اگر یک مدیر عامل آینده‌نگر، مدیر ارشد فناوری محور یا رهبر فناوری اطلاعات باشید، قبلاً اصطلاح اینترنت اشیا را شنیده‌اید. از اصطلاح اینترنت اشیا اغلب به‌صورت اغراق‌شدهای در مورد نحوۀ تحول روش کار، بازی و زندگی استفاده می شود. اما آیا این کلمه فقط کلیدواژۀ جدیدی است یا همان جام مقدس فناوری موعود؟ حقیقت این است که برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیا (IoT) فراتر از یک واژه یا کاربرد بوده و روشی برای برنامه ریزی، پیاده سازی و کاربرد فناوری جهت دستیابی به مزایای متعدد هستند.
برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیا
اینترنت اشیا در ترکیب با سایر عوامل تحول‌آفرین در فناوری نظیر ۵G، خودکارسازی و یادگیری ماشینی، روش‌های کسب‌وکار و زندگی مان را تغییر می‌دهد.
بنابراین با به‌خاطرسپردن این موضوع، بیایید IoT و بعضی از برنامه های کاربردی عملی تحول‌آفرین کنونی را بررسی کنیم.
اینترنت اشیا چیست؟
IoT (اینترنت اشیا) شبکۀ پیچیده‌ای از نقاط انتهایی دیجیتال به هم پیوسته نظیر دستگاه‌های مصرف‌کننده، شبکه ها، سرورها، برنامه ها و غیره است. با وجود تنوع بسیار زیاد «اشیا»یی که IoT را تشکیل می‌دهند، می‌توان در همه آن ها ویژگی مشترکی را پیدا کرد. به این معنا تمام این موارد قابلیت انتقال داده‌ها از طریق یک شبکه و بدون نیاز به تعامل انسان با انسان یا انسان با رایانه را دارند.
طبیعتاً برای انجام این کار، هر «شی» باید به شناسه‌های منحصر به فرد جهانی (UID) مربوط باشد تا از میان خیل عظیم سایر دستگاه‌ها و نقاط انتهایی مانند آدرس IP انتخاب شوند. یک زیست بوم اینترنت اشیا در ساده ترین شکل آن حاوی دو یا چند دستگاه با قابلیت جمع‌آوری داده‌ها از محیط خود است (این داده‌ها شامل کاربران نیز میشود). زیست بوم‌های اینترنت اشیا می‌توانند این داده‌ها را به‌وسیلۀ یک دروازه اینترنت اشیا به همدیگر منتقل کنند یا آنها را در سایر دستگاه‌های لبه یا ابر بارگذاری کنند تا به صورت محلی پردازش و ارزیابی شوند.
اینترنت اشیا همراه با توسعۀ برنامه‌های خاص یا «اشیا»یی برای رفع نیازهای خاص در تمام بخش‌ها فراگیر میشود.
کسب‌وکارها به مزایای بالقوه فعالیت‌هایی پی برده‌اند که در آنها از اینترنت اشیا استفاده میشود. موارد زیر، مثال‌هایی در مورد این موضوع هستند:
- گسترش تجارب مشتری
- کارایی بیشتر
- کاربرد داده‌های بیشتر (مشتری).
- بهبود مهارت تصمیم‌گیری
- تسریع در ارائه خدمات
- افزایش نرخ پذیرش در میان مشتریان
اهداف اینترنت اشیا در زمینه‌هایی که کمتر مشتری‌محور هستند نیز مشابه است؛ اما ممکن است تغییر در اهداف در موارد زیر مشاهده شوند:
- افزایش بهره‌وری کارکنان
- افزایش شفافیت نسبت به فرایندها و دارایی‌های دیجیتال
- بهبود دسترسی به داده‌ها در زمان واقعی
- تسهیل ارتباط
زیست‌بوم اینترنت اشیا به‌اندازۀ سیستم‌های GPS نصب‌شده در وسایل نقلیۀ ناوگان حامل پیچیده است که مکان و موقعیتشان را به سرور مرکزی منتقل می‌کنند. این سرور داده‌ها را جمع‌آوری و سازماندهی کرده و منتقل کرده موجب هماهنگی دارایی‌ها، نقشه‌برداری یا ردیابی مسیر ها میشود. افزون‌براین، داده‌های لازم درزمان واقعی را در اختیار تصمیم‌گیرندگان قرار می‌دهد تا تصمیم‌گیری‌های مهم برایشان راحت‌تر شود.
برنامه‌های کاربردی نظیر Amazon Echo، Google Home یا Apple HomePod که به شما کمک می‌کنند تا مواد غذایی از یک بازار آنلاین بخرید نیز به‌سادگی در دستۀ اینترنت اشیا قرار می‌گیرند.
۹ کاربرد منحصربه‌فرد اینترنت اشیا
- سلامت و علوم زندگی
بدون شک پوشیدنی‌های مشتری گسترده‌ترین استفاده و آگاهی از برنامه‌های IoT در این فضا هستند و این روزها قطعاً پرطرفدارترین و فراگیرترین نوع پوشیدنی ساعت هوشمند است.
ساعت‌های هوشمند گلکسی گوگل، سری اپل واچ و مچ‌بندهای مختلف فیت بیت نیازی به معرفی ندارند. ساعت‌های هوشمند گلکسی ویر و اپل واچ ابزارهایی کاربردی، قدرتمند و افزونه‌ای از تلفن هوشمند در قابلیت‌های متعدد و مشابه هستند.
با این حال، ردیاب‌های فعالیت و تناسب اندام پرطرفدارترین کاربردهای پوشیدنی‌ها بوده و شرکت‌هایی مانند فیت بیت در زمینۀ تولید این پوشیدنی‌ها پیشتاز هستند.
پیچیدگی و ویژگی‌های دستگاه‌های پوشیدنی در حال افزایش است. مانیتورهای ضربان قلب و ردیاب‌های کیفیت خواب، GPS و WiFi/5G داخلی تنها مثال‌های ساده‌ای از این کاربردهای گسترده هستند. با این حال، احتمالاً پوشیدنی‌های نسل بعد دستگاه‌هایی هستند که حتی از طریق دستگاه‌های توکار مانند نورالینک (Neuralink) با ما مرتبط‌تر می‌شوند.
- مصرف‌کننده و خانه
خانه هوشمند در طول مدت‌زمانی طولانی برای متعصبان فناوری خانه‌ای آرمانی بود؛ اما اکنون به‌تدریج این رویا دارد به واقعیت تبدیل میشود.
می‌توانید نسخه‌های هوشمند تقریباً همه لوازم خانگی، از ماشین لباسشویی گرفته تا یخچال و آینه کمد را پیدا کنید.
وسایل هوشمند خانگی عملکردهای پیشرفتهای دارند که در سیستم‌های معمولی موجود نیست. همچنین می‌توان آنها را با یک نقطۀ تماس واحد به هم متصل و کنترل کرد.
به‌عنوان مثال، می‌توان دستیارهای خانگی مصرفی مانند Google Home، Apple HomePod و Amazon Echo را با بسیاری از لوازم خانگی دیگر ادغام شوند. برخی دیگر از دستیارهای خانگی نیز همراه با برنامه‌های کاربردی اختصاصی گوشی هوشمند یا رایانه مربوط به خودارائه می‌شوند. این برنامه‌ها کاربردهای عملی یا لوکس دارند. ببرای مثال، می‌توان از آنها برای نگهداری و کنترل سیستم‌های اعلام حریق، نظارت بر مصرف انرژی/آب یا کمک به حفظ کنترل دما و رطوبت خانه استفاده کرد.
- حمل و نقل و تدارکات
شاید هنوز هم راهی برای حذف کامل رفت‌وآمد صبحگاهی شما وجود نداشته باشد؛ اما با مدیریت ترافیک گام‌های بلند این زمینه برداشته است.
بیشتر خودروهای پیشرفتۀ امروزی دستگاه‌های اینترنت اشیا هستند که در آنها سیستم‌های سرگرمی اطلاعاتی با ویژگی‌هایی نظیر ادغام یکپارچۀ تلفن هوشمند، GPS و حتی اتصال به اینترنت تعبیه شده است.
حتی با کمک برنامه‌هایی مانند Google Maps و Waze اطلاعاتی را دریافت می‌کنیم که زندگی ما را آسان‌تر می‌کند و آن در سیستم‌های نظارت بر ترافیک استفاده می‌کنیم.
با این حال، با ظهور «خودروی هوشمند» نیز رو به رو هستیم و شرکت‌هایی مانند تسلا در این زمینه پیشگام هستند. شاید وسایل نقلیه خودکار گام بعدی برای دستیابی به سیستم‌های مدیریت ترافیک کاملاً یکپارچه باشند.
معمولاً فکر نمی‌کنیم که کشاورزی و فناوری پیشرفته سنخیتی یا هم داشته باشند.
با این حال، هم‌اکنون کشاورزان برای اولین بار از این فناوری‌ها برای دسترسی به داده‌ها و قدرت تصمیم‌گیری بهتر استفاده می‌کنند.
برای مثال، در حال حاضر کاربرد حسگرهایی که ویژگی‌های مختلف خاک از قبیل سطوح رطوبت، اسیدیته و قابلیت دسترسی مواد مغذی را تشخیص می‌دهند، متداول است. کاربرد این حسگرها به کشاورزان کمک می‌کند تا بتوانند تشخیص دهند که کدام محصولات با کدام خاک سازگار هستند یا بتوانند خاک را به شیوۀ مناسبی آماده کنند. می‌توان از دستگاه‌های مشابه برای جمع‌آوری و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها در مورد اقلیم، آب و هوای کوتاه مدت و غیره استفاده کرد.
همچنین کشاورزان می‌توانند از طیف وسیعی از دستگاه‌های اینترنت اشیا دیگر استفاده کنند که شامل ردیابی ناوگان، مدیریت موجودی، مشاهدۀ میدانی و حتی نظارت بر دام میشود. این امر باعث ایجاد رشته «کشاورزی دقیق» و ارائه مفهوم «مزرعۀ هوشمند» شده است.
- خرده فروشی و صنعت مهمانیاری
از آنجایی‌که هر صنعتی تلاش می‌کند تا بهترین تجربیات ممکن را برای کاربرانش ارائه دهد، طبیعی است که این بخش نیز به سمت کاربرد اینترنت اشیامحور گرایش پیدا کند.
به‌عنوان مثال، می‌توان کلیدهای الکترونیکی را به‌طور مستقیم به تلفن هوشمندتان ارسال کرد و درب هتل‌هایی را که در آنها از کیو آر کد استفاده میشود، باز کرد. این موضوع موجب کاهش زمان خسته‌کننده برای ورود و خروج به هتل شده و سایر تعاملات مانند سفارش سرویس اتاق، درخواست خدمات نظافت، استفاده از دربان و غیره را خودکار می‌کند. این کار باعث صرفه‌جویی در زمان و تلاش مشتری و میزبان می شود. علاوه بر این، بسیاری از تعاملات غیر ضروری انسان با انسان را حذف می‌کند.
افزون بر این، برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیا فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را برای بازاریابی شخصی، پیام‌رسانی و پیشنهادهای سفارشی در کسب و کارهای مهمانیاری ایجاد می‌کنند.
با وجودی که این نوآوری‌ها هدف اصلی اینترنت اشیا نیستند، اما در دنیای پسا کرونا قابل درک‌تر و محسوس‌تر هستند.
- صرفه‌جویی در انرژی و «شبکه هوشمند»
این مورد تنها کاربرد مدنی در مقیاس بزرگ از اینترنت اشیا نیست؛ اما به یکی از مهم‌ترین مباحث روز تبدیل شده است.
آگاهی جمعی ما هرگز تا این حد درگیر به‌حداقل‌رساندن رد پای زیست‌محیطی ما نبوده است. کاهش و مصرف کارآمدتر انرژی از مهم‌ترین روش‌های حیاتی برای دستیابی به این هدف هستند.
نصب کنتورهای برق «هوشمند» از نیروگاه‌های صنعتی تا ساختمان‌های شهری با حسگر های داخلی و قابلیت اینترنت اشیا به ما کمک می‌کند تا جریان برق را به طور مؤثرتری نظارت و کنترل کنیم.
همچنین سیل اطلاعات موجب ارتقای مدل‌های پیش‌بینی در مورد زمان اوج مصرف و سایر روندهای مهم میشود. علاوه‌براین، سرعت نگهداری و تعمیرات با شناسایی سریع تر و دقیق‌تر عیوب بیشتر میشود.
همچنین، برنامه‌های کاربردی مشتری‌مداری اطلاعاتی را در اختیار افراد قرار می‌دهند تا بر الگوهای مصرفشان کنترل بیشتری داشته باشند.
- ساختمان و ساخت‌وساز
همچنین، کاربردهای اینترنت اشیا در طول چرخه عمر ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری مداوم ساختمان مشخص میشود. هدف این کاربردها عمدتاً افزایش بهره‌وری و کارایی و در عین حال، کاهش هزینه‌های عملیاتی است.
موارد متنوع زیر، نمونه‌هایی از این سیستم‌ها هستند:
- کنترل الکترونیکی دسترسی ساختمان با ردیابی ورود/خروج
- حسگرهای متصل به سیستم‌های تأمین برق/آب برای ردیابی استفاده و خطاهای احتمالی
- خودکارسازی و نظارت بر سیستم‌های مختلف مانند HVAC، هشدار دود، آسانسور و غیره.
- نظارت
این سیستم‌ها در واحدهای مسکونی و تجاری مانند مراکز خرید یا ساختمان‌های اداری قابل استفاده هستند.
- صنعتی:
به‌تازگی بخش صنعتی به‌صورت برترین حوزۀ کاربرد اینترنت اشیا ظاهر شده است.
این فضا به‌شدت رقابتی است و اینترنت اشیا، همراه با خودکارسازی و یادگیری ماشینی و نیز با کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش بهره‌وری/بازدهی رقابتی به بقای سازمان‌ها کمک می‌کند.
ابزارهای پوشیدنی و واقعیت تکاملی به‌طور قابل توجهی برای افزایش بهره‌وری نیروی کار و پیشرفت مدیریت منابع انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربران نیز از نظارت کارگاهی شامل داده‌های زمان واقعی در مورد تجهیزات تولید و سیستم‌های مدیریت موجودی به‌شدت منتفع می‌شوند.
در سال‌های اخیر شاهد نوآوری‌های چشمگیری در حوزۀ رباتیک و پوشش‌های خارجی صنعتی هستیم که ایمنی و بهره‌وری را نیز افزایش می‌دهد. نکتۀ جالب است که ببینیم چگونه این نوآوری‌ها الزاماً با زیست‌بوم بزرگ‌تر اینترنت اشیا ادغام می‌شوند.
- امنیت و ایمنی عمومی
تعداد برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیا در حوزۀ امنیت و ایمنی عمومی بیشتر از آن هستند که بتوان به آنها اشاره کرد. کاربران می‌توانند برای حفاظت از اموال خصوصی یا محدود و با کاربرد حسگرهای زیست‌محیطی پیشرفته، پهپادها و سیستم‌های دوربین ویدئویی متصل، از بازبینی و نظارت‌های پیشرفته بهره مند شوند.
کارکنان بخش‌های دولتی مانند پلیس، آتش‌نشانان و امدادگران نیز می‌توانند دسترسی بهتری به اطلاعات حقیقی و همچنین فناوری اینترنت اشیا که در خودروهای پلیس، آتش‌نشانی و آمبولانس‌هایشان تعبیه شده است، داشته باشند. آشکارسازهای خودکار گلوله و دستگاه‌های آزمایش رباتیک مواد منفجره تنها بخشی از کاربردهایی هستند که می‌توان از آنها برای مبارزه با جرایم نزاع خشونت‌آمیز یا در موقعیت‌های جنگی استفاده کرد.
نتیجه گیری
پیشرفت‌هایمان نشان می‌دهند که ما فقط به تنوع، قابلیت و تأثیر اینترنت اشیا بر زندگی‌مان توجه می‌کنیم. کاربرد اینترنت اشیا به همراه پیشرفتهای دیگر در زمینۀ هوش مصنوعی، خودکارسازی و شبکه‌های نسل بعدی، قابلیت متحول‌کردن روش کار و زندگی ما را دارد.
ظهور فناوری ۵G به‌ویژه برای پذیرش بیشتر و نوآوری در فضای اینترنت اشیا از اهمیت بالایی برخوردار است. پیشرفت این دستگاه‌های متصل به همدیگر موجب افزایش تقاضای ما برای اتصال پرسرعت، قابل اعتماد و پهنای باند شده است. این موضوع به‌ویژه در صورتی صادق است که بخواهیم از مزایای کامل داده‌های حقیقی و تصمیم‌گیری سریع بهره‌مند شویم که برنامه‌های کاربردی IoT آنها را وعده داده‌اند.
