رقیق شدن سهام (Dilution)

رقیق شدن سهام زمانی اتفاق می­افتد که یک شرکت سهام جدید صادر کند و این امر، منجر به کاهش درصد مالکیت سهام­داران موجود در آن شرکت شود. رقیق شدن همچنین می­تواند هنگامی رخ دهد که دارندگان اختیار معامله­ های سهام، اختیار معامله­ های خود را اعمال کنند؛ به همین دلیل هنگامی که تعداد سهام موجود افزایش یابد، درصد کمتر یا به اصطلاح رقیق شده ­ای از سهام به هر سهام­دار تعلق می­گیرد.

 داشتن سهام در شرکت نشان دهنده سهمی از مالکیت آن شرکت است. هنگامی که هیئت مدیره شرکت تصمیم می­گیرد شرکت خود را از طریق عرضه اولیه (IPO) عمومی کند، تعداد سهام مجازی را که قرار است عرضه شوند تصویب می­کند. این مقدار از سهام معوق، معمولا با عنوان سهام “شناور” شناخته می­شود. اگر همان شرکت در آینده سهام اضافی منتشر کند (که اغلب به آن عرضه ثانویه می­گویند)، سهام شناور را افزایش داده و در نتیجه ارزش سهام خود را کاهش داده ‌است: این بدین معنا خواهد بود که سهام­دارانی که IPO اصلی را خریداری کرد‌ه­ اند، اکنون نسبت به قبل از انتشار سهام جدید، سهم مالکیت کمتری در شرکت دارند.

نکات کلیدی

• به فرایند کاهش درصد مالکیت صاحبان سهام به دنبال انتشار یا ایجاد سهام جدید، رقیق شدن می­گویند.
• رقیق شدن، سود هر سهم (EPS) شرکت را نیز کاهش می­دهد که می­تواند تاثیر منفی بر قیمت سهام داشته باشد.
• رقیق شدن معمولا زمانی رخ می­دهد که علی رغم عدم برخورداری کامل سهام­داران فعلی، شرکت دست به افزایش سرمایه می‌­زند.

مفهوم رقیق شدن سهام

به عنوان یک مثال ساده، رقیق­ سازی، مانند برش دادن یک کیک است. هر قدر کیک، برش­ های بیشتری بخورد، سهم هر فرد از آن کیک کمتر خواهد بود. بنابراین در این فرایند، شما همچنان سهم خود را خواهید داشت؛ اما به مرور در هر مرحله، نسبت کوچک­تری از کل سهام مورد انتظار را دریافت می­کنید.

رقیق شدن علاوه بر تاثیر منفی بر ارزش مالکیت سهام، سود شرکت از هر سهم (EPS یا سود خالص تقسیم بر سهام شناور) را هم کاهش می‌دهد که اغلب منجر به کاهش قیمت سهام در بازار می شود. به همین دلیل، بسیاری از شرکت­های دولتی تخمین‌­هایی از EPS رقیق‌ شده را ارائه می­دهند که چشم ­اندازی از وضعیت مالکیت، پس از انتشار سهام جدید را پیش روی صاحبان سهام قرار می­دهد. در این فرایند فرض بر این است که اوراق بهادار افزوده شده و رقیق کننده، به سهام موجود تبدیل شده اند.

رقیق شدن سهام ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که شرکت، سرمایه سهام بیشتری را جمع آوری کند، زیرا سهام جدید ایجاد شده برای سرمایه­ گذاران جدید صادر می­شود. مزیت بالقوه افزایش سرمایه از این طریق این است که وجوهی که شرکت از فروش سهام اضافی دریافت می­کند، می­ تواند سودآوری و چشم ­انداز رشد شرکت و در نتیجه ارزش سهام آن را بهبود بخشد.

این مسئله که سهام­داران فعلی غالبا رقیق شدن سهام را امری مثبت نمی­بینند قابل درک است. شرکت­ها گاهی برنامه ­های خرید سهام را برای کمک به مهار اثرات رقیق شدن شروع می­کنند. لازم به ذکر است که تقسیم سهام، موجب رقیق شدن نمی­شود زیرا با تعدیل قیمت سهام، درصد مالکیت سرمایه­ گذاران در شرکت ثابت می­ماند.

مثالی از رقیق شدن سهام

فرض کنید یک شرکت ۱۰۰ سهام را به ۱۰۰ سهام­دار اختصاص داده است. هر سهام­دار دارای 1% از شرکت است. در صورتی که این شرکت در آینده پیشنهاد جدیدی داشته باشد که ۱۰۰ سهام جدید را به ۱۰۰ سهام­دار دیگر بدهد، هر سهام­دار تنها ۰٫۵ درصد از سهام شرکت را خواهد داشت و در این صورت، درصد مالکیت کمتری برای هر سرمایه­ گذار ایجاد خواهد شد.

نمونه واقعی رقیق شدن سهام

در اغلب موارد، شرکت سهامی عام قبل از این که سهام جدید صادر کند ارزش سهام فعلی را کاهش می­دهد. این امر به سرمایه­ گذاران، چه جدید و چه قدیمی، اجازه می­دهد تا بر اساس سهام آینده برنامه ­ریزی کنند. به عنوان مثال شرکت MGT Capital در 8 ژوئیه 2016 بیانیه ­ای داد که در آن اختیار معامله سهام برای مدیر عامل تازه منصوب شده، جان مک آفی، مشخص شده بود. علاوه بر این، این بیانیه، ساختار معاملات اخیر شرکت را که با ترکیبی از پول نقد و سهام انجام گرفته بود، منتشر کرد.

حفاظت از رقیق شدن سهام

سهام­داران معمولا در برابر رقیق شدن مقاومت می­کنند زیرا درصد مالکیت آن­ها را کاهش می­دهد. حفاظت از رقیق ‌شدن به مفاد قراردادی اشاره دارد که به طور کامل از کاهش سهام سرمایه­ گذار در یک شرکت در دورهای تامین مالی بعدی جلوگیری می‌­کند. فرایند حفاظت از رقیق شدن زمانی آغاز می­شود که اقدامات شرکت، موجب کاهش درصد دارایی سرمایه­ گذار شود.

به عنوان مثال، اگر سهام یک سرمایه ­گذار 20% بوده و قرار بر این باشد که شرکت، یک مجموعه سهام جدید را منتشر کند، شرکت باید سهام تخفیف خورده ­ای را به سرمایه ­گذار ارائه دهد تا حداقل بخشی از کاهش درصد مالکیت او را جبران کند. اقدام به حفاظت از رقیق شدن معمولا در قراردادهای سرمایه ­گذاری خطرپذیر انجام می­گیرد که در اصطلاح این اقدام را ضد رقیق شدن می­نامند.

همچنین قراردادی با نام شرط ضد رقیق شدن وجود دارد که یک اختیار یا امنیت قابل تبدیل تلقی شده و با عنوان “بند ضد رقیق شدن” نیز شناخته می­شود. این شرط، سرمایه ­گذار را در برابر کاهش ارزش سهام ایمن می­کند؛ این کاهش، به موجب انتشار سهام ­های بعدی با قیمتی کم­تر از آنچه سرمایه ­گذار در ابتدا پرداخت کرده است، رخ می­دهد. اجرای این شرط در سهام ممتاز قابل تبدیل، که شکل مطلوبی از سرمایه­ گذاری خطرپذیر است، متداول است.