در سفر کوتاهی که به انزلی داشتیم، با هدف شناسایی چالش ها و فرصت هایی که در منطقه آزاد انزلی به وجود آمده است با برخی کسب و کارهای منطقه به گفتگو نشستیم. شرکت نعیم کارتن منطقه آزاد انزلی که تولید‌کننده انواع کارتن سه و پنج لایه، ورق کاغذ و کارتن است، یکی از این کسب و کارها بود. این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده و در شهرک صنعتی حسن رود استقرار دارد. گفتگوی اکوموتیو با نعمت آخرتی، مدیر عامل این شرکت را در ادامه مطالعه کنید:
وضعیت تولید در واحد شما چگونه است؟
در دوران شیوع کرونا، بیشتر خریدها به صورت اینترنتی انجام می شود و سفارشات با کارتن تحویل داده می شود، لذا تقاضای کارتن زیاد شده و فروش ما افزایش پیدا کرده است.
در تولید کارتن چه مواد اولیه ای استفاده می کنید؟ از کجا تامین می شود؟
ماده اولیه مورد استفاده ما ورق کارتن است که برای تهیه آن از ضایعات کارتن استفاده می شود. بخشی از این ضایعات از داخل کشور و بخشی دیگر از طریق واردات تامین می شود. برای واردات ضایعات نیازمند مجوز سازمان محیط زیست هستیم که به کندی صادر می شود. افرادی که در این خصوص تصمیم گیر هستند نسبت به این موضوع آگاهی ندارند که این واردات می تواند صرفه جویی ارزی و رونق تولید را به دنبال داشته باشد. با بازیافت این ضایعات می توان ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کرد.
در کارتن، واردکننده هستیم یا صادرکننده؟
تولیدی که در کشور انجام می شود نیاز داخلی به کارتن را مرتفع می کند و این ظرفیت وجود دارد که صادرات خوبی هم داشته باشیم. در بحث صادرات کارتن، ظرفیت تولید برای صادرات وجود دارد اما موانعی نظیر محدودیت در انتقال درآمدهای صادرات باعث می شود کسی وارد این عرصه نشود.
تجربه صادرات هم داشته اید؟
تجربه صادرات داشته ایم و از آن ضربه خورده ایم. به خاطر محدودیت انتقال پول اگر کالایی صادر کنید باید به ازای آن کالا یا ماده اولیه دیگری را وارد کنید. در این حالت علاوه بر ریسک صادرات، باید ریسک واردات و فروش را هم بپذیرید. آیا می توانید نسبت به فروش آنچه وارد می کنید اطمینان داشته باشید؟ از سوی دیگر برای تامین ارز خود باید در بازار آزاد اقدام کنید ولی وقتی درآمد ارزی دارید باید آن را به قیمت نیمایی به دولت بفروشید. سیستمی که برای مدیریت ارز صادرات و واردات اجرا شده، اشتباه است.
حضورتان در منطقه آزاد، مزیتی به همراه داشته است؟
وقتی که کسب و کارمان را راه اندازی کردیم، هنوز منطقه آزاد ایجاد نشده بود. بعدها منطقه آزاد مانند اسرائیل به شهرک صنعتی ما نفوذ کرد و وعده هایی به ما داد که هرگز عملی نشد. به ما گفتند که در اینجا معافیت مالیاتی خواهید داشت و برای استفاده از آن باید مجوز فعالیت اقتصادی از سازمان منطقه آزاد بگیرید.
ما این مجوزها را گرفته ایم و هزینه آن را به سازمان منطقه پرداخت کرده ایم اما سازمان امور مالیاتی به شکلی رفتار می کند که گویی معافیتی وجود ندارد و مجوز سازمان منطقه فاقد اعتبار است. منطقش این است که چون من ذی نفع نبودم چرا باید مجوز سازمان منطقه را بپذیرم. می گوید اگر محصول خود را درب کارخانه فروختید، معاف هستید اما اگر جای دیگری فروخته شود باید مالیات آن را پرداخت کنید.
کسب و کار دیگری را می شناسید که شرایط منطقه آزاد به کسب و کارش کمک جدی کرده باشد؟
فکر نمی کنم که در حال حاضر و در شرایط تحریم، شرکت های زیادی از معافیت های منطقه آزاد بهره جدی برده باشند. اگر تحریم نباشد و واردات تسهیل شود، منطقه آزاد واقعا می تواند مفید باشد چون بدون نیاز به ثبت سفارش می توانید کالای خود را وارد کنید و در هزینه هایی مثل انبارداری صرفه جویی کنید.
شمار قابل توجهی از تولیدی های منطقه فعالیت شان کمرنگ شده یا تصمیم به فروش گرفته اند، چرا؟
در حال حاضر کل صنعت شرایط مطلوبی ندارد. آن هایی که در حال فعالیت هستند هم اگر ظرفیت تولیدشان ۱۰۰ عدد است، ۲۰ عدد تولید می کنند. منطقی است که در این شرایط کسی که از تولید درآمد ندارد، زمینی را که قیمت آن در حال افزایش است، بفروشد. اگر زمین شان را بفروشند و حتی پول آن را در بانک بگذارند، سودی که دریافت می کند بیشتر از این است که با زحمت فراوان بخواهند کار تولیدی انجام بدهند. دیگر دغدغه حقوق گارگر و سازمان امور مالیاتی و تامین اجتماعی را هم ندارند.
زمین شهرک صنعتی ارزشمند است و نباید به سادگی به کسی واگذار شود و شهرک را به بازار زمین تبدیل کند. یک واحد تولید کفش به ۱۰ هزار متر زمین نیاز ندارد، حتی اگر در یک بازه ۴۰ ساله بخواهد کارش را توسعه بدهد باز هم این مقدار زمین نیاز ندارد. چه چیزی سبب می شود چنین زمینی به یک تولیدی کفش واگذار شود؟
آیا سرمایه گذاری در کسب و کاری مشابه نعیم کارتن را توصیه می کنید؟
چون سرمایه گذاری من در گذشته انجام شده است، نسبت به وضعیت آن رضایت دارم اما اگر کسی امروز بخواهد چنین کسب و کاری راه اندازی کند، برایش توجیه اقتصادی ندارد. با توجه به شرایط اقتصاد پیشنهاد می کنم کسی در حوزه کارتن وارد بحث تولید نشود مگر اینکه سرمایه گذاری جدی برای استفاده از تکنولوژی های جدید انجام دهد و از این طریق سهم قابل توجهی از بازار را به دست آورد.
در دنیا تکنولوژی های بسیار کارآمدتری نسبت به آنچه ما استفاده می کنیم در دسترس قرار دارد. در ایران نیز فناوری هایی هست که نسبت به آنچه ما استفاده می کنیم، ۲۰ درصد بهتر است. اگر بتوانیم فناوری های به روزتر را به کار بگیریم می توانیم تمایز چشمگیری در بهره وری شرکت ایجاد کنیم.
آیا تامین سرمایه در گردش می تواند به توسعه کسب و کار شما کمک کند؟
تزریق سرمایه در گردش برای بازه های کوتاه، دردی از کسب و کارهای تولیدی دوا نمی کند. بانک ها تا ۳۶ ماه فرصت بازپرداخت به تولید کننده می دهند که در این مدت نمی شود اقدامی را به سرانجام رساند. نتیجه گرفتن این سرمایه ها، معوقه و بدهی بانکی است. ما به سرمایه ای نیاز داریم که در بلندمدت بتوانیم روی آن حساب کنیم چرا که اگر بخواهیم تحویلی در کار ایجاد کنیم، فقط با خرید ماشین آلات به نتیجه نمی رسیم. باید محیط کارخانه را گسترده تر کنیم، تیم بازاریابی ایجاد کنیم و تدابیر فروش جدیدی را لحاظ کنیم.
آیا حاضرید با کسی که سرمایه ای را برای بلندمدت تامین می کند، شراکت کنید؟
اگر قرار است سرمایه ای تزریق شود و به خاطر آن کسی سهامدار شود، باید مقدار آن قابل توجه باشد تا شراکت ۵۰-۵۰ شکل بگیرد. در این صورت، در قالب هیئت مدیره تعامل درستی شکل می گیرد اما اگر غیر این باشد یک نفر تصمیم گیر می شود و شراکت درستی ایجاد نمی شود.
از لحاظ زیرساخت نسبت به وضعیت وجود رضایت دارید؟
وقتی برای ایجاد شهرک صنعتی جدید تصمیم گیری می شود باید این موضوع در نظر گرفته شود که آن ها به زیرساخت هایی مثل برق نیاز دارند. در شهرکی که ما مستقر هستیم هنوز مشخص نیست که چقدر برق باید تامین شود. در شهرک صنعتی حسن رود برق در دسترس است اما اگر یک واحد کاغذسازی جدید راه اندازی شود، امکان تامین برق مورد نیازش وجود دارد؟ این موضوع شفاف نیست.
فرض بگیریم که امکانش وجود داشته باشد، در تابستان که شبکه تحت فشار قرار می گیرد، برنامه قطعی برق اعلام می شود. گفته می شود که از ۱۴ تا ۱۶ برق قطع خواهد شد اما در ساعت ۱۲ برق قطع می شود. می دانید من چه مقدار خمیر دور ریخته ام؟ اگر در طول سال ۱۰ میلیارد تومان سود کرده باشم، ۲۰ میلیارد تومان از بابت خمیری که دور ریخته ام، زیان کرده ام. دیگر زیرساخت ها مانند آب و فاضلاب نیز با مشکل مواجه است. در چنین شرایطی صرف اینکه سرمایه ای در اختیار ما قرار بگیرد، نمی تواند مشکل تولید را برطرف کند.
مگر تامین زیرساخت و واگذاری زمین طبق زون بندی ها انجام نمی شود؟
زون بندی در منطقه انجام شده اما رعایت نمی شود چنانکه در کنار واحد کارتن سازی، واحد تولید کلوچه مستقر است و در کنار آن، نساجی فعالیت می کند.
اگر قرار باشد بر توسعه یک بخش از زیرساخت تمرکز شود، برای شما کدام زیرساخت اولویت بیشتری دارد؟
حمل و نقل بسیار مهم است چرا که بین ۵ تا ۷ درصد قیمت تمام شده محصولات را تشکیل می هد. اگر حمل و نقل ریلی راه اندازی شود و ما را به شهرهایی مانند تهران و مشهد متصل کند، دسترسی به بازارها بهتر می شود و هزینه حمل و نقل نیز کاهش قابل توجهی پیدا می کند.
