کمک به کشاورزان و خریداران برای ایجاد مشارکت های سودمند متقابل

کشاورزی قراردادی رویه­ ای رو به گسترش است که در آن کشاورزان کالاهای کشاورزی را برای خریداران خاص، در مقادیر تعیین شده و با قیمت­ های از پیش تعیین شده تولید می­کنند؛ این رویه، ابزار جدیدی برای راهنمایی کشاورزان و خریداران در ایجاد قراردادهای صحیح و روش­ های حل تعارض ایجاد می­کند.

راهنمای حقوقی UNIDROIT/ FAO/ IFAD، که راجع به کشاورزی قراردادی منتشر شده، نیاز به یک ابزار حقوقی جامع برای هدایت این رویه دیرینه را رفع کرده و نیازهای طیف وسیعی از کاربران را برآورده می­کند.

کشاورزی قراردادی دسترسی کشاورزان به بازارها را بهبود بخشیده، درآمد آن­ها را افزایش داده و در عین حال تجارت­ های کشاورزی را از عرضه پایدار محصولات، مطابق با استانداردهای کیفیتشان بهره ­مند می­کند.

اما مانند هر رابطه قراردادی، مشکلات احتمالی هم در میان است و ممکن است کشاورزان گاهی خود را در طرف بازنده معامله بیابند. به عنوان مثال، ممکن است یک شرکت، ادعای غیراستاندارد بودن کیفیت محصول دریافتی را داشته و از پرداخت قیمت مورد توافق امتناع کند؛ در حالی که قرارداد، شامل هیچ مکانیزم حل و فصل اختلافی نمی­شود.

برای اینکه در مبادلات عرصه کشاورزی، همه به طور عادلانه منتفع شوند، لازم است تا قراردادهای سالم و شفافی داشته باشیم که توسط یک چارچوب قانونی مدون پشتیبانی شوند.

این راهنمای حقوقی نتیجه یک فرآیند چند ساله است که توسط موسسه بین­ المللی یکسان­ سازی حقوق خصوصی (UNIDROIT)، با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) و صندوق بین ­المللی توسعه کشاورزی (IFAD) رهبری می­شود. این کار با استفاده از داده ­ها و اطلاعات جمع ­آوری شده در مورد روش ­های اطمینان از پایداری روابط کشاورزی قراردادی انجام می­پذیرد.

کشاورزی قراردادی در عصر حاضر

امروزه میلیون­ ها کشاورز در سراسر جهان تولیدات خود را تحت نوعی قرارداد انجام می­دهند و تعدادی از صنایع، در طیف وسیعی از کشورهای تولید­کننده، این را به عنوان روش اصلی تولید خود پذیرفته ­اند.

محرک اصلی این روند، تغییرات سیستم­های کشاورزی و ترجیحات مصرف­ کنندگان بوده است. از آنجا که تقاضای مواد غذایی هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه افزایش یافته است، پردازنده­های مواد غذایی و بازاریابان، به جریان ثابت و حجم بالایی از عرضه نیاز دارند که همیشه از طریق خرید از بازارهای آزاد کالا قابل دستیابی نیست.

در عین حال، استانداردهای دقیق­ تر تجاری در مورد تازگی، کیفیت، منشا و ظاهر، باعث شده تا خریداران برای اطمینان از کیفیت مداوم، به دنبال کنترل بیشتر بر فرآیند تولید باشند.

در بهترین حالت، کشاورزی قراردادی به خریداران کمک می­کند تا قدرت بیشتری در تولید، کنترل کیفیت و قیمت گذاری به دست آورند، ضمن اینکه کشاورزان هم از درآمد تضمین شده و دسترسی به بازار سود می­برند. کشاورزان می ­توانند منابع تولیدی جدیدی را نیز به دست آورند؛ به عنوان مثال تحت برخی از قراردادها، خریداران متعهد می ­شوند با ارائه نهاده ­های کشاورزی، تجهیزات و مشاوره فنی از تولیدکنندگان حمایت کنند.

تنظیم قراردادهای منصفانه

با این حال، در صورت عدم وجود قراردادهای صحیح و منصفانه، شرکت­های خریدار – که همیشه قدرتمندتر از کشاورزان هستند – ممکن است از قدرت نفوذ و چانه ­زنی خود برای به دست آوردن منافع مالی کوتاه ­مدت استفاده کنند. کشاورزان اغلب برای حل و فصل اختلافات، به مراجع قانونی محدودی دسترسی دارند.

از سوی دیگر، خریداران در معرض ریسک فروش جانبی توسط کشاورزان هستند، یعنی فروش کالاهای تولید شده بر اساس قرارداد، به خریدار دیگری با قیمت بالاتر. این ممکن است باعث شود که برای اجتناب از چنین رفتارهای فرصت­ طلبانه ­ای، از کشاورزان خرده فروش خرید نکنند.

هدف راهنمای حقوقی ۲۵۰ صفحه ­ای که در حال حاضر منتشر شده رسیدگی به این مسائل و سایر مسائل بالقوه با ارائه مشاوره در مورد طراحی منصفانه قرارداد است که از مذاکره تا انعقاد قرارداد را شامل شده و بندهای مشخص در مورد تخصیص ریسک و همچنین مراجعی برای عدم عملکرد و حل تعارض دارد.

همچنین شامل توصیفی از شرایط رایج قراردادها بوده و به بررسی مسائل و مشکلات حقوقی که ممکن است در موقعیت‌های عملی مختلف پیش بیایند می­پردازد و شرح می­دهد که تحت سیستم­های حقوقی مختلف، احتمالا با آن­ها چه برخوردی خواهد شد. این راهنما همچنین دارای بخشی در مورد روش­های جایگزین حل اختلاف، بدون دخالت دادگاه است.

دسترسی

برای اینکه این راهنما به یک ابزار قانونی پرکاربرد تبدیل شود، آموزش آن به کشاورزان، خریداران و مؤسساتی که پیوندهای کشاورز به بازار را ترویج می­کنند ضروری است. FAO با حمایت مالی IFAD و همکاری UNIDROIT، نسخه­ ای خلاصه و آسان شده از آنچه راهنما ارائه می­ دهد را به زبان­ های انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی تولید و منتشر کرده است تا این راهنما برای طیف گسترده­ای از مردم قابل دسترسی باشد.

افراد حرفه ­ای در زمینه ارتقای دسترسی کشاورز به بازار، آموزش خواهند دید تا خودشان مربی شده و گروه ­های تولیدکننده و خریداران را با بهترین شیوه ­های ذکر شده در راهنما آشنا کنند.

مرکز منابع کشاورزی قراردادی وب-محور فائو نیز برای معرفی دوره‌های آموزش الکترونیکی و انجمن تمرین آنلاین ارتقا خواهد یافت.