در فضای استارتاپی عادت بر این است که از موفقیتها بگوییم تا امیدمان به آینده را زنده نگهداریم اما اشتباه بزرگی است که شکست گذشتگان را به فراموشی بسپاریم و از تجارب گذشتگان بهرهمند نشویم. برای این منظور تیم اکوموتیو اقدام به جمعآوری تجربیات مجموعهای از استارتاپهای ناموفق کرده است تا شاید مرور سرگذشت ناکام ایشان زمینهای باشد برای موفقیت استارتاپهای نوپای جامعه استارتاپی ایران. این مجموعه به مرور و در قالب بخش داستان شکست منتشر و در اختیار مخاطبین قرار خواهد گرفت. نهمین قسمت از این مجموعه که به داستان شکست استارتاپ KiOR میپردازد را با هم مرور میکنیم.
شرکت کیور در سال ۲۰۰۷، به طور مشترک توسط استارتاپهای هلندی به نام بیواکون و کاسلا ونتوریز راه اندازی شد. هدف از تأسیس این شرکت، تجاریسازی فرآیند بیواکون در تبدیل مستقیم ضایعات کشاورزی به زیست-نفت بود؛ ترکیبی از مولکولهای کوچک هیدروکربن که میتوانند در پالایشگاههای نفت، به سوختهایی مثل گازوئیل یا بنزین تبدیل شوند.
به ادعای کیور، این فرآیند نسبت به دیگر شیوههای تولید زیست-سوخت، مزیتهایی دارد: کاتالیز غیرسمّی، ارزان بودن نسبی، استفاده از زیرساختهای پالایش سوخت و انتقال که در حال حاضر موجود است و تولید سوخت پاک که میتواند در موتورهای فعلی مورد استفاده قرار گیرد.
کیور صاحب کارخانهای بود که با هدف کارآفرینی برای صدها نفر و با آرمان تولید انرژی پاک و سوخت تجدیدپذیر، کار خود را آغاز کرده و نماد نسل آیندهی زیست-سوختها شده بود. این بلندپروازی تا حدّ زیادی مرهون تفکر سرمایهگذار بزرگ آن وینود کاسلا و میلیونها دلاری بود که او در این راه خرج کرد. به گفتهی همه، این شرکت بیش از ۶۰۰ میلیون دلار هزینه کرد تا در زمانی کوتاه ۲.۳ میلیون دلار درآمد داشته باشد.
کیور شرکت مهمی برای کاسلا بود. شخصی که مجلهی فورچون در سال ۲۰۰۰ او را «موفقترین سرمایهگذار خطرپذیر همهی دورانها» خواند. کاسلا میلیاردری بود که در عرصههای خاص و نادر سرمایهگذاری میکرد. او میخواست سرمایهگذاری عظیمی روی انرژیهای پاک انجام دهد. کاسلا صدها میلیون دلار را روی بیش از ۱۰ شرکت زیست-سوخت و زیست-شیمی هزینه کرد. او بر این باور بود که: «ما میتوانیم بیشتر نیازمان به بنزین در ۲۵ سال آینده را با زیست-توده برطرف کنیم». اشخاص ردهبالایی در رسیدن به این آرمان، در مقام مشاور یا سرمایهگذار به کیور اضافه شدند، از جمله کاندولیزا رایس، تونی بلر و بیل گیتس.
کمبود کارکنان دارای تجربه عملیاتی واقعی یکی از ایرادات مهمی بود که شرکت را با مشکلاتی مواجه کرد؛ در سال ۲۰۱۳ تجهیزات کیور در میسیسیپی تولید زیست-سوخت را متوقف کردند و فشارهای بیرونی از جمله بدتر شدن فضا برای سرمایهگذاری روی فناوریهای سبز و سقوط شدید بهای نفت، روند سقوط شرکت را تسریع نمود. در نهایت کارخانه در سال ۲۰۱۴ اعلام ورشکستگی نمود.
بازرسیها از این شرکت نشان میدهد که کیور در اعلام حجم تولیدات خود اغراق نموده و سرمایهگذاران را به اشتباه انداخته است. کاسلا و دو تن از مدیران شرکت متهم به گمراه کردن سرمایهگذاران درمورد حجم تولیدات، دستبردن در دادههای تکنیکی برای بزرگ جلوه دادن دستاوردهای تجاری شرکت و فریب دادن وامدهندگان هستند چرا که قصد داشتند به ادامهی تأمین سرمایهی خود از این راه ادامه دهند.
امروزه بسیاری از استارتاپهای زیست-سوختی که کاسلا ونچرز از آنها حمایت می کرد، بسته شده یا به بهای اندکی فروخته شدهاند، برخی هم تغییر کاربری داده و محصولات شیمیایی و زیست-پایه تولید میکنند.