تحلیل علل ریشه ای یا Root Cause Analysis یک روش حل مسئله است که هدف آن شناسایی علل ریشه ای مشکلات و حوادث است. تحلیل دلیل ریشه ای بر این اصل استوار است که با رفع علل ریشه ای می‌توان مشکلات را در مقایسه با سایر روش‌هایی که بر روی نشانه‌های مشکلات تمرکز می‌کنند به بهترین نحو حل کرد.
از طریق اقدامات اصلاحی، علل اساسی مطرح می‌شود تا مجددا مشکل حل شود. این منطقی است که فکر کنیم یک اقدام اصلاحی به طور کامل از عود کردن مشکل جلوگیری خواهد کرد. به همین دلیل است که تحلیل ریشه ای اغلب به عنوان یک فرایند تکراری در نظر گرفته می‌شود.
تحلیل دلیل ریشه ای به عنوان یک ابزار برای بهبود مستمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر یک تحلیل علت ریشه ای برای اولین بار مورد استفاده قرار گیرد، این روش واکنشی برای شناسایی و حل مشکلات است. این به این معنی است که یک تجزیه و تحلیل پس از یک مشکل یا حادثه صورت می‌گیرد.
با به دست آوردن تجربه از تجزیه و تحلیل علت ریشه، از منفعل به فعال تغییر می‌کند به طوری که مشکلات را می‌توان در زمان مقتضی پیش‌بینی کرد. تجزیه و تحلیل علت ریشه ای یک روش تعریف شده دقیق نیست و ابزار، فرآیندها و فلسفه‌های مختلفی وجود دارد که براساس تجزیه و تحلیل علت ریشه ساخته شده اند.
RCA چیست؟
ساده‌ترین راه برای درک تحلیل علت ریشه ای، فکر کردن به مشکلات رایج است. اگر ماشین ما از کار بیفتد، از یک مکانیک می‌خواهیم که علت اصلی مشکل را پیدا کند. برای این مثال، ما فقط می‌توانیم یک راه‌حل ساده برای هر علامت پیدا کنیم. به عنوان مثال برای رفت و آمد بدون ماشین، ممکن است سوار اتوبوس شویم و ماشین خراب خود را در خانه بگذاریم.
این راه‌حل‌ها فقط علائم را در نظر می‌گیرند و دلایل اصلی این علائم را در نظر نمی‌گیرند. عللی مانند عفونت معده که نیاز به دارو دارد یا دینام خراب ماشین که نیاز به تعمیر دارد. برای حل یا تجزیه و تحلیل یک مشکل، باید تجزیه و تحلیل علت اصلی را انجام دهیم و دقیقاً بفهمیم که علت چیست و چگونه آن را برطرف کنیم.
معنی rca چیست؟
RCA به معنای تجزیه و تحلیل و بررسی دلیل ریشه ای است. تحلیل علل ریشه ای را می‌توان با مجموعه‌ای از اصول، تکنیک‌ها و روش‌ها انجام داد که همگی می‌توانند برای شناسایی علل ریشه ای یک رویداد یا روند مورد استفاده قرار گیرند. با نگاهی فراتر از علت و معلول سطحی، RCA می‌تواند نشان دهد که در وهله اول کدام فرآیندها یا سیستم‌ها شکست خورده یا باعث ایجاد مشکل شده‌اند.
مراحل rca چیست
تعریف مشکل
مهم‌ترین هدف این مرحله، روشن کردن مشکل و تعریف دامنه آن است.
یافتن علل
این مرحله بر یافتن علل بالقوه رویداد مورد نظر تمرکز دارد. در این مرحله، هدف باید کشف هر چه بیشتر دلایل علّی باشد. این مرحله تیم را وادار به بررسی مسائلی که باعث درک عمیق‌تر مشکل می‌شود، می‌کند.
یافتن علت اصلی
این مرحله علت اصلی که در قلب مشکل نهفته است را آشکار می‌کند.
یافتن راه حل ها
طوفان فکری روشی بسیار موثر برای شناسایی راه‌حل‌های بالقوه در یک محیط تیمی است.
اقدام
این مرحله قصد دارد راه‌حل پیشنهادی که تیم ایجاد کرده است را پیاده‌سازی کند. علاوه بر این، تیم باید اقداماتی را برای اطمینان از پایداری تغییر انجام دهد.
ارزیابی اثربخشی راه حل
در این مرحله از روش rca، اثربخشی راه حل اجرا شده به طور کامل سنجیده می‌شود. این امر مستلزم آن است که تیم نگاهی انتقادی و تحلیلی به راه حل داشته باشد تا تأیید کند که جواب داده است.
رویکردهای تحلیل دلیل ریشه ای
با این حال، پنج رویکرد وجود دارد که می تواند در عمل شناسایی شود:
- تجزیه و تحلیل ریشه ای مبتنی بر ایمنی: منشاء آن می‌تواند عمدتا در تجزیه و تحلیل تصادف، ایمنی و مراقبت‌های بهداشتی یافت شود.
- تجزیه و تحلیل ریشه ای مبتنی بر تولید: منشاء آن می‌تواند عمدتا در زمینه کنترل کیفیت و تولید صنعتی یافت شود.
- تجزیه و تحلیل ریشه ای مبتنی بر فرآیند: این نوع تابعی از تولید و فرآیند کسب و کار است.
- تجزیه و تحلیل ریشه ای مبتنی بر شکست: منشاء آن را می‌توان در مهندسی و نگهداری یافت.
- تجزیه و تحلیل ریشه ای مبتنی بر سیستم: منشاء آن می‌تواند در تلفیق رویکردهای ذکر شده در بالا یافت شود و این مورد با ایده‌هایی از مدیریت تغییر، مدیریت ریسک و تجزیه و تحلیل سیستم‌ها ترکیب شده است.
علیرغم این واقعیت که به نظر نمی‌رسد تعریفی روشن از تفاوت در اهداف در میان رویکردهای مختلف وجود داشته باشد، اصولی وجود دارد که می‌توان آن را جهانی دانست. همچنین ممکن است یک فرآیند کلی برای انجام یک تحلیل علت ریشه ای تعریف شود.
فرایند پایه
فرآیند اساسی شامل تعدادی از مراحل اولیه است. این اقدامات اصلاحی منجر به علت واقعی مشکل می‌شود.
- مشکل یا توضیح واقعی حادثه را تعریف کنید. از اطلاعات کیفی و کمی (طبیعت، اندازه، مکان و زمان بندی) نتایج استفاده کنید.
- جمع آوری داده‌ها و شواهد و طبقه بندی آن‌ها در یک خط زمانی حوادث. هر انحراف خاص در قالب رفتار، شرایط، عمل و انفصال باید در خط زمان ثبت شود.
- همیشه از “چرا” برای شناسایی اثرات و ثبت علل مربوط به هر مرحله در توالی به سمت مشکل یا حادثه استفاده کنید.
- علل را در عوامل مرتبط با لحظه حیاتی از جمله علل اساسی طبقه بندی کنید.
- اگر علت‌های متعددی وجود داشته باشد، همه عوامل دیگر مضر را شناسایی کنید.
- در مورد اقدامات اصلاحی یا اقدامات بهبودی که از عود با سطح اطمینان بالا جلوگیری می‌کند فکر کنید. کاوش در مورد اینکه آیا اقدامات اصلاحی یا اقدامات بهبودی را می‌توان در پیش گرفت، به طوری که اثرات احتمالی همچنین با توجه به سایر علل اساسی قابل توجه است.
- در مورد راه حل‌های موثر که می‌تواند از عود بیماری جلوگیری کند و همه همکاران درگیر می‌توانند با آن موافقت کنند فکر کنید. این راه حل‌ها باید با اهداف مورد نظر مطابقت داشته باشند و نباید هیچ مشکلی جدید و غیرقابل پیش بینی ایجاد کنند.
- اجرای راه حل ها (اقدامات اصلاحی) که به صورت اجماعی انجام شده است.
- کارایی راه حل ها (اقدامات اصلاحی) را بررسی کنید تا در صورت لزوم تنظیم شوند.
- روش‌های دیگری برای حل مشکل و پیشگیری از مشکلات ممکن است مفید باشد.
- شناسایی و رفع هرگونه علت دیگر که ممکن است عوامل مضر در روند باشد.
ابزار تجزیه و تحلیل دلیل ریشه ای
سایر تکنیک‌ها و ابزارهای تجزیه و تحلیل علل ریشه ای شناخته شده عبارتند از:
تحلیل مانع
این تکنیک تحلیل علت ریشه اغلب در بخش صنعتی استفاده می‌شود. این تکنیک برای شناسایی جریان‌های انرژی و تمرکز بر بلوک‌های احتمالی برای این جریان‌ها برای تعیین اینکه چگونه و چرا موانع نمی‌توانند مانع عبور جریان انرژی از آسیب شود، توسعه داده شده است.
درخت کنونی واقعیت
این روش از قواعد منطق استفاده می‌کند. این روش با یک لیست کوتاه از عوامل نامطلوب که ما در اطراف می‌بینیم شروع می‌شود و به همین دلیل منجر به یک یا چند علت اساسی می‌شود.
تجزیه و تحلیل تغییر
این روش تحقیق اغلب برای مشکلات یا حوادث مورد استفاده قرار می‌گیرد و نشان می‌دهد که چطور مشکل از دیدگاه‌های مختلف ارائه شده است.
کاربرگ مربوط به این ابزار از طریق این لینک قابل دریافت است.
