وی ورک ، داستان درخشش و افول یک استارتاپ میلیارد دلاری

تا اواخر تابستان سال ۲۰۱۹، شرکت وی ورک که در زمینه ارائه فضای اشتراکی فعالیت می کند به عنوان یکی از ارزشمند ترین استارت آپ های تاریخ با ارزش ۴۷ میلیارد دلار بالاتر از استارتاپ هایی چون Airbnb و SpaceX قرار داشت. اما فقط در چند ماه، سه چهارم از ارزش خود را از دست داد و اکنون آینده شرکت در هاله ای از ابهام قرار دارد. برای آن که درک کنیم این مسیر چگونه طی شده است باید نگاهی به اشتباهات رخ داده در طول زمان بیندازیم. ما قرار است داستان شرکتی را مرور کنیم که در مدت زمان کمی، سرمایه زیادی را دریافت کرد و در نهایت ضرر زیادی را متحمل شد. پس با ما همراه باشید.

اگر بخواهیم دلایل موفقیت و شکست‌های وی ورک را بهتر درک کنیم باید در ابتدا آدام نیومن مدیرعامل و بنیانگذار شرکت را بیشتر بشناسیم. آدام نیومن، پس از بازگشتش از اسرائیل در کالجی در نیویورک مشغول تحصیل شد و چندین استارتاپ را راه اندازی کرد که از میان آن ها می‌توان به تولید لباس‌های کودک با پَد مراقبت کننده از زانو اشاره کرد! پس از مدتی ایده فضای اشتراکی به ذهن او رسید و به همراه میگل مکلوی، دیگر هم بنیان گذار شرکت که یک آرشیتکت آموزش دیده بود، آن را در قالب شرکت “میز سبز” راه انداخته و سپس به فروش رساندند تا برای هدف بزرگتر خود یعنی وی ورک آماده شوند.

سال ۲۰۱۰ زمان خوبی برای راه اندازی یک شرکت فضای اشتراکی در نیویورک بود. در آن روزها تعداد زیاد ساختمان‌های اداری خالی به معضلی برای صاحبان آن ها تبدیل شده بود و وی ورک در واقع پاسخی به حل این مشکل بود. آن ها اولین ساختمان شرکت را در سال ۲۰۱۰ در شهر منتهن نیویورک تاسیس کردند و پس از یک سال توانستند ظرفیت آن را دو برابر کنند.

وی ورک محیط جدیدی برای فضای کاری است. امروز، نهضتی در تغییر شیوه کار مردم بوجود آمده است. آدام نیومن

برخی از اولین سرمایه گذاران شرکت، افرادی بودند که در زمینه املاک و مستغلات تجاری فعالیت می‌کردند. از جمله اولین سرمایه گذارها، می توان به سرمایه گذار خطرپذیری با نام Benchmark اشاره کرد. آن ها در این مسیر با دریافت اجاره بها از مشتریان به رشد و توسعه خود ادامه دادند.

کسب و کار با سرعت توسعه یافت تا سال ۲۰۱۵ که ارزش آن تقریبا ۴ برابر شد و به ۱۰ میلیارد دلار رسید. در این زمان شمار مشتریان شرکت از ۲۳ هزار نفر تجاوز می‌نمود و می‌توانستند در ۳۲ محلی که شرکت تدارک دیده بود با پرداخت ماهیانه حداقل ۴۵ دلار میزی را برای انجام امور خود اجاره کنند.

ایده وی ورک این نبود که تنها یک شرکت املاکی باشد، آن ها می‌خواستند دنیای جدیدی از فضای کسب و کار بیافرینند و پیشرفت کارآفرینان را تسریع بخشند. به همین سبب توانستند در ابتدای راه توجه کارآفرینان جوانی را که در رویای گسترش و توسعه کسب و کارشان بودند، جلب کنند.

آن ها به معنای واقعی نمره ۱۰ از ۱۰ را می‌گیرند. وقتی در فضایی که آن ها تعبیه کرده اند، قدم می‌زنید، انرژی و هیجان و یک احساس فوق العاده را در میان افراد مشاهده می‌کنید.

در این میان، مهم ترین سرمایه گذاری که پا به میدان گذاشت، سافت بانک بود. این بانک بزرگ با سرمایه گذاری خود در سال ۲۰۱۷ توانست ارزش این استارتاپ را به ۲۰ میلیارد دلار برساند. وی ورک یکی از ۸۰ شرکتی بود که صندوق سرمایه گذاری سافت بانک با بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از آن‌ها حمایت می‌کرد. این زمانی بود که به اعتقاد بسیاری، شرکت به جمع کمپانی‌های سود ده رده بالا رسیده بود. ایده سافت بانک این بود که در این دوره منحصر به فرد از تحول، پول زیادی وجود دارد و می توان با تزریق این سرمایه به شرکت‌هایی که ایده‌های هوشمندانه دارند آن‌ها را جاه طلب‌تر، بزرگ‌تر، و سرعت رشد آن‌ها را بیشتر کرد.

ارزش گذاری استارتاپ چیست ؟

با سرمایه گذاری سافت بانک، وی ورک به سرعت حوزه‌های خدماتی خود را گسترش داد. بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ سافت بانک حدود ۸ میلیارد در وی ورک سرمایه گذاری کرد که ارزش شرکت را به ۲۰ میلیارد رسانید و در سال ۲۰۱۹ با سرمایه گذاری بالقوه ۱۶ میلیاردی توانست به بخشی از سهام شرکت دست یابد و بتواند سهمی در مدیریت و کنترل آن داشته باشد. گرچه در نهایت آن ها رقم توافق شده ۱۶ میلیارد را به ۲ میلیارد دلار کاهش دادند اما اعلام توافق ۱۶ میلیاردی باعث شده بود تا ارزش شرکت تحت تاثیر جو روانی مجددا دو برابر شود و به ۴۷ میلیارد دلار برسد. البته ۴۷ میلیارد یک رقم خیالی و غیر واقعی بود اما باعث شد تا این استارتاپ در کنار با ارزش ترین استارتاپ های جوان قرار گیرد.

واکنش ها به ارزش گذاری وی ورک به شدت افزایش یافت و فعالان حوزه املاک از ارزش این استارتاپ شگفت زده شده بودند چرا که در همین زمان شرکتی به نام IWG در بریتانیا که در زمینه املاک فعالیت می‌کرد، برخلاف وی ورک سود آور بود. در همه معیارها همچون تعداد نفرات بر متر مربع، محل  ساختمان‌ها، کشورها، درآمد و سود، IWG عملکرد بهتری نسبت وی ورک داشت اما ارزش گذاری وی ورک همچنان ۱۳ برابر IWG بود.

مدیر و هم بنیان گذار IWG می‌گوید:

ما هر روز در جستجوی آن بودیم که بفهمیم کجای راه را اشتباه رفتیم و چه چیز را رها کردیم اما هرگز پاسخ سوال خود را نیافتیم.

پس از دریافت این سرمایه از سافت بانک و دریافت مجوزهای لازم، وی ورک به سرعت اقدام به تاسیس مراکز اشتراکی بیشتری در سرتاسر جهان نمود و در کنار این کار به سرمایه گذاری در شرکت های گوناگون مشغول شد و حتی در شهر نیویورک یک مدرسه ابتدایی تاسیس کرد.

وی ورک به شکلی بی پروا سرمایه خود را در طیفی از شرکت‌های متفاوت مانند استخر موج و تولید غذاهای نیروزا صرف کرد اما به نظر می‌رسید آن‌ها در مسیر اشتباهی قرار گرفته اند. یکی دیگر از کارشناسان در این رابطه می گوید:

زمانی که یک استارتاپ بخش املاک در یک کمپانی استخر موج و یک مدرسه ابتدایی سرمایه گذاری می‌کند بدانید که چیزی اشتباه پیش رفته است.

در آگوست ۲۰۱۹ برای اولین بار از سال قبل سرمایه گذاران توانستند پرده را کنار زنند و عملکرد مالی شرکت را مشاهده کنند، شاخص‌ها را مشاهده کنند و رشد آن را ببینند. آن‌ها مشاهده کردند فقط در یک صورت حساب، آدام نیومن شخصا نام تجاری “we” را خریده و آن را به قیمت ۵.۹ میلیون دلار به شرکت خود فروخته است. این فقط یک نمونه از موارد بسیاری است که یک رهبر، منافع خودش را به سایر سهامداران و حتی شرکتش ترجیح می‌دهد.

پرونده ها نشان داد، فقط در شش ماهه اول سال ۲۰۱۹،  وی ورک ۶۹۰ میلیون دلار ضرر داده است و میزان ضررش در ۳ سال گذشته به ۳ میلیارد دلار رسیده است. شرایط به سرعت تغییر کرد، در ۱۷ سپتامر، وی ورک رسما عقب رانده شد و IPO را به تعویق انداخت تا بتواند تمرکز اصلی خود را بر روی هسته اصلی کسب و کار قرار دهد.

شرکت Wework یکی از بزرگترین ارائه دهندگان فضای کار اشتراکی جهان، اعلام ورشکستگی می کند.

سافت بانک نیاز به یک تغییر بزرگ در شرکت را احساس کرد. آدام نیومن در ۲۴ سپتامبر استعفا داد و دلیل استعفا را تمرکز بیش از حد کمپانی بر روی خودش بیان کرد. او به اذعان خودش، تشخیص داد که وجودش باعث ضربه و حواس پرتی شرکت شده است و در جلسه مشترک هیئت مدیره از انتخاب مجدد خودش به عنوان مدیر عامل جلوگیری نمود. دو مدیر ارشد وی ورک یعنی سباستین گانینگام و آرتی مینسون به صورت مشترک مدیر عامل شدند. آن‌ها در اولین اقدامات، جت شخصی نیومن را با قیمت ۶۰ میلیون دلار به فروش رساندند و بسیاری از تجهیزات شرکت را برای فروش قرار دادند. آنها در ادامه IPO را به تعویق انداختند، “We Grow” (مدرسه ابتدایی) را تعطیل و هزاران کارمند را اخراج کردند.

در نهایت سافت بانک با تزریق ۹.۵ میلیارد دلار شرکت را از تنگنا نجات داد. شرکتی که در حال حاضر کمتر از ۸ میلیارد دلار ارزش دارد. حالا که سافت بانک شرکت را نجات داده، عدم اطمینان، حس غالب همه کسانی است که در این شرکت به نحوی درگیر هستند. زمانی که پای صحبت کارمندان سابق وی ورک بنشینید، آن ها از باوری بزرگ برایتان خواهند گفت. آن هایی که باور داشته وی ورک دنیا را تغییر می‌دهد، مردم را بیشتر از گذشته به یکدیگر متصل می‌کند و به مردم کمک می‌کند تا آنچه را دوست دارند انجام دهند. اما با گذشت زمان آن‌ها احساس کردند که واقعا با ارزش نبودند و در این شرکت به نوعی دچار فرسودگی شده اند.

داستان وی ورک برای همه شوکه کننده است چرا که در گذشته اتفاق مشابه آن در چنین مقیاسی کمتر رخ داده است. اما برای کسانی که در زیست بوم تکنولوژی فعالیت می‌کنند موارد مشابهی در گذشته وجود دارد. مثلا زمانی که ebay ده برابر آمازون بزرگتر بوده در مقایسه با زمان حال که آمازون ۵۰ برابر از ebay بزرگتر است یا زمانی در گذشته که myspace تنها شبکه اجتماعی جهان بود و الان دیگر جایگاهی میان شبکه‌هایی نظیر فیسبوک و توئیتر ندارد. این نوع وارونگی ها به طور منظم رخ می‌دهد و بنابراین واقعا تعجب آور نیست. اما آنچه قابل بررسی بیشتر است، نوعی بی قاعدگی و عدم نظارت مشخص در میان استارتاپ هاست که در بعضی مواقع به آنچه که در وی ورک اتفاق افتاد منجر می‌شود.