طرح کسب و کار (Business Plan)
تعریف
طرح کسب و کار یک سند مکتوب است که به طور مفصل توضیح می دهد که چگونه یک کسب و کار – معمولا یک استارتاپ – اهداف خود را تعریف می کند و چگونه می خواهد به اهداف خود دست یابد. طرح کسب و کار یک نقشه راه مکتوب برای شرکت از دیدگاه بازاریابی، مالی و عملیاتی ارائه می کند.
طرح های تجاری اسناد مهمی هستند که برای مخاطبان خارجی و همچنین مخاطبان داخلی شرکت مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، از طرح کسب و کار برای جذب سرمایه گذاری قبل از این که شرکت سابقه کار ثابتی را ایجاد کند یا برای تضمین وام، استفاده می شود.
طرح های کسب و کار همچنین راه حل خوبی برای تیم های اجرایی شرکت ها هستند تا در مورد موارد اقدام استراتژیک در راستای یک برنامه واحد پیش بروند و مسیر خود را به سوی اهداف تعیین شده حفظ کنند.
اگرچه این طرح ها به طور ویژه ای برای مشاغل جدید مفید هستند، اما هر شرکتی باید یک طرح کسب و کار داشته باشد. در حالت ایده آل، این طرح به طور دوره ای بررسی و به روز می شود تا از تحقق یافتن اهداف اطمینان حاصل شود. حتی برای مشاغل قدیمی که تصمیم به حرکت در مسیر جدید گرفته اند هم، داشتن طرح کسب و کار ضروری است.
نکات کلیدی
- طرح کسب و کار سندی است که فعالیت های تجاری اصلی یک شرکت و نحوه برنامه ریزی آن برای دستیابی به اهداف خود را توصیف می کند.
- استارتاپ ها از طرح های تجاری برای راه اندازی و جذب سرمایه گذاران خارجی استفاده می کنند.
- از طرح کسب و کار می توان به عنوان یک راهنمای داخلی برای متمرکز نگه داشتن تیم اجرایی و تلاش برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت بهره گرفت.
- به اقتضای نوع آن، طرح کسب و کار می تواند کلاسیک و طولانی مدت و یا بر پایه استارتاپ های نوین و کوتاه مدت باشد.
- یک طرح کسب و کار خوب باید شامل خلاصه وضعیت، بخش هایی در مورد محصولات و خدمات، استراتژی بازاریابی، تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی مالی و بودجه باشد.
درک مفهوم طرح های کسب و کار
طرح کسب و کار یک سند اساسی است که هر کسب و کار استارتاپی باید قبل از شروع فعالیت، داشته باشد. نوشتن یک طرح کسب و کار قابل اجرا معمولا از پیش نیازهای هر بانک و شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر قبل از در نظر گرفتن تامین سرمایه برای کسب و کارهای جدید است.
فعالیت بدون طرح کسب و کار معمولا ایده خوبی نیست. در واقع، تعداد بسیار کمی از شرکت ها می توانند بدون آن دوام بیاورند. قطعا ایجاد و پایبندی به یک طرح کسب و کار خوب مزایای بیشتری دارد، از جمله این که بتوانید به ایده ها بدون صرف پول زیاد فکر کرده و موانع احتمالی رسیدن به موفقیت را رفع کنید.
یک طرح کسب و کار خوب باید تمام هزینه های پیش بینی شده و نواقص هر تصمیمی که یک شرکت می گیرد را مشخص کند. برنامه های تجاری، حتی در میان رقبای یک صنعت، به ندرت یکسان هستند. اما تمام آن ها عناصر اساسی یکسانی دارند، برای نمونه همگی یک خلاصه وضعیت و یک شرح مفصل کسب و کار، خدمات و محصولات آن را دارا هستند. یا این که شرح رویه کار برای رسیدن شرکت به اهداف خود در همه طرح ها مشترک است.
این طرح باید حداقل شامل یک نمای کلی از صنعتی باشد که کسب و کار بخشی از آن خواهد بود و همچنین بیان کند چگونه خود را از رقبای بالقوه خود متمایز می کند.
نکته: در نظر داشته باشید ارائه هرچه بیشتر جزئیات از اهمیت زیادی برخوردار است اما از طرفی طرحی که ارائه می دهید نباید خارج از حوصله خواننده و خیلی طولانی باشد.
عناصر یک طرح کسب و کار
حجم طرح های تجاری در کسب و کارها بسیار متفاوت است اما تمام اطلاعات باید در یک سند ۱۵ تا ۲۰ صفحه ای قرار بگیرند. اگر عناصر مهمی از طرح کسب و کار وجود دارد که فضای زیادی را اشغال می کند – مانند درخواست های ثبت اختراع – باید در طرح اصلی ارجاع داده شود و به عنوان ضمیمه گنجانده شود.
همان طور که در بالا ذکر شد، هیچ دو طرح کسب و کاری مشابه هم نیستند. اما همه آن ها عناصر یکسانی دارند. در زیر برخی از بخش های رایج و کلیدی طرح های کسب و کار آورده شده است.
- خلاصه وضعیت
این بخش خلاصه وضعیت شرکت را شرح می دهد که حاوی بیانیه ماموریت و اطلاعاتی در مورد مدیران، کارمندان، عملکرد و مکان شرکت در بر می گیرد.
- محصولات و خدمات
در این بخش، شرکت به توصیف محصولات و خدماتی که ارائه می کند و همچنین اطلاعاتی از قبیل قیمت، طول عمر محصول و مزایای مصرف می پردازد. سایر مواردی که می توان در این بخش گنجاند عبارتند از فرایندهای تولید و ساخت، هر گونه حق ثبت اختراع برای شرکت و حتی فناوری انحصاری. هر گونه اطلاعات در مورد تحقیق و توسعه(R&D) نیز می تواند در اینجا گنجانده شود.
- تجزیه و تحلیل بازار
در این بخش از طرح کسب و کار باید بازار هدف خود را مشخص کنید. زمینه رقابت شرکت در این قسمت مشخص شده و نقش شرکت در جاگیری در این صنعت با تمام نقاط قوت و ضعف شرح داده می شود. همچنین تقاضای مصرف کننده مورد انتظار برای آنچه که کسب و کار می فروشد و میزان سهولت یا سختیِ قاپیدن سهم بازار از شرکت های فعلی.
- استراتژی بازاریابی
در این قسمت در مورد چگونگی جذب و نگهداری مشتریان توسط شرکت توضیح داده می شود. همچنین در این قسمت باید به صورت دقیق در مورد برنامه های تبلیغاتی و بازاریابی و رسانه های مورد استفاده در بازاریابی صحبت شود.
- برنامه ریزی مالی
این قسمت از طرح کسب و کار برای جذب کسی که قرار است آن را بخواند، تاثیر مهمی دارد. شرکت باید در این قسمت برنامه ریزی مالی و پیش بینی های آینده خود را شرح دهد. مشاغل جدید باید در این بخش اهداف و برآوردهای سال های ابتدایی کسب و کار و سرمایه گذاران بالقوه را مشخص کنند. اما کسب و کارهای قدیمی تر صورت های مالی، ترازنامه و سایر اطلاعات مالی خود را در این قسمت شرح می دهند.
- بودجه
هر کسب و کاری باید بودجه خود را تنظیم کند. این بودجه باید شامل هزینه های مربوط به کارکنان، توسعه، ساخت، بازاریابی و سایر هزینه ها باشد.