روز دوشنبه، استارتاپ Colossal Biosciences که در زمینه “بازآفرینی گونه‌های منقرض‌شده” فعالیت می‌کند، نتایج جاه‌طلبانه جدیدی را اعلام کرد: بازسازی گرگ عظیم‌الجثه. این حیوانات بیش از ۱۲ هزار سال پیش منقرض شده‌اند و بیشتر شهرتشان را مدیون سریال “بازی تاج و تخت” هستند. اما آیا ساخت این گرگ ۱۰ میلیارد دلار می ارزد؟
این حیوانات سفید و پشمالو در یک منطقه حفاظت‌شده به وسعت ۲ هزار جریب زندگی می‌کنند. محل این منطقه آن‌قدر محرمانه است که حتی خبرنگارانی که برای دیدن این حیوانات دعوت شده بودند، اجازه ورود به مقر اصلی در شمال ایالات متحده را نداشتند. در عوض، آن‌ها به مکانی مخفی دیگر منتقل شدند تا حیوانات را از نزدیک ببینند، چراکه در عصر هوش مصنوعی، نمی‌توان به عکس‌ها اعتماد کرد.
در آنجا، دو نر شش‌ماهه به نام‌های رموس و رمولوس دیده شدند که هرکدام حدود ۳۶ کیلوگرم وزن داشتند. برای چشمی ناآشنا، آن‌ها شبیه سگ‌های وحشی بسیار بزرگ با جمجمه‌هایی کمی بزرگ‌تر و پوزه‌ای کشیده‌تر به نظر می‌رسیدند. علاوه بر رموس و رمولوس، یک ماده به نام خالسی نیز بخشی از این گروه مهندسی‌شده است که دو ماه دارد.
اما شرکت Colossal Biosciences می‌گوید این گرگ‌ها هیچ چیز معمولی‌ای ندارند. گرگ‌های عظیم‌الجثه‌ای که این شرکت معرفی کرده، نتیجه ۱۸ ماه تلاش علمی هستند که بر اساس ژن‌های به‌دست‌آمده از فسیل یک دندان ۱۳ هزار ساله و یک جمجمه ۷۲ هزار ساله از این گونه منقرض‌شده شکل گرفته است.
۱۰ میلیارد دلار برای زنده کردن چند حیوان؟
اوایل امسال، زمانی که شرکت Colossal اعلام کرد که ارزش آن به بیش از ۱۰ میلیارد دلار رسیده و توانسته جذب سرمایه جدیدی داشته باشد، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت، بن لم، گفته بود که با توجه به پیشرفت‌های علمی واقعی شرکت، این رقم هنوز هم کمتر از ارزش واقعی آن است.
با توجه به اینکه بسیاری از استارتاپ‌ها تمایل دارند توانایی‌هایشان را بزرگ‌نمایی کنند، پذیرش حرف‌های بن لم کار ساده‌ای نبود، به‌ویژه وقتی در نظر می‌گرفتیم که پروژه‌های بلندپروازانه این شرکت برای بازآفرینی ماموت پشمالو و ببر تاسمانی تا سال ۲۰۲۸ به نتیجه نمی‌رسند.
اما از آن زمان، این شرکت دستاوردهایی را معرفی کرد که امیدوار بود بتواند تردیدها درباره پیشرفت‌های علمی‌اش را کاهش دهد. ماه گذشته اعلام شد که آن‌ها موفق شده‌اند موشی با پوشش پشمی شبیه به ماموت تولید کنند. این “موش‌های ماموتی” هیجان زیادی در میان مخاطبان به‌وجود آوردند.
اما به نظر می‌رسد که با ساخت گرگ‌های عظیم‌الجثه، شرکت قدمی بسیار فراتر برداشته است.
پژوهشگران شرکت با مقایسه DNA باستانی گرگ منقرض‌شده و گرگ خاکستری امروزی، به این نتیجه رسیدند که این دو گونه، از نظر ژنتیکی ۹۹.۵ درصد مشابه‌اند. دانشمندان سپس با استفاده از فناوری CRISPR، ۲۰ ژن مربوط به ظاهر گرگ عظیم‌الجثه را به سلول‌های گرگ خاکستری وارد کردند. این سلول‌های دست‌کاری‌شده به جنین تبدیل شدند و در بدن یک سگ بزرگ خانگی کاشته شدند. این سگ، در نهایت توله‌گرگ‌های جدید را به دنیا آورد. شرکت مدعی است که این دستاورد، نخستین مورد از بازگرداندن یک گونه منقرض‌شده به حیات است.
تردید دیگر دانشمندان
با اینکه پروژه شرکت Colossal بسیار خبرساز شده، بسیاری از دانشمندان مستقلی که با این شرکت همکاری ندارند، درباره اینکه آیا واقعاً یک گونه منقرض‌شده احیا شده، تردید دارند.
دیوید گلد، استاد دیرینه‌شناسی در دانشگاه UC Davis، گفته این دستاورد از نظر ویرایش ژنتیکی بسیار چشمگیر است، اما آن را “احیای گونه منقرض‌شده” نمی‌داند. به گفته او، آن‌ها در واقع یک گرگ خاکستری را گرفته‌اند و برخی از ژن‌های آن را دست‌کاری کرده‌اند تا شبیه به گرگ عظیم‌الجثه شود، در واقع چیزی بین گرگ خاکستری و گرگ منقرض‌شده. این حیوانات نه در میان یک گروه از گرگ‌های عظیم‌الجثه پرورش یافته‌اند، نه در طبیعت به شکار می‌پردازند، بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که رفتارشان نیز با نمونه واقعی متفاوت باشد.
نظر مشابهی را الکساندر یانگ، استاد ژنتیک آماری در دانشگاه UCLA، بیان کرده است. او در شبکه اجتماعی X نوشته این پروژه بیش از حد بزرگ‌نمایی شده. به گفته او، برای ساخت این گرگ‌ها تنها ۲۰ تغییر در ۱۴ ژن از ژنوم گرگ خاکستری انجام شده، بنابراین آنچه ساخته شده، گرگ عظیم‌الجثه واقعی نیست، بلکه گرگ خاکستری‌ای است که کمی شبیه به آن شده. از نظر او این دستاورد علمی جالبی است، اما بازگرداندن گرگ منقرض‌شده به حساب نمی‌آید.
در پاسخ به این پرسش که آیا ویرایش ژن‌ها فقط برای تغییر ظاهر بیرونی گرگ خاکستری انجام شده یا خیر، جورج چرچ، هم‌بنیان‌گذار شرکت Colossal و استاد ژنتیک در دانشگاه‌های هاروارد و MIT، گفته برخی از این تغییرات مربوط به ساختار جمجمه هستند که درونی به شمار می‌آید.
او همچنین توضیح داده که تنها ۰.۳ درصد از ژن‌های گرگ خاکستری برای ساخت گرگ عظیم‌الجثه تغییر داده شده‌اند و ۰.۲ درصد اختلاف دیگر، بدون تغییر باقی مانده است.
دلیل اینکه شرکت Colossal از تمام ژن‌های به‌دست‌آمده از گرگ عظیم‌الجثه استفاده نکرده، این بود که دانشمندان نگران بودند برخی از این ژن‌ها باعث ناشنوایی یا نابینایی شوند. بن لم گفته از نظر اخلاقی، تصمیم گرفتیم چنین ژنی را وارد نکنیم.
با توجه به اینکه می‌دانیم رموس، رمولوس و خالسی به‌طور کامل با گرگ‌هایی که حدود ۱۲ هزار سال پیش روی زمین می‌زیستند یکسان نیستند، آیا واقعاً می‌توان آن‌ها را نمونه‌هایی از یک گونه احیاشده دانست؟
دیوید گلد معتقد است این پرسشی فلسفی است. اما یک سؤال دیگر هم مطرح می‌شود: چرا اصلاً گرگ‌های عظیم‌الجثه انتخاب شدند؟
نجات گرگ‌های قرمز
بن لم گفته ایده بازسازی گرگ عظیم‌الجثه به‌طور کاملاً تصادفی مطرح شد. به گفته او، پس از جذب سرمایه بیشتر، شرکت به دنبال گونه‌های دیگری بود که بتواند روی آن‌ها کار کند.
گرگ‌های عظیم‌الجثه از نظر ترکیب شرایط، گزینه‌ای ایده‌آل برای یک استارتاپ ثروتمند با ادعای مسئولیت‌پذیری اخلاقی و سرمایه‌گذارانی آشنا با صنعت سرگرمی به نظر می‌رسیدند.
لم توضیح داده که شرکت تمایل دارد پروژه‌های احیای گونه‌های منقرض‌شده را با برنامه‌های حفاظتی مرتبط کند.
چند سال پیش، لم و مت جیمز، مدیر ارشد امور حیوانات در شرکت، از سوی دولت ایالت کارولینای شمالی مطلع شدند که گرگ‌های قرمز تقریباً منقرض شده‌اند و کمتر از ۱۲ عدد از آن‌ها در طبیعت باقی مانده‌اند. این ایالت تلاش داشت از انقراض کامل این گونه جلوگیری کند. هم‌زمان، گفت‌وگوهایی نیز با برخی گروه‌های بومی ایالت داکوتای شمالی انجام شد که درباره جایگاه مقدس گرگ‌ها در فرهنگشان صحبت می‌کردند. در ادامه، شرکت جورج آر. آر. مارتین، نویسنده مجموعه کتاب‌های «بازی تاج و تخت»، را به‌عنوان مشاور به تیم خود اضافه کرد.
به گفته بن لم، همه چیز مثل تلاقی ایده‌آل دایره‌های یک نمودار ون بود. شرکتی مثل Colossal می‌توانست گونه‌ای را بازگرداند که از نظر فرهنگی اهمیت دارد، مورد توجه جوامع بومی است، و در عین حال از همان فناوری برای نجات گرگ‌های قرمز استفاده کند.
فناوری‌ای که شرکت برای ساخت گرگ‌های عظیم‌الجثه به کار برد، در تولید چهار نمونه شبیه‌سازی‌شده از گرگ قرمز نیز استفاده شده است. این شرکت قصد دارد گرگ‌های قرمز بیشتری تولید کند و در نهایت آن‌ها را به طبیعت بازگرداند؛ اقدامی که می‌تواند از انقراض این گونه جلوگیری کرده و به افزایش تنوع زیستی کمک کند.
در مورد برنامه‌های مربوط به گرگ‌های عظیم‌الجثه، لم گفته که احتمالاً پنج حیوان دیگر نیز تولید خواهند شد تا بتوانند در قالب یک گروه زندگی کنند، چراکه گرگ‌ها به‌طور طبیعی موجوداتی اجتماعی هستند. شرکت همچنین در حال مذاکره با جوامع بومی درباره احتمال رهاسازی این گرگ‌ها در سرزمین‌های آنان است. در حال حاضر، دانشمندان و متخصصان حیوانات در شرکت وقت خود را صرف بررسی وضعیت سلامت و رفتار این حیوانات می‌کنند.
اما پرسش دیگری نیز مطرح است: آیا دستاوردهای علمی شرکت Colossal به اندازه‌ای هست که سرمایه‌گذاران را برای تأمین مالی آن در سطوح بالاتر ترغیب کند؟ این موضوع را زمان مشخص خواهد کرد، اما دلایلی وجود دارد که می‌توان به آن خوش‌بین بود.
لم چند منبع درآمد بالقوه برای شرکت مطرح کرده است. Colossal تاکنون دو شرکت فرعی تأسیس کرده و قصد دارد طی دو سال آینده، سه شرکت دیگر نیز راه‌اندازی کند. یکی از آن‌ها مربوط به فناوری رحم مصنوعی خواهد بود که می‌تواند در درمان ناباروری نیز کاربرد داشته باشد. همچنین ممکن است در آینده، این شرکت برای کمک به حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض، از دولت‌ها هزینه دریافت کند. البته لم گفته که در حال حاضر، فناوری حفاظتی شرکت به‌صورت رایگان ارائه می‌شود.
در نهایت، اگر شرکت موفق شود گونه‌ای را دوباره به حیات بازگرداند و آن را به زیستگاه طبیعی‌اش معرفی کند، ممکن است از طریق فروش اعتبارهای تنوع زیستی نیز درآمدزایی کند؛ سازوکاری مبتنی بر بازار که مشابه اعتبارهای کربنی عمل می‌کند.
