اسناد بدهی (debt instrument)

اسناد بدهی به ابزاری می گویند که واحد تجاری می تواند برای تامین سرمایه از آن ها استفاده کند. این ابزار یک تعهد مستند و لازم الاجراست که در ازای تعهد واحد تجاری مبنی بر بازپرداخت مبلغ به وام دهنده یا سرمایه گذار مطابق با شرایط قرارداد، وجوهی را در اختیار آن واحد تجاری قرار می دهد. قراردادهای اسناد بدهی شامل جزئیات مفاد معامله مانند وثیقه و ضمانت، نرخ بهره، برنامه زمان بندی پرداخت بهره و بازه زمانی سررسید در صورت وجود، می شوند.

اسناد بدهی به چه می گویند؟

هر نوع سندی که در درجه اول به عنوان بدهی طبقه بندی می شود را می توان به عنوان اسناد بدهی در نظر گرفت. اسناد بدهی ابزارهایی هستند که افراد، نهادهای دولتی یا واحدهای تجاری می توانند از آن برای به دست آوردن سرمایه استفاده کنند. اسناد بدهی برای هر واحد تجاری که متعهد شود مبلغ قرض گرفته شده را به تدریج بازپرداخت کند، سرمایه فراهم می کنند. کارت های اعتباری، خطوط بدهی، وام ها و اوراق قرضه از جمله انواع اسناد بدهی هستند.

اصطلاح اسناد بدهی عمدتا بر بدهی استقراضی جمع آوری شده توسط نهادهای سازمانی اشاره دارد. نهادهای سازمانی شامل دولت ها و شرکت های خصوصی و عمومی می شوند.

بازارهای صدور سهام برای واحدهای سازماندهی شده، بسته به نوع اسناد بدهی به طور قابل ملاحظه ای باهم تفاوت دارند. کارت های اعتباری و خطوط اعتباری از انواع اسناد بدهی هستند که موسسات می توانند از آن ها برای به تامین سرمایه استفاده کند. این خطوط بدهی گردان معمولا دارای ساختاری ساده و تنها یک وام دهنده هستند. همچنین، معمولا برای تبدیل به اوراق بهادار با بازارهای اولیه یا ثانویه در ارتباط نیستند. اسناد بدهی پیچیده تر شامل ساختار قراردادی پیشرفته و مشارکت چندین وام دهنده یا سرمایه گذارند که معمولا از طریق یک بازار سازمان یافته سرمایه گذاری می کنند.

ساختاردهی و انواع اسناد بدهی

بدهی، معمولا جزو اولین گزینه ها برای تامین سرمایه سازمانی است. زیرا به دلیل داشتن برنامه زمانبندی تعریف شده، ریسک کمتری دارد و این امر، پرداخت بهره کمتر را امکان پذیر می کند. اوراق بدهی نوع پیچیده تری از اسناد بدهی اند که ساختاردهی گسترده تری را شامل می شوند. استفاده از ساختاردهی بدهی توسط نهادهای سازمانی برای تامین سرمایه از چندین وام دهنده یا سرمایه گذار از طریق بازارهای سازمان یافته، معمولا به عنوان اسناد اوراق بدهی تعریف می شود. اسناد اوراق بدهی به ابزارهای بدهی پیچیده و پیشرفته ای می گویند که برای صدور به سرمایه گذاران متعدد ساختار یافته اند.

برخی از رایج ترین اسناد اوراق بدهی عبارتند از:

• اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده آمریکا
• اوراق قرضه شهرداری
• اوراق قرضه شرکتی

دلیل این که نهادها به صدور اسناد اوراق بدهی روی می آورند این است که ساختاردهی انتشارشان به آن ها امکان دریافت بودجه از چندین سرمایه گذار را می دهد. اوراق بدهی را می توان با سررسید کوتاه مدت یا بلند مدت ساختار داد. اوراق بدهی کوتاه مدت ظرف یک سال به سرمایه گذاران بازپرداخت شده و بسته می شوند. مدت زمان بازپرداخت اوراق بدهی بلندمدت به سرمایه گذاران بیش از یک سال است. شرکت ها معمولا عرضه های اوراق بدهی را برای بازه بازپرداخت یک ماه تا ۳۰ سال ساختار می دهند.

در زیر برخی از رایج ترین اسناد اوراق بدهی که شرکت ها برای تامین سرمایه به کار می برند توضیح داده شده است.

اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده آمریکا

اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده انواع مختلفی دارند که در منحنی بازدهی خزانه داری ایالات متحده نشان داده می شود. وزارت خزانه داری ایالات متحده اسناد اوراق بدهی را با دوره های سررسید یک ماهه، دو ماهه، سه ماهه، شش ماهه، یک ساله، دو ساله، سه ساله، پنج ساله، هفت ساله، ۱۰ ساله، ۲۰ ساله و ۳۰ ساله صادر می کند. تمام این عرضه ها جزو اسناد اوراق بدهی هستند که توسط دولت ایالات متحده به منظور جمع آوری سرمایه برای تامین مالی دولت، به عموم مردم ارائه می شود.

اوراق قرضه شهرداری

اوراق قرضه شهرداری به نوعی اسناد اوراق بدهی می گویند که توسط دفاتر دولت ایالات متحده به منظور تامین مالی پروژه های زیرساختی منتشر می شود. سرمایه گذاران اوراق قرضه شهرداری عمدتا سرمایه گذاران نهادی مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک هستند.

اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه شرکتی نوعی از اوراق بدهی اند که نهادهای تجاری برای جذب سرمایه از کل جمعیت سرمایه گذاران ساختار می دهد. سرمایه گذاران سازمانیِ صندوق های سرمایه گذاری مشترک معمولا از برجسته ترین سرمایه گذاران اوراق قرضه شرکتی محسوب می شوند، اما هر فردی که به کارگزاری دسترسی داشته باشد نیز فرصت سرمایه گذاری در انتشار اوراق قرضه شرکتی را دارد. اوراق قرضه شرکتی یک بازار ثانویه فعال هم دارند که توسط سرمایه گذاران فردی و نهادی مورد استفاده قرار می گیرد.

شرکت ها اوراق قرضه شرکتی را با سررسیدهای مختلف ساختار می دهند. ساختاردهی سررسید اوراق قرضه شرکتی از جمله عومل تاثیرگذار بر نرخ بهره ارائه شده توسط اوراق است.

محصولات اوراق بدهی ساختاریافته جایگزین

انواع مختلفی از محصولات اوراق بهادار ساختار یافته جایگزین نیز در بازار موجود است که عمدتا توسط موسسات مالی به عنوان اسناد اوراق بدهی به کار می روند. این پیشنهادها شامل مجموعه ای از دارایی ها هستند که به عنوان اوراق بدهی منتشر شده اند.

موسسات یا دفاتر مالی می توانند به تصمیم خود محصولات را از ترازنامه در یک دسته اسناد اوراق بدهی قرار دهند. به عنوان ابزار اوراق قرضه، این بسته محصولات برای موسسات سرمایه تامین کرده و در عین حال دارایی های همراه را نیز تفکیک می کنند.