای یک دانشجوی دکتری بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد، این تیم موفق شده است آن را در عرض چند روز پیاده‌سازی کند.
او همچنین درباره مسیر آینده این پروژه صحبت کرد و به دغدغه کمبود داده در کشور اشاره کرد. به گفته او، توسعه موتور تولید داده‌های مولد از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، تقویت همیار هوشمند و استفاده از دوقلوی دیجیتال در صنایع مختلف، نقش مهمی در پیشرفت این فناوری خواهد داشت. سرویس‌دهی مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) و پژوهش در زمینه مدل‌های زبانی کوچک (SLM) نیز در برنامه‌های آینده این پروژه قرار دارد.
