کارآفرینی کار سختی است. این را همه می دانند. اما کارآفرینی چه قدر سخت تر می شود وقتی که شخص کارآفرین خودش در زندگی با چالش های بزرگی مواجه باشد. چالش هایی مانند معلولیت بالای ۹۰ درصدی. اما این چیزی نبود که جلوی اراده وحید رجبلو را بگیرد. کسی که راه اندازی استارتاپش را دو سال قبل آغاز کرد و در اولین جشنواره توان تک برگزیده شد.
در ادامه با وحید و برادرش مجید رجبلو همراه می شویم تا برایمان از مسیری که کسب و کار خود طی کرده اند و چشم انداز پیش روی توانیتو بگویند.
لطفاً در ابتدا کمی از خودتان بگویید. چه شد که به فکر ایجاد یک استارتاپ افتادید؟
وحید رجبلو: من متولد سال ۱۳۶۶ هستم و به دلیل شرایط جامعه در ادامه تحصیل افراد معلول، تنها تا سال تحصیلی سوم راهنمایی موفق به ادامه تحصیل شدم. به مدت ۱۲ سال سابقه فعالیت در حوزه کامپیوتر و IT و ۷ سال سابقه برنامه‌نویسی دارم و طبق تجربه‌هایی که داشتم و نیازهایی که در جامعه احساس می‌کردم، استارتاپ را برای رفع نیازهای خودم و افرادی که شبیه من هستند راه‌اندازی کردم و در حال حاضر بر همین مبنا به فعالیتم ادامه می‌دهم.
مجید رجبلو: من مدیر اجرایی و مدیر پشتیبانی توانیتو هستم. این پلتفرم که توسط برادرم وحید تأسیس شد در روزهایی ابتدایی مقیاس کوچکی داشت و وحید به دنبال گسترش آن بود. بعد از مدتی آقای شاهین طبری، مدیرعامل چارگون که به ما لطف داشتند پیشنهاد ارتقای پلتفرم را دادند و ما تمام برنامه‌نویسی آن را با توجه به بازخورد کاربران تغییر دادیم تا برای مقیاس بزرگ‌تر جوابگو باشد.
زبان برنامه‌نویسی را عوض کردیم و تیم برنامه‌نویسی را افزایش دادیم. چالش‌های مختلفی را تجربه کردیم. روز به روز این کار را بهبود دادیم تا استفاده از آن برای افراد معلول آسان‌تر باشد و همچنین به پلتفرمی گسترده‌تر تبدیل شود؛ هنوز هم در این زمینه جای کار وجود دارد. به عنوان مثال باید تغییراتی صورت گیرد تا افراد نابینا به صورت گفتاری و افراد ناشنوا به صورت نوشتاری با پلتفرم ارتباط بگیرند.
آیا مجموعه توانیتو ابتدا نام دیگری داشت؟
وحید: بله، استارتاپ ما ابتدا با نام «همیار مهر» در حوزه معرفی خدمات آغاز به کار کرد؛ اما بعد از مدتی احساس نیاز به ارائه این خدمات و مدیریت کیفیت آن شد و بر این اساس تغییر برند انجام دادیم و «توانیتو» به وجود آمد و فعالیت‌های عام‌المنفعه و فرهنگی و خدماتی مانند نمایش مکان‌های مناسب، کاریابی، حمل‌ونقل و … در آن اضافه شد.
مجید: از طرفی نیز آقای آرش برهمند، مدیر هفته‌نامه پیوست نیز پیشنهاد تغییر نام “همیار مهر” که در ابتدا پلتفرم به آن نام بود را داد. چرا که این نام بیشتر شبیه خیریه است و برای یک کسب و کار مناسب نیست و به این صورت به توانیتو تغییر پیدا کرد.
پلتفرم توانیتو افراد دارای چه نوع معلولیتی را پوشش می‌دهد؟
مجید: ما تقریباً کلیه معلولیت‌ها و بیماری‌های خاص را تحت پوشش داریم. این پلتفرم انواع معلولیت‌ها مانند نابینایی، ناشنوایی، بیماری‌هایی مانند MS، اوتیسم و… را پوشش می‌دهد. افراد معلول و سالمندان می‌توانند از این خدمات استفاده کنند. همچنین به این دلیل که معمولاً این افراد نیاز به یک شخص در کنار خود دارند، استفاده از این اپلیکیشن ممکن است برای آن همراهان هم نیاز شود.
مثلاً کسی که همیشه باید کارهای فرد دارای معلولیت را انجام دهد کمتر به کارهای خود می‌رسد. اپلیکیشن توانیتو می‌تواند در این زمینه به این فرد کمک کند و با این شرایط، توانیتو گستره وسیع‌تری از مخاطبان را دربر می‌گیرد.
مراحل راه اندازی استارتاپ
چه زمانی پلتفرم راه‌اندازی شد و در حال حاضر توانیتو چند کاربر دارد؟
مجید: اردیبهشت امسال پلتفرم راه‌اندازی شد و بدون تبلیغات و بازاریابی حدود ۵۰۰ کاربر خدمات دهنده داریم. چون تقاضای معلولین و سالمندان به بخش پزشکی و سلامت بیشتر است اکثر خدمات دهندگان در این بخش بوده‌اند.
در بخش کاربرهای خدمات گیرنده که شامل افراد دارای معلولیت است، حدود ۲۵۰۰ نفر بدون مارکتینگ و بر اساس شناختی که از وحید رجبلو وجود دارد، استقبال صورت گرفته است.
فعالیت شما چه تأثیری در مسیر کارآفرینی اجتماعی و به خصوص مسیر کارآفرینی توان یابان دارد؟
وحید: در ابتدا من کلمه توان یاب را اصلاح می‌کنم و به‌جای آن عبارت «فرد دارای معلولیت» را جایگزین می‌کنم. در بهزیستی‌ها نیز ما دسته‌بندی‌های زیادی به‌جز افراد معلول داریم.
در زمینه کارآفرینی اجتماعی هم به عنوان مثال توانیتو یک دوره پرستاری برای خانم‌هایی که جویای کار هستند، برگزار می‌کند و این پرستاران به توان جویان توانیتو خدمات ارائه می‌دهند.
چه برنامه‌ای در راستای توسعه محصول دارید؟
مجید: در آینده تصمیم داریم افراد معلول اگر حرفه‌ای داشته باشند به شرکت‌هایی که به آن‌ها نیاز دارند معرفی شوند. اگر حرفه‌ای ندارند به آموزشگاهی‌هایی مانند همیار وردپرس، مکتب خونه و… معرفی می‌شوند. حتی اگر کسی بضاعت مالی نداشته باشد برایش تخفیف‌هایی در نظر گرفته شود. این افراد می‌تواند در دوره‌های برنامه‌نویسی حرفه‌ای را یاد بگیرند و بعد که این آموزش‌ها را دیدند از آن‌ها ارزیابی صورت می‌گیرد و در صورت موفقیت به جاهای مرتبط معرفی می‌شوند.
از زمانی که به جامعه استارتاپی معرفی شدید، آیا نهادهای دولتی و مسئول پیگیر فعالیت شما بوده‌اند؟
وحید: تنها از جانب آقای ستاری حمایت‌هایی مانند در اختیار گذاشتن یک دفتر به توانیتو صورت گرفته است و تعدادی پروژه نیز از جانب فناوری ارتباطات دریافت کردیم؛ به‌جز این موارد حمایت به خصوصی صورت نگرفته است و من خیلی در این زمینه دلخوش به وعده‌ها نیستم.
آیا تاکنون جذب سرمایه داشتید؟
مجید: خدا را شکر در توانیتو هم تیممان بزرگ‌تر شده و هم کارمان پیشرفت زیادی کرده است. اخیراً یک سرمایه‌گذار جذب کردیم؛ ولی هنوز قرارداد نهایی بسته نشده و در حال مذاکره هستیم. امیدواریم بتوانیم بازار ایران را تا آخر سال در اختیار بگیریم.
اخیراً شرکت‌های استارتاپی چه کمک‌هایی به افراد دارای معلولیت فراهم کرده‌اند؟
مجید: شرکت‌هایی هستند که خدماتی اضافه کرده‌اند مانند تپسی که با کمک آقا وحید اپلیکیشن خود را سالم‌سازی کرده است تا اگر راننده‌ای به درب خانه‌ای می‌رود که معلول است با آگاهی خدماتی را ارائه دهد.
همچنین شرکت‌هایی مانند چیلیوری و … در راستای مناسب‌سازی اپلیکیشن برای استفاده آسان توسط معلولین کار کرده است. همچنین اسنپ نیز تغییراتی در اپلیکیشن خود خواهد داد. شرکت‌های زیادی در این راستا کار کرده‌اند و انشاء الله بتوانیم اپلیکیشن ها را به مناسب‌سازی برای معلولین ترغیب کنیم.
احساس خودتان از اینکه در این مسیر قدم گذاشتید، چیست و چه توصیه‌ای به افرادی با شرایط مشابه خودتان دارید؟
وحید: قطعاً دارم می‌جنگم. اول از همه هم برای خودم. چون اگر ما یک نیاز از نیازهای خود را رفع کنیم، قطعاً آن روش توانایی رفع صد نیاز دیگر را نیز دارد. از طرفی نیز من به طور ذاتی شخص فعال و شادی هستم و ترجیح می‌دهم در مسیر فعالیت خود خسته شوم اما شکست‌خورده نباشم.
به افراد دارای معلولیت هم می‌گویم می‌دانم که شرایط سختی دارند. کاملاً شرایط آن‌ها را درک می‌کنم؛ اما با عدم فعالیت، تنها به خودمان ضرر می‌رسد و برای قدم گذاشتن در مسیر رشد، باید شرایط خود را بپذیریم و کار کنیم.
چه نکته دیگری هست که لازم می‌دانید گفته شود؟
وحید: من فکر می‌کنم در مراسم‌ها باید تلاش کنیم تا افراد معلول نیز حضور پیدا کنند تا دیده شوند. بگذارید ما دیده شویم. اگر ما دیده شویم این فرهنگ در جامعه جا می‌افتد تا ما نیز از جامعه محروم نمانیم.
مجید: معلولیت واژه خوبی نیست؛ چرا که اخیراً سازمان بهداشت جهانی کلمه معلولیت را حذف کرده است و انسان‌ها را طبق میزان درصد سلامتی دسته‌بندی کرده است؛ ولی چون ناشناخته است ما هنوز از آن استفاده می‌کنیم.
بیایید نگاه خود را به دنیای معلولیت تغییر دهیم. این نگاه که این افراد می‌توانند خود را در جامعه نشان دهند و به جامعه کمک کنند. در جامعه ایران بچه‌ها انگیزه‌های زیادی برای کار کردن دارند و پتانسیل زیادی دارند. این طور نباشد که ما فکر کنیم آن‌ها فقط مصرف‌کننده هستند بلکه معلولان می‌توانند تولیدکننده و حتی کارآفرین نیز باشند.
